«Το «Παραλίγο» ξεκίνησε με περισσότερα ποιήματα, έφτασε σε κάποιο σημείο να έχει λιγότερα και τελικά κατέληξε αυτό που διαβάσατε. Πάντα η στόχευση ήταν να είναι «παραλίγο». Να δίνει την αίσθηση της προσμονής και του ανικανοποίητου»
[..]«Υπήρξα τυχερή και κάποιος μου μίλησε για την ποίηση, ένιωσα σαν να μου έμαθε γραφή κι ανάγνωση ξανά από την αρχή. Δεν μπορώ να το περιγράψω καλύτερα»
Η Ιωάννα Χρονοπούλουμιλάει στο «Ποιητικό Καφενείο» του Ποιείν για την πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο «Παραλίγο»που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σμίλη. Μέσα από τη συνομιλία μας η ποιήτρια αποκαλύπτει ένα έντονο βάθος σκέψης και συναισθήματος που διαπνέει το έργο της. Η ίδια αποτυπώνει στο λόγο της μια εσωτερική πάλη για την αποδοχή του εαυτού και τη διαχείριση των συναισθημάτων της. Η πρώτη της ποιητική συλλογή είναι μια στοχαστική παρατήρηση της ανθρώπινης εμπειρίας. Ο συμβολισμός του «Παραλίγο» μετατοπίζεται από την κοινή αντίληψη της αποτροπής του κακού προς ένα παράπονο και μια αίσθηση ανεκπλήρωτου. Αυτή η αίσθηση καθρεφτίζει την αέναη αναζήτηση της ευτυχίας, η οποία σχεδόν επιτυγχάνεται αλλά παραμένει πάντα άπιαστη.
Η Χρονοπούλου επηρεασμένη από την ενασχόλησή της με τη φωτογραφία, χρησιμοποιεί σύντομες, συμπυκνωμένες διατυπώσεις, που αναγκάζουν τον αναγνώστη να βιώσει καθαρά τα συναισθήματα της. Αυτός ο λιτός τρόπος γραφής δημιουργεί εικόνες έντονες και επιτρέπει στον αναγνώστη να παραμένει σε εγρήγορση.Η έμπνευσή τηςπροέρχεται από καθημερινές παρατηρήσεις και αποτελεί ένα μέσο ανακούφισης και αυτογνωσίας.
-Μιλήστε μας για τον τίτλο της πρώτης ποιητικής συλλογής σας «Παραλίγο» και τον συμβολισμό του.
Έχουμε συνηθίσει να συνδέουμε τη λέξη «παραλίγο» με κάτι που έχει αποφευχθεί, την αποτροπή ενός κακού συμβάντος. Στο μυαλό μου το «παραλίγο» λειτουργεί περισσότερο ως παράπονο. Παραλίγο να επιτευχθεί κάτι. Η ευτυχία ίσως.
-Υπήρξε κάποιο συγκεκριμένο γεγονός ή συναίσθημα που σας ώθησε να γράψετε αυτήν τη συλλογή;
Κάποια στιγμή ξεκίνησα να γράφω. Ένα ποίημα, μετά ένα άλλο ποίημα. Με όλα ήθελα να πω την ίδια ιστορία. Μια ιστορία για να παρηγορηθώ.
-Η ποιητική σας συλλογή διακρίνεται σε τέσσερα μέρη: «Φυτέψαμε μια γλάστρα», τα «Εβδομήντα δυο τετραγωνικά» , τα «Δυο φιλιά στα γόνατα σού ζήτησα» και τις «Αλκαλικές Μπαταρίες». Ποια η σημασία τους;
Κάθε ένα από τα μέρη του «Παραλίγο» έχει τη δική του σημασία και βαρύτητα. Αντιστοιχούν στις διαφορετικές ψυχολογικές εκφάνσεις του ποιητικού υποκειμένου· από την χαρά στη λύπη, από τον δυναμισμό στην παραίτηση, όχι απαραίτητα με αυτή τη σειρά. Σε όλα τα κεφάλαια αναζητείται χώρος. Είναι μια πάλη για την αποδοχή του εαυτού.
