Επιθεώρηση Ποιητικής Τέχνης

Κατηγορία

Αφίξεις

Αφίξεις

Αφίξεις

Νίκος Κωσταγιόλας, «Ακούγοντας δάση» , εκδ. Βιργκω -ηλεκτρονική έκδοση-, 2024

II – ΣΧΕΔΟΝ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟ

Κανένα τέλος δεν προδίδει πώς θα σε δεχθεί:
μασκαρεμένο στο χρωματιστό πλακάκι
που απέφυγες να δρασκελίσεις
σε μιαν ακούσια ανάπαυλα ενός ψυχαναγκασμού,
κλαδεύοντας τα πεπρωμένα σου

την ώρα ενός κατά πολλούς αθώου βανδαλισμού
—μιας σιωπηλής εξέγερσης στη σύνολη ευταξία—
τσακίζοντας
ένα φυγόπονο αυτί στην κόχη της σελίδας σου
σα δεκανίκι σε μια μνήμη που αλυχτά
κάτω απ’ τις υστερίες του επιούσιου,
ή σε μια στιγμή που ο θάνατος εκλείπει αναιδώς
απ’ το κέντρο της σκέψης σου
λαίμαργα καταπλέοντας
κήπους μαγιάτικους
– τα δάχτυλα ν’ αρπίζουν
επικηρυγμένα κιγκλιδώματα γλαδιόλες

Ναι όσο κι αν μοιάζει κυνικό, το διάφραγμα
—αυτή η μυστήρια συναρμογή
ιστών και τενόντων
της οποίας η αναπνοή
είναι μάλλον απλή παρενέργεια—
φαίνεται να χαλαρώνει απρόσμενα
όπως κι απρόσμενο θα είναι ό,τι ακολουθεί:
αν λόγου χάρη θα επιπλέεις ανεπίγνωστα μέσα στη
μοναξιά
ή αν θά ’χεις άραγε άκρα ή μάγουλα
– ένα αυτοσχέδιο αποκούμπι πανικού
να τσιμπηθείς και να ξυπνήσεις

Μπορεί βεβαίως κι οι δυνατότητες
να ’ναι μόνο συναρπαστικές
κι αντί γι’ ανάμεσα
απλώς σε δυο κροτάφους
αίφνης να μπορείς
να ταξιδέψεις οπουδήποτε
ίσως επιδιδόμενος σ’ ένοχες απολαύσεις
τύπου να επισκέπτεσαι αφανής τους λατρεμένους σου
σφυρίζοντας σαδιστικά τ’ όνομά σου στ’ αυτιά τους
πιέζοντας ένα άλφα στερητικό πάνω στη λήθη τους
σαν patch νικοτίνης

Κι όμως, τα όρια είναι πάντοτε εκεί
ενθύμια της αναπηρίας μας·
ποτέ γραφτό τα χέρια μας να τ’ ασπαστούν
ποτέ γραφτό να βυθιστούνε μέσα τους
να γίνουν προεκτάσεις το ένα του άλλου όπως οι εραστές

Σαν επικάθεται η σκόνη
κι οι αδειανές σου κόγχες αντικρίσουν το Θεό
μειλίχια ν’ αλλιεύει τον ζυγό
απ’ την αρχαία ποδιά του
ή ν’ αναδεύει μ’ έναν δείκτη αδιάφορο
μες στο θαμπό ποτήρι του την ύπαρξη
η επίγνωση θα σε κωφώσει σα καμπάνα:
ο θρίαμβος του σκουληκιού θά ’χει περατωθεί
κι εσύ δε θά ’σαι παρά η άδοξη

στάχτη ενός βεγγαλικού
ένα χνώτο λιγότερο
στο τιτάνιο κρύσταλλο της ζωής
Όχι, κανένας δεν αποχωρεί
μακάρια γλιστρώντας πάνω από τη θάλασσα
με τα χιλιάδες λέπια της στο δειλινό να εκρήγνυνται
κρεμάμενος από τα καλοκάγαθα φτερά ενός σεραφείμ
ενόσω πέραθε ανατέλλει άπειρα ψηλό το Καθαρτήριο
ή αναγκασμένος ν’ ανεχθεί τον βίο του στο fast-forward
την ίδια κι απαράλλακτη τριμμένη επιθεώρηση
σπαρμένη άβολο χιούμορ και φτηνά κλισέ
και βεβιασμένα χάχανα απ’ το κοίλον

Μόνο μια χωλή μπαλαρίνα
φέρνοντας άχαρες πιρουέτες
σ’ ημιφώτιστο πάλκο
κι ύστερα Τίποτα·
μια πληροφορία συγκεχυμένη
ένας πολτός
όπως τα χιόνια της τηλεόρασης

μ’ ό,τι ενδιαμέσως τραύλισες
μια τσάκιση στην κόγχη μιας σελίδας
που κανείς δε θα νοιαστεί να ξαναστρώσει

— Είθε μόνο η τσάκιση αυτή
να υπαινίσσεται επαρκώς
πως υπήρξες.

