Δεύτερος χρόνος για «Το αγόρι με τις δυο καρδιές», η αληθινή, δηλαδή, ιστορία της  αφγανικής οικογένειας Αμίρι, πατέρας, μητέρα και τρεις γιοι, η οποία δοκιμάζει και δοκιμάζεται σε έναν κόσμο αφιλόξενο, όποιο εθνόσημο και αν φοράει. Μια θεατρική παράσταση με πολλαπλές συνιστώσες (προσφυγικό, θέση της γυναίκας, οικογενειακές σχέσεις, ειδικές ανάγκες) που υπογράφει ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες σκηνοθέτες,  ο Τάκης Τζαμαργιάς, ο οποίος μιλάει στο ΠΟΙΕΙΝ για αυτή την αληθινή περιπέτεια, την οποία μετουσίωσε σε τέχνη που διηγείται, στενοχωριέται, προβληματίζεται, θυμώνει, πεισμώνει, αλλά αγαπά και γελά. Ακόμα και αν το τέλος, θα ήθελες να είναι διαφορετικό….Αλλά αυτό ήταν. 

 

-Ζούμε σε μια εποχή που οι αληθινές ιστορίες, και μάλιστα των προσφύγων, είναι μια καθημερινή είδηση σε πολυσέλιδα άρθρα, αφιερώματα, ντοκιμαντέρ, μέσα δικτύωσης και μάλιστα συνοδευόμενες από άφθονο φωτογραφικό υλικό ενίοτε ιδιαίτερα σκληρό κτλ. Αυτό αντί της επιθυμητής ευαισθητοποίησης ή ενσυναίσθησής μας, ενέχει τον κίνδυνο της εξοικείωσης με το θέμα που φθάνει ενίοτε στο βαθμό της νεκροποίησης των αισθημάτων μας. Σας απασχόλησαν αυτές οι σκέψεις όταν αποφασίσατε να ανεβάσετε το έργο;

Ο κίνδυνος εξοικείωσης είναι υπαρκτός και σίγουρα σε απασχολούν όταν επιλέγεις έργο με θέμα τους πρόσφυγες. Στην περίπτωσή μας όμως, στην αληθινή ιστορία της οικογένειας Αμίρι η προσφυγιά αποτελεί τη βάση, το επίκεντρο βρίσκεται στους δεσμούς αυτής της οικογένειας και στον τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος υγείας του μεγαλύτερου παιδιού. Για μένα αυτή η αληθινή περιπέτεια της αφγανικής οικογένειας Αμίρι, γραμμένη από τους ίδιους τους ήρωες της, μεταφερμένη στη σκηνή, είναι μια προσπάθεια ψυχικής ενδυνάμωσης και αλλαγής βλέμματος των νέων κυρίως απέναντι στα φαινόμενα βίας και τις ανέλπιδες χωρίς ίχνος φωτός καταστάσεις. Πρόθεσή μου δεν ήταν ούτε η ωραιοποίηση της πραγματικότητας, ούτε το χάπι εντ της οικογένειας Αμίρι που βιώνει τη σκληρή προσφυγιά και τον αγώνα για επιβίωση και τελικά τα καταφέρνει, όσο στο ότι κι αν περνάει δε σταματά να ονειρεύεται και να λαχταρά τη ζωή.

 

-Βλέποντας την παράσταση, αισθάνθηκα ότι ο ρόλος της τέχνης συνεχίζει να λειτουργεί ως επαναπροσδιορισμός των αισθημάτων μας, μπορεί να μας κινητοποιήσει περισσότερο από ό,τι η δημοσιογραφική ή άλλου τύπου προβολή του θέματος, όπως έλεγα νωρίτερα. Πόσο, όμως, εύκολο ή δύσκολο ήταν να διατηρηθεί η αλήθεια στον θεατρικό χαρακτήρα των ηρώων σε σχέση με το κείμενο και κυρίως σε σχέση με την πραγματικότητα;

Η τέχνη ωχριά απέναντι στην αληθινή ζωή από τη μια, από την άλλη όμως η λογοτεχνικότητα και θεατρικότητα ενός δραματικού κειμένου μπορούν μέσα στο πλαίσιο της θεατρικής σύμβασης να ενεργοποιήσουν περισσότερο τα συναισθήματα μας και να συμβάλλουν στην αλλαγή στάσης απέναντι σε στερεότυπα και ιδεολογήματα. Σε μια αληθινή ιστορία όμως γραμμένη από τους ήρωες της και στη συνέχεια μεταγραμμένη για τη Σκηνή καλείσαι να σεβαστείς ευλαβικά την περιπέτεια αυτών των ηρώων και ταυτισθείς μαζί τους με οδηγό την αλήθεια και τη λιτότητα της έκφρασής τους. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν αγνοείς ότι κάνεις θέατρο που παραπέμπει στην κοινωνική πραγματικότητα, αλλά δεν περιορίζεσαι σε αυτήν, κάνεις τέχνη μετουσιώνοντας αυτήν σε ένα συμβολικό επίπεδο με πολλαπλές σημάνσεις.