-Τα ποιήματα σας είναι ολιγόστιχα. Σκεφτόμουν ότι με αυτό τον τρόπο ο αναγνώστης βρίσκεται σε εγρήγορση. Του μεταφέρετε δηλαδή μια ακαριαία, στιγμιαία εντύπωση. Είναι πιο δύσκολη η συμπυκνωμένη διατύπωση;
Ίσως λόγω της ενασχόλησης μου με την φωτογραφία, οι πρώτες μου σπουδές ήταν σε αυτό το αντικείμενο, έμαθα να σκέφτομαι με εικόνες. Όπως και στη φωτογραφία έτσι και στην ποίηση μου είναι πιο εύκολο να εκφραστώ με λιγότερα. Δεν ξέρω αν είναι πιο δύσκολο, είναι σίγουρα πιο ασφαλές.
Ξεχώρισα το ποίημα σας με τίτλο «Η άλλη»
Εγώ η άλλη/ως άλλη/αλλοιώθηκα/μεταβλήθηκα/σε θήκη να μπω/ να χωράω/στενεύτηκα/ φτενή έγινα/ και φθίνω/μπρος στη/ σταδιακή φθορά/ των αλλοτινών/ αλλαζονικά/ αληθοφανών/ αλκυονίδων/ ημερών.
-Στο ποίημα μιλάτε για «αλλοίωση», «μεταβολή». Μήπως όμως μέσα από αυτή τη μεταβολή καταφέρνουμε να βρούμε μια νέα, πιο αυθεντική εκδοχή του εαυτού σας;
Αυτή η μεταβολή έρχεται μέσα από την ελπίδα για καλύτερες μέρες. Η «άλλη» προσαρμόζεται για να αντέξει για να μην ενοχλεί. Δεν ξέρω αν είναι πιο αυθεντική εκδοχή, ίσως είναι χειρότερη.
Μου άρεσε πολύ το ποίημα σας «Κάρτα αλλαγής»
Αγόρασα έναν έρωτα*/ολάνθιστο/ μου κόστισε όλα κι όλα/ έξι ευρώ./Είπα πως ξεμπέρδεψα./ Ο ανθοπώλης μου τη φύλαγε,/είναι ευαίσθητος, είπε,/ πρέπει να μείνει μακριά από τον ήλιο./ Όλα γνωστά, ψιθύρισα,/αλλά είχα ήδη πληρώσει.
*Impatiensbalsamina: ποώδες φυτό μικρής έως μέτριας ανάπτυξης.
–Το ποίημα περιγράφει την ψευδαίσθηση ότι ο έρωτας μπορεί να είναι απλός και «αγορασμένος» εύκολα, χωρίς μεγάλο κόστος ή προσπάθεια, ωστόσο πίσω από αυτήν την επιφανειακή απλότητα, ο έρωτας παρουσιάζεται σαν κάτι εύθραυστο και απαιτητικό. Ο αφηγητής φαίνεται να αναγνωρίζει τα «γνωστά» προβλήματα του έρωτα, αλλά να τα αγνοεί. Τι θέλατε να τονίσετε μέσα από αυτή την ειρωνεία;
Η αγορά ενός φυτού που λέγεται έρωτας είναι μια προσπάθεια να καλυφθεί η απουσία του ερωτικού αντικειμένου. Και υπάρχει κάτι να φροντίζεις και το όνομά του είναι έρωτας. Το ποιητικό υποκείμενο θεωρεί ότι βρήκε τρόπο να ξεγελάσει τη μοναξιά, τη δυσκολία, το απαιτητικό βίωμα του έρωτα, αλλά ακόμα και ένα υποκατάστατο του έρωτα μπορεί να αποδειχθεί περίπλοκο.