Διαβάστε περισσότερα
Αφίξεις, Ραδιόφωνο Ποιείν

Ναπολέων Λαπαθιώτης, «Οι νικημένοι της ζωής»- Ποιήματα (πρόλογος: Σπύρος Αραβανής, σχέδια: Κώστας Ευαγγελάτος), εκδ. Ατέχνως, 2024

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ από τον Πρόλογο

 

[…] Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης δεν ξέφυγε –ευτυχώς- από αυτή τη διελκυστίνδα της δημιουργίας παράγοντας έργο και ζωή ως μια αισθητική παράσταση αλληλένδετων θεατρικών πράξεων. Πολλοί, πάμπολλοι οι χαρακτηρισμοί που του αποδόθηκαν και συνεχίζουν να αναδύονται κυρίως από τον βιογραφισμό του και όχι από το έργο του: Δανδής, μεγαλοαστός εστέτ, κοσμοπολίτης, αντιρρησίας συνείδησης, ηδυπαθής, ρομαντικός, νυχτόβιος, ομοφυλόφιλος προδρομικός queer δημιουργός, ναρκομανής, κομμουνιστής, ουτοπιστής, καταραμένος, ανεξίθρησκος, στοχαστής, περιθωριακός, εκκεντρικός, φιλοπαίγμων, καυστικός κ.ά.

Χαρακτηρισμοί που φανερώνουν τη διαχρονική ανάγκη μας, συγγραφείς,  κριτικοί λογοτεχνίας, συστηματικοί ή τυχαίοι αναγνώστες, αδαείς της τέχνης ή έμπειροί της, σκηνοθέτες και θεατές, συγγενείς, φίλοι και ξένοι, να περιχαρακώσουμε ένα ελευθέριο πνεύμα φιλτράρωντας το περιεχόμενο και ικανοποιώντας γραμματολογικές ανάγκες ή ταυτοτικές απεικονίσεις ιδεολογικού, σεξουαλικού ή οποιοδήποτε άλλου προσανατολισμού. Ιδίως για αυτούς που η τέχνη τους είναι η απομίμηση της ζωής των δρώντων δημιουργών ή των μυθολογικών ηρώων τους οποίους συνάντησαν στα βιβλία αποκτώντας ονειρώξεις ότι ταυτίζονται μαζί τους.

[…] O προσδιορισμός που ίσως εμπεριέχει όλες αυτές τις συνιστώσες του Λαπαθιώτη, θαρρώ πως είναι αυτός του ήρωα μιας αρχαίας τραγωδίας. Το έργο του ήταν απλώς η κορυφή του δόρατος που έμπηξε μέσα σε αυτά τα πενήντα έξι γήινα χρόνια που έζησε. Σήμερα, όγδοντα χρόνια μετά τον θάνατό του έχω την εντύπωση πως τα ποιήματά του όλο και λιγότερο μπορούν να σταθούν αυτόνομα ως αυθύπαρκτη ποιητική οντότητα  στο πλαίσιο μιας αναγνωστικής απόλαυσης με τις προεκτάσεις που μπορεί να επιφέρει στην καρδιά και την ψυχή ενός σύγχρονου αναγνώστη, ιδίως του πιο υποψιασμένου ποιητικά. Ή χειρότερα του σύγχρονου δημιουργού πού πληρώνει για να μάθει να γράφει «δημιουργικά» προτού αυτοβυθιστεί στα νερά της ανάγνωσης, γεμίζοντας το κεφάλι του με θεωρίες, τεχνικές, με τις ιδιαιτερότητες μορφών της νέας ψηφιακής κειμενικότητας, τις διαστάσεις της fanfiction, με οδηγούς «ανάγνωσης» κ.τλ.