 

-Πόσο εύκολο ή δύσκολο, επίσης, ήταν να διδάξετε την ενσυναίσθηση στους εξαιρετικούς ηθοποιούς του έργου σχετικά με πολύ απαιτητικές στιγμές –που δεν έχουν βιώσει στη ζωή τους- όπως οι σκηνές μέσα στα πορτ μπαγκάζ και τα φορτηγά χωρίς τις διευκολύνσεις των κινηματογραφικών τεχνικών και χωρίς να φαίνεται όλο αυτό ως εύκολος μιμητισμός;

Η ενσυναίσθηση δε διδάσκεται βιώνεται μέσα από τις ανάγκες, διδάσκονται οι σχέσεις, ρυθμίζονται θερμοκρασίες κι εντοπίζονται τα κίνητρα για την κάθε σκηνή χωριστά. Δουλεύτηκαν εξαντλητικά και σε βάθος οι καταστάσεις στις σύντομες σκηνές του έργου για να φωτισθούν οι σχέσεις, τα περάσματα από τη μια σκηνή στην άλλη, σε μια διαρκή εναλλαγή στο χώρο και το χρόνο, πάντα με οδηγό το θεατρικό ρυθμό της ιστορίας. Έτσι μόνο αποκαλύπτεται η βαθειά ενσυναίσθηση των προσώπων, το δέσιμο της οικογένειας. Στο πιο άγριο επεισόδιο, όπου η οικογένεια ταξιδεύει σε ένα κοντέινερ και κινδυνεύει να αφανιστεί, ο μικρότερος γιος νιώθει πως από στιγμή σε στιγμή θα πεθάνει από ασφυξία και λίγο προτού λιποθυμήσει νοιάζεται για τον αδελφό του που πάσχει από συγγενή καρδιοπάθεια: αφού δεν αντέχω εγώ πως είναι, τι κάνει, πως μπορεί ο Χουσέιν.

 

 

 

 

– Το έργο κινείται σε πολλά επίπεδα, τη θέση της γυναίκας στην Ανατολή, το προσφυγικό, την αντιμετώπιση του δυτικού κόσμου, τις ενδοοικογενειακές σχέσεις, αλλά και την ασθένεια της καρδιάς τού ενός από τους γιου. Ειδικά το τελευταίο, αποτελεί ένα πρωτότυπο θεατρικό θέμα. Θα ήθελα τις σκέψεις σας σε αυτό.

Το έργο κινείται σε πολλαπλά επίπεδα και θέτει σειρά ερωτημάτων με κυριότερο: τι σημαίνει να σαι πρόσφυγας με σοβαρά προβλήματα υγείας και ειδικές ανάγκες. Αυτό ακριβώς το πρόβλημα και η αντιμετώπισή του από την οικογένεια, αλλά και η συνολική στάση των μελών της οικογένειας στη διάρκεια της σκληρής τους περιπλάνησης στην Ευρώπη, στους διάφορους σταθμούς, μέχρι τον τελικό τους προορισμό στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ο τρόπος αντιμετώπισης των δυσκολιών, η ευγένεια και αξιοπρέπεια, το νιάξιμο και η αλληλεγγύη, η αναγνώριση της προσφοράς του άλλου, αποκαλύπτουν στο Δυτικό κόσμο πως υπάρχουν πρόσφυγες που δε σηκώνουν τα χέρια μόνο για να ζητήσουν άσυλο, αλλά και για να εκφράσουν ευγνωμοσύνη. Το κείμενο παραθέτει συνολικά μια διαφορετική εικόνα για τους πρόσφυγες και στην άρση ισλαμοφοβικών στερεότυπων.

 

-Ο  εκπαιδευτικός, Δρ. Θεατρολογίας και μουσικός Βασίλης Πανόπουλος σε σχετική κριτική του για την παράσταση γράφει: «Η μουσική του Μίλτου Πασχαλίδη, ως συμπληρωματικός κώδικας εισέφερε και συνέδραμε δραματουργικά στην παράσταση. Η ελληνική ιθαγένεια των συνθέσεών του προφανώς αποτέλεσε συνειδητή επιλογή. Ενώ θα μπορούσε να επιλέξει συνθέσεις με στοιχεία χωροχρονικής ουδετερότητας, ανέπτυξε μουσικούς τρόπους, πιθανότατα, για να παρακολουθήσει τη δράση των ηρώων με τη δική του μουσική ιδιοπροσωπία σε ένα οικείο ελληνικό χώρο. Ταυτοχρόνως του εκχωρήθηκε σκηνοθετικά και η αυτονόμησή του με την παράθεση δύο τραγουδιών σε εξαιρετικούς ποιητικούς στίχους της Ελένης Φωτάκη». Προσωπικά πιστεύω πως η σκηνή με το δέσιμο των κορδονιών του ήρωα και το τραγούδι που ακούγεται, είναι από τις πλέον συγκινητικές και βαθιά υπαρξιακές στιγμές της παράστασης. Θα ήθελα και την δική σας άποψη για τον οργανικό ρόλο της μουσικής στην παράσταση.