Ο καταληκτικός στίχος στο ποίημα υπονοεί ότι όταν επενδύουμε συναισθηματικά σε κάτι, είναι δύσκολο να κάνουμε πίσω, ακόμα κι αν ξέρουμε τους κινδύνους;
Πάντα μπορούμε να κάνουμε πίσω, αλλά ακόμα κι αν ξέρουμε τους κινδύνους μερικές φορές αξίζει τον κόπο. Σκέφτομαι πάντα έναν στίχο της Κικής Δημουλά από το ποίημα «Πάλι σε συγχωρώ»: «να αντέξεις είναι το ζητούμενο / όχι να καταλάβεις». Αυτό είναι το ζητούμενο.
-Το φυτό Impatien sbalsamina συμβολίζει κάτι εύθραυστο και απαιτητικό. Γιατί επιλέξατε αυτό το συγκεκριμένο φυτό ως αλληγορία για τον έρωτα;
Η κοινή ονομασία του impatiens balsamina είναι έρωτας, το εντυπωσιακό με αυτό το φυτό είναι ότι είναι εποχιακό. Περνάει ο καιρός του κι ό,τι κι αν γίνει μαραίνεται.
«Υπέρδιπλο»
Κοιμήθηκα στη μέση του κρεβατιού
Ε
Γ
Ω
Τόσο απλό ήταν, να μην κλαίω την άδεια σου θέση.
-Μιλήστε μας για την πηγή έμπνευσης σας.
Μερικές φορές απαιτείται πολύ λιγότερη προσπάθεια από αυτή που νομίζουμε. Μερικές φορές το να φροντιστούμε δεν απαιτεί τίποτα περισσότερο από απλή διαύγεια.
-Ποιο είναι το αγαπημένο σας ποίημα από τη συλλογή και γιατί;
Το «Τι κάναμε εμείς εκείνες τις μέρες» γιατί εμπεριέχει όλα όσα αγαπώ. Όλα όσα αξίζει να θυμάμαι.
-Υπήρξε κάποια στιγμή στη δημιουργία της συλλογής που αισθανθήκατε πως παραλίγο να καταλήξει διαφορετικά; Ή μήπως αυτό το «Παραλίγο» είναι η ουσία που τελικά την ολοκλήρωσε;
Το «Παραλίγο» ξεκίνησε με περισσότερα ποιήματα, έφτασε σε κάποιο σημείο να έχει λιγότερα και τελικά κατέληξε αυτό που διαβάσατε. Πάντα η στόχευση ήταν να είναι «παραλίγο». Να δίνει την αίσθηση της προσμονής και του ανικανοποίητου.
-Πόσο δύσκολη είναι τελικά η σύλληψη ενός ποιήματος; Χρειάζεται ένα δυνατό συναίσθημα ή ακόμη και μια τραυματική εμπειρία για να γραφτεί ένα ποίημα;
Η ποίηση, νομίζω, απαιτεί απόσταση και ψυχραιμία, μπορεί να ανακουφίσει αλλά δεν θα λύσει κανένα τραύμα και για αυτό το λόγο θεωρώ ότι δεν είναι κι απαραίτητο κάποιο τραύμα για τη δημιουργία της. Υπάρχει ένα εκπληκτικό ποίημα του William Carlos Williams το «This is just to say», το οποίο θα μπορούσε να είναι ένα σημείωμα που είχε αφήσει στην πόρτα του ψυγείου του καθώς ενημερώνει τη σύντροφό του ότι έφαγε όλα τα δαμάσκηνα. Ανάλογα με το πώς θα ερμηνεύσει κανείς αυτό το ποίημα μπορεί να νιώσει μεγάλη θλίψη ή ίσως στοργή, δεν έχει καμία σημασία αν πίσω από αυτό κρύβεται κάποιο τραύμα ή όχι, σημασία έχει πώς νιώθει κανείς.
-Τι σημαίνει η ποίηση για εσάς;
Υπήρξα τυχερή και κάποιος μου μίλησε για την ποίηση, ένιωσα σαν να μου έμαθε γραφή κι ανάγνωση ξανά από την αρχή. Δεν μπορώ να το περιγράψω καλύτερα.
*Η Γεωργία Χάρδα είναι βιβλιόφιλη δημοσιογράφος