Κι όμως αυτό δεν μειώνει τη σημασία των ποιημάτων του Λαπαθιώτη, τη θέση τους στα ελληνικά γράμματα, το τεκμήριο της εποχής που δημιούργησε, τη θέση του στα χείλη των ανθρώπων που τραγουδάνε σήμερα τους μελοποιημένους στίχους του –οι οποίοι όλο και πληθαίνουν- βρίσκοντας αυτοί οι στίχοι μάλλον μέσα σε αυτό το ηχητικό περιβάλλον την ουσιαστική λειτουργικότητά τους, την έμφυτη μουσικότητά τους και το ακαριαίο των συναισθηματικών απολήξεων, όπως ένα τραγούδι μπορεί να επιτύχει ξεπερνώντας ειδολογικούς, γραμματολογικούς, υφολογικούς και άλλων ειδών περιορισμούς.

Όπως, δηλαδή, συνέβη με σύγχρονά του τραγούδια τού ελαφρού τραγουδιού και τα ρεμπέτικα που έσπασαν το φράγμα του χρόνου και τα όρια της εποχής τους και συνεχίζουν να συγκινούν ακόμα με τις πρώτες ηχογραφήσεις τους.

Διαβάστε περισσότερα
Αφίξεις

Κώστας Ντούμας, «Καρτ ποστάλ από το πουθενά», εκδ. Φεγγίτης, 2021

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να προσευχηθείς

Μέσα στη σιωπή. Να ψάχνεις τους παθιασμένους, τρυφερούς, θυμωμένους
ψιθύρους, να προσπαθείς να συναρμολογήσεις τη φωνή της, στις τέσσερις το
πρωί, στο σκοτάδι, τη φωνή της που κυλούσε στο λαιμό σου, και άνθιζε την
τρυφερότητα μέχρι το μεδούλι της ψυχής σου.
Στα άδεια συρτάρια. Να στύβεις τα ρούχα της για μια ανάσα από τη μυρωδιά
της. Να χαΐδεύεις τα βιβλία που άφησε μισά. Να αγγίζεις τις λέξεις, ν’
αναρωτιέσαι σε ποια πρόταση έμεινε περισσότερο το βλέμμα της. Τα γράμματα
κλειδαρότρυπες, ψάχνεις κάποια ανάμνηση να την κοιτάξεις στα μάτια.
Στο χαρτί. Το μελάνι είναι το αίμα όλων των αποστάσεων ανάμεσα σας, και συ
παλεύεις να βρεις τα κατάλληλα λόγια για να το επιστρέψεις στις φλέβες του
χρόνου. Γιατί και οι προσευχές ξόρκια είναι. Γιατί πάντα θυμάσαι εκείνη την
ατάκα του Pacino, ο σωστός άνθρωπος στο σωστό μέρος στη σωστή στιγμή,
αυτό είναι μαγεία. Και μόνο μαζί της το ένιωθες αυτό. Ποτέ πριν.
Στο σούπερ μάρκετ. Θυμάσαι όλα όσα της άρεσαν. Ίσως αν γεμίσεις το καρότσι
με αρκετά γλυκά, να εμφανιστεί να το πάρει και συ να την κυνηγάς στους
διαδρόμους. Παραδέξου το, σου έλειψε να την κυνηγάς. Γιατί σε βγάζει από το
λήθαργο, σε κάνει να προσπαθείς, να γίνεσαι καλύτερος, σε σώζει από το να
παίζεις κρυφτό με τους φόβους και τους συμβιβασμούς σου.
Στην ταράτσα. Όταν πηγαίνεις πάνω-κάτω, που κοντεύουν να ζαλιστούν τα
κάγκελα και αναρωτιέσαι σε ποια φώτα της πολής είναι, και εύχεσαι με όλη τη
δύναμη της ύπαρξής σου να βρέξει, να την λούσουν και να την μουσκέψουν
μέχρι το κόκκαλο όλες οι μέρες, οι ώρες, οι σκέψεις σου.
Στα τραγούδια. Που λένε τα πάντα όταν δεν μπορείς να πεις τίποτα.