Συμφωνώ με την τεκμηριωμένη άποψη του Βασίλη Πανόπουλου ως προς τη λειτουργία της μουσικής στην συγκεκριμένη παράσταση. Η μουσική και τα τραγούδια του Μίλτου με τους ποιητικούς στίχους της Ελένης Φωτάκη ακολουθούν έναν παράλληλο δρόμο με την σκηνική ανάπτυξη του έργου. Λειτουργεί σα να είναι ο έβδομος ηθοποιός που αφηγείται μια παράλληλη αλλά δική του ιστορία άλλοτε σχολιάζοντας κι άλλοτε ενισχύοντας με αίσθημα τη σκηνή. Η σκηνή με τα κορδόνια στο ομώνυμο τραγούδι σε κάνει να σκεφτείς την κυριαρχία της τυχαιότητας, τη σπουδαιότητα της Στιγμής και την ανεκτίμητη αξία του Χρόνου.

 

 

-Οι γονείς και τα δύο αδέλφια της οικογένειας Αμίρι ήρθαν πέρυσι και παρακολούθησαν το έργο. Θέλω να μοιραστείτε μαζί μας αυτή την εμπειρία.

Η παρουσία της οικογένειας Αμίρι ύστερα από δική μας πρόσκληση, στην πρεμιέρα του έργου, πλην της μητέρας που έμεινε στο ξενοδοχείο, ήταν συγκλονιστική. Να τολμάς να δείχνεις μπροστά τους την περιπετειώδη ιστορία τους. Ένιωθες περίεργα να αναπαριστάς τη ζωή του άλλου σε μια ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα. Η εν γένει παρουσία τους επιβεβαίωσε το ήθος και την ποιότητα που είχαμε διακρίνει στους ρόλους. Στην υπόκλιση όταν πήρε το λόγο ο μεσαίος αδελφός, που ήταν κι ο συγγραφέας του Αγοριού, με πολύ σεμνό τρόπο αφού μας ευχαρίστησε, δήλωσε …πως αυτοί νιώθουν τυχεροί, τη στιγμή που άλλοι συμπατριώτες τους δεν κατάφεραν ποτέ να ολοκληρώσουν με επιτυχία το ταξίδι τους.

 

-Αν σας δινόταν η ευκαιρία, θα δίνατε διαφορετικό θεατρικό τέλος στην ιστορία;

Σε καμιά περίπτωση, αυτό το συγκεκριμένο τέλος έδωσε το έναυσμα στους συγγραφείς να γράψουν το έργο, να τιμήσουν τον αδελφό τους και να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους σε όλους εκείνους που τους βοήθησαν στο ταξίδι τους από το Αφγανιστάν στο Ηνωνένο Βασίλειο.

 

 

 

 

********************************************************************************

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

«Το Αγόρι με τις δυο καρδιές»
Των αδελφών Αμίρι, 2η χρονιά
Σκηνοθεσία Τάκης Τζαμαργιάς
ΠΡΕΜΙΕΡΑ: Κυριακή 13 Οκτωβρίου 2024

 

Σημείωμα του σκηνοθέτη Τάκη Τζαμαργιά
Εκεί που λες πως η παράσταση έκανε τον κύκλο της μια ολόκληρη χρονιά και γιατί να την επαναλάβεις, αμέσως σε κατακλύζουν οι εντυπώσεις από τις ατελείωτες συζητήσεις, που γίνονταν σχεδόν μετά από κάθε παράσταση με τους θεατές, κυρίως εφήβους και νέους. Κι ενώ δε φτιάχτηκε αποκλειστικά για αυτούς, η ανταπόκρισή τους μας οδηγεί να εμβαθύνουμε ακόμα περισσότερο στα σημεία εκείνα της ιστορίας που αποσκοπούν στην προσπάθεια ψυχικής ενδυνάμωσης και αλλαγής βλέμματος..
Η αληθινή περιπέτεια της αφγανικής οικογένειας Αμίρι, γραμμένη από τους ίδιους τους ήρωες της, μεταφερμένη στη σκηνή, δεν επιτρέπει ούτε συγκάλυψη ούτε ωραιοποίηση της πραγματικότητας και απαιτεί χειροποίητη σκηνική αντιμετώπιση. Έτσι μόνο μπορεί και θέτει ερωτήματα, όπως :

Πόσα αποθέματα ανθρωπιάς σου απομένουν όταν διώκεσαι πολιτικά από τη χώρα σου και από τη μια στιγμή στην άλλη ξεπουλάς ότι έχεις και δεν έχεις για να σωθείς;
Πόσες κακουχίες, στερήσεις, αποκλεισμούς μπορείς να αντέξεις για την πολυπόθητη Ιθάκη σου;

Πόση ανθρωπιά και ευαισθησία να διατηρήσεις μέσα στην αβεβαιότητα και την απειλή του αβέβαιου ταξιδιού σου;

 

 

Το έργο

 

Πρόκειται για την αληθινή ιστορία μίας οικογένειας προσφύγων – αυτής των συγγραφέων – που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα τους για να γλιτώσουν από τις διώξεις των Ταλιμπάν, όταν η δασκάλα μητέρα υπερασπίζεται τα δικαιώματα των μαθητριών της στο σχολείο όπου διδάσκει. Η οικογένεια Αμίρι αντιμετωπίζει ένα ακόμη, εξαιρετικά σημαντικό πρόβλημα, καθώς το μεγαλύτερο παιδί της έχει γεννηθεί με μια σοβαρή καρδιοπάθεια και χρειάζεται επέμβαση σε εξειδικευμένο, ευρωπαϊκό νοσοκομείο.

Ο δρόμος της προσφυγιάς είναι γεμάτος δυσκολίες, δυσάρεστα γεγονότα και μεσάζοντες που τους εκμεταλλεύονται στυγνά. Ταυτόχρονα είναι ένας δρόμος γεμάτος από την αγάπη που νιώθουν ο ένας για τον άλλον και από αναπάντεχες στιγμές χαράς. Καθώς παρακολουθούμε την διαδρομή τους από την μια χώρα στην άλλη και βλέπουμε τους ήρωές μας άλλοτε στοιβαγμένους, άλλοτε φυλακισμένους σε αφιλόξενες δομές, σχεδόν πάντα φοβισμένους και ανασφαλείς για την επόμενη μέρα, ανακύπτουν σοβαροί προβληματισμοί: πόσο «πολιτισμένη» είναι η σύγχρονη παγκόσμια κοινωνία απέναντι στην προσφυγιά και την ασθένεια; Και πως μπορεί μια οικογένεια να διαχειριστεί την απώλεια: της πατρίδας, της περιουσίας, πολύ περισσότερο – της ανθρώπινης ζωής;

Όμως, η ιστορία της οικογένειας Αμίρι δεν είναι μόνο μια αφήγηση δυστυχίας και κατατρεγμού. Οι φίλοι μας τα καταφέρνουν, τα παιδιά σπουδάζουν και προκόβουν στην καινούργια τους πατρίδα. “Το αγόρι με τις δυο καρδιές” γίνεται έτσι μια πολύ ιδιαίτερη, συγκινητική, ανθρώπινη ιστορία ελπίδας, θάρρους, εμπιστοσύνης και αγάπης. Μια ιστορία που αξίζει να δουν (και να ξαναδούν) μικροί και μεγάλοι.

 

 

Ταυτότητα παράστασης

Κείμενο: Hamed & Hessam Amiri
Σκηνοθεσία: Τάκης Τζαμαργιάς
Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος
Σκηνικά: Εδουάρδος Γεωργίου
Κοστούμια: Έλλη Εμπεδοκλή
Κίνηση: Αγγελική Τρομπούκη
Μουσική / Τραγούδι: Μίλτος Πασχαλίδης
Στίχοι: Ελένη Φωτάκη
Φωτισμοί: Γιώργος Αγιαννίτης
Σχεδιασμός Video: Goran Gagic
Βοηθός Σκηνοθέτη: Ειρήνη Κάνδια
Βοηθοί Σκηνογράφου: Ξένια Κούβελα, Αναστασία Καρούσση
Βοηθός Ενδυματολόγου: Ασημίνα Κουτσογιάννη

Παίζουν (με αλφαβητική σειρά): Χρήστος Διαμαντούδης, Βαγγέλης Ζάπας, Έλενα Μαρσίδου, Θάνος Σκόπας, Γιώργος Ψυχογιός
Εταιρεία Παραγωγής: Φωτόνιο Τέχνης και Πολιτισμού

Εκτέλεση & Οργάνωση Παραγωγής: Σαπφώ Κωνσταντάρα, Ευαγγελία Καλογιάννη
Υπεύθυνη Επικοινωνίας: Αγλαϊα Παγώνα
Φωτογραφίες παράστασης: Κατερίνα Δρούκα

Trailer: Μιχάλης Μαυρομούστακος