Διαβάστε περισσότερα
Αφίξεις

Δημήτρης Σούκουλης, «Εννέα μήνες στη Φορμόλη», εκδ. Ρώμη, 2024

Η συλλογή ποιημάτων Εννέα μήνες στη Φορμόλη αποτελεί το δεύτερο μέρος ενός λογοτεχνικού σχεδίου. Ενώ η αφήγηση του ομότιτλου θεατρικού έργου τριών πράξεων (εκδόσεις Ρώμη, 2022) τοποθετείται in media res με την προσωποποίησητων εσωτερικών φωνών του δρώμενου προσώπου, η ποιητική συλλογή ακολουθεί την στατική τοποθέτηση του ποιητικού Εγώ σε συγκεκριμένα πλαίσια σύλληψης, χαράζοντας την πορεία φυγής από τον κεντρικό θεματικό πυρήνα, ο οποίος δεν είναι τίποτε άλλο από την απόρριψη, την αποβολή μιας εννιάμηνης κύησης ερωτικής ιστορίας, η οποία παραμένει μετέωρη. Αντίθετα από το θεατρικό, ως κείμενο πολυδιάστατο, τα ποιήματα διαγράφουν σημεία ημερολογιακής αφήγησης (ακόμα και αυτά σε διαλογική μορφή), καθώς μερικά είναι αυτόματης γραφής. Δύο ποιήματα προμετωπίδας σηματοδοτούν την αφετηρία και το τέλος δυο διαφορετικής έντασης και αυτογνωσίας διακριτών θεματικών πυρήνων. Η σταδιακή μετουσίωση της απόρριψης οδηγεί τον ποιητικό αφηγητή στην αυτοσυνειδησία και στην αποστασιοποίηση η οποία μεταβάλλεται σε δόγμα, σε μία πάγια προσωπική κοσμοθεωρία.

Η συλλογή συνοδεύεται από επίμετρο με τίτλο «Μέσα κι έξω από τη γραμματική του πάθους. Η κοσμογονία του ποιητή ως κώδικας ανάγνωσης», μία συνέντευξη του Δημήτρη Σούκουλη στον κριτικό λογοτεχνίας και δημοσιογράφο Κωνσταντίνο Καραγιαννόπουλο. Επίσης, στο παράρτημα QRcode ανακατευθύνει τον αναγνώστη στο προσωπικό ιστολόγιο «Λέξεις Φυγόκεντρες» του ποιητή στο οποίο έχουν συγκεντρωθεί  διάφορα άρθρα που πλαισιώνουν την «ποιητική αντίληψη» του συγγραφέα και την εξέλιξη της κοσμοθεωρίας του, εντός συγκεκριμένων χρονικών πλαισίων.

Επιμέλεια κειμένων: Πυρένη Στέλλα, Ματσούκα Ρούλα
Μακέτα και εικαστικά Εξωφύλλου: Νόπη Φουντουκίδου

 

 

********************************************************************************

Lithium

 

Του Κυρίου μεθ’ εμού Ιησού

τις καθημερινές σου ώρες της Αποκαθήλωσης

νωρίς το βράδυ

πριν καν αρχίσει το Μυστικό μας Δείπνο

—πιάτα ασερβίριστα τραβηγμένα στην άκρη

ψωμί άζυμο ανέγγιχτο—

κι Εσύ

σε φθηνό βαμβακερό σεντόνι

πριν βυθιστείς σε λήθαργο

λίγο πριν οι βολβοί σού ψιθυρίσουν

“λαμά λαμά σαβαχθανί”

Διαβάστε περισσότερα
Αφίξεις

Γιάννης Ρίτσος, «Ἄσπρες κηλίδες πάνω στό ἄσπρο», εκδ. Κέδρος, 2024

Άσπρες κηλίδες πάνω στο άσπρο. Μια ανέκδοτη συλλογή του Γιάννη Ρίτσου. Ολοκληρωμένη, έτοιμη για έκδοση. Η συλλογή (110 ποιήματα) γράφτηκε στο διάστημα 1.XII-27. XII.85. Η βʹ γραφή έγινε στο διάστημα 20-29.VII 1986. Η α´ γραφή στην Αθήνα και η β´ γραφή στο Καρλόβασι της Σάμου.

Τα χειρόγραφα ανακάλυψε η Maria Caracausi ανάμεσα στις εκδομένες συλλογές που βρίσκονται στα Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη. Εκείνη πρώτη δημοσίευσε τη συλλογή σε μια δίγλωσση έκδοση – στα ιταλικά και στα ελληνικά – που πραγματοποιήθηκε από τον εκδοτικό οίκο Torri del Vento, στο Παλέρμο της Ιταλίας.
Το ποίημα υπ’ αριθμ. 46, που υπήρχε στην αʹ γραφή και από παραδρομή δεν συμπεριλήφθηκε από τον ποιητή στη βʹ γραφή, μπήκε στη θέση του στην παρούσα έκδοση.

 

 

Πότε πότε
καθώς γράφεις
πέφτει στό χαρτί
μιά ὑδάτινη σταγόνα.
Σέ λίγο στεγνώνει.
Δέ φαίνεται τίποτα.
Ἐκεῖ ἀκριβῶς ὑπάρχει
κάποιο κενό δυσανάγνωστο
κι ἡ ἀκριβής λέξη.

Ἀθήνα, 2.XII.85

Διαβάστε περισσότερα