Στην περίπτωση του Ηλία Τσέχου το βιογραφικό συνάδει με το χαρακτήρα. Χορευτής 10 χρόνια στη Δώρα Στράτου. Ταινίες με Κούνδουρο, Τζεφιρέλι, Αγγελόπουλο κλπ… Μελοποιημένα και μεταφρασμένα ποιήματα. 2 ντοκιμαντέρ για τη ζωή του. Ποιητικό έργο από το 1978. Έχω τρία βιβλία μπροστά μου. Ή σταγόνα ή ωκεανός 2011. Νόμοι Αφιερώσεων 2012. Τα πλήθη του ενός 2013.

Χαιρετώ σε Γιαννακοχωρίτη. Χαιρετώ σε Έλληνα Ηλία Τσέχo.

21/6/2013

Για τον Ηλία Τσέχο

Δημοκρατία της παιωνίας

σε καρατομεί με κόκκινο.

Σε ψηφίζει δίχως αναστολές

κάθε που πεθαίνεις

μήπως και γεννηθείς

και καταλάβεις

αυτό το κόκκινο

τι σήμαινε.


Ή σταγόνα ή ωκεανός.2011

Στο ποίημα « Γλυκό του κουταλιού » το μαχαίρι μπαίνει βαθιά στη γλώσσα ερευνώντας την δυναμική της ποίησης. Είναι εκείνο το θεωρία – πράξη. Θεωρία η πραγματικότητα και πράξη η ποίηση. Αυτό αναζητεί εδώ ο ποιητής. Πόση δύναμη κρύβει αυτή η πράξη, ώστε να γίνει… πείτε το εσείς… σε 10 στίχους 3 επίπεδα : α)ποίηση ζυγός β) πικρή στη χάρη γλυκό κουταλιού στην αυλή γ ) βάλτος του μέλλοντος δίχως κουνούπια.

Στο ποίημα « Παιώνιες Κράστες » ένας ολόκληρος κόσμος. Η παιώνια. Βότανα. Βέρμιο. Πάϊκο. Βεργίνα. Πέλλα. Εταίρες. Έρωτες. Τσέχος λυρικός κατ ʽ εμέ με προσωπικά τοπικά σύμβολα εντασσόμενα στο γίγνεσθαι της ελληνικής φωνής του. Στο ποίημα « Αριστοτέλειες ηχώ » η σχέση επιστήμης και ποίησης. Η κεντρική ιδέα κατʼ εμέ το δίστιχο :

« Οι επιστήμες μας διεκδικούν οι τέχνες μας κερδίζουν

Η ποίηση δεμένος ύπνος παραληρώντας όνειρα».

1ο σπουδαίο ποίημα ο « Λωτός » και το παραθέτω ολόκληρο.

Λωτός

Είπε διαιρώ το μηδέν

Κι εσκορπίσθη στο στερέωμα

Λωτός ανθίζοντας για αρετή

Για αντοχές χρυσάνθεμο

Αφήνοντας αναπνοές στα ίχνη

Το άπειρο μηδέν στα χείλη

Στο ποίημα «Νυμφαίο» σημειώνω τραγικό στοιχείο στους στίχους :

Πλάτανε, θεριεμένε άνδρα

ωφέλιμο τι κρατάμε

με ποια ποιήματα δε θα πεθάνουμε

Στο ποίημα «Η δια καύσεως ταφή» δεν υπάρχει σχήμα άρσης θέσης. Εδώ το δεν είναι δεν. Η άρνηση άρνηση. Η διαφωνία διαφωνία. Συνοψίζονται όλα όσα δεν συνιστούν ποίηση. Και στο ποίημα «Στο δάσος όμορφα πάλι» επιλέγω τον στίχο :

Η διαιώνιση του είδους εκατονταπλασιά τα λάθη μας

Ιδιαίτερη μνεία στο Ποντιακό και λόγω της διαλέκτου και λόγω της ιδιαίτερης σημασίας του Πόντιος από τα χαζοχαρούμενα ανέκδοτα που και τις χαζοταινίες του 80 μέχρι τη σύνδεση εκ βαθυτάτων με τον Ελληνισμό. Τίτλος «Παρχάρε σο Βέρμιον» και στίχος αίμα ο ακόλουθος :

Μάνα

Ήρθε κανείς εδώ ψηλά

να πει το ποίημα ;

Στο ποίημα «Παρχάρε» συνεχίζεται η διερεύνηση της ουσίας της έννοιας Ποίηση. Στίχος κλειδί :

Ποιοι νόμοι σʼ αθωώνουν ποίηση ;

2ο σπουδαίο ποίημα και το παραθέτω ολόκληρο «Στα Κάστρα».

Στα Κάστρα

Μνήμη καθώς κυκλοφορείς

Δέκα αλυκές

Δέκα αρμυρά μαντάτα

Φύλαξέ με απʼ ό, τι αγαπώ

Απʼ τους ρευματισμούς και τις ανθολογίες

Πηλίκους δίχως διαιρέσεις

Να ζήσεις να γεράσεις

Φύλαξέ με

Στο ποίημα «Κόμβοι» η σχέση Χρόνου και Ποίησης ή Ποιητή.

Στίχοι:

Λοιπόν ξημερώνει και

Δεν τα έχεις όλα χρόνε

Κι ακόμα δεν σʼ αγάπησα

Ούτε θα μʼ αγαπήσεις.

Στο ποίημα «Πανσέληνος θεωρία» το πρωτογενές υλικό της ποίησης. Οι λέξεις.

Στίχοι:

Το βιβλίο μοναχό.

Ουδείς μα ουδείς

Θεμέλια ρίχνει στις λέξεις.

Το ποίημα όμως που ξεχωρίζω ως ποίημα σχολείου όπως συνηθίζω να λέω είναι το «Ημιτελικός μιας μπαλάντας». Κλείνω με την αναφορά 3 χαικού για το Δ. Σολωμό. Το κρατάω διότι είναι ζήτημα ο Σολωμός, ίσως η Παράδοση εν γένει, για τον Ηλία Τσέχο.

***

Νόμοι Αφιερώσεων 2012

Το πρώτο ποίημα εδώ δείχνει τη σύνδεση σε όλα τα επίπεδα με την προηγούμενη συλλογή. Θα υπάρξει μια διαφοροποίηση ως προς τη θεματολογία και θα τονίσω σε ποιο σημείο. Στο ποίημα «Αι Γιάννης» αφιερωμένο στον Κ.Π.Καβάφη σημειώνω :

Είναι δυστυχία το μέλλον να μην έχει παρόν

Και να χρωστάς την ψυχή σου

Στο ποίημα «Δεν έχεις τύχη διάβαινε» ο επίλογος τραγικός.

Πότε ζήσαμε Ζωή.

Πότε πεθάναμε!

Η πραγματικότητα και η ποίηση στο ποίημα «Ένας δήμος Ελλήνων 40 50 χιλιάδες».

Οι άλλοι Έλληνες;

Ξενιτεμένα ψίχουλα

Ελαφοβοσκημένοι

Παίρνοντας οματιών

Ψωμί, παιδεία, αηδία.

Εξαιρετικά τα ποιήματα «Ελάτε ποιητές» και «Τσαλακωμένοι θεατές». Στο ποίημα «Ελλαδικοί χοροί και κοστούμια» ήχος δυνατός :

Χόρευαν σπουδαία οι Έλληνες

Τα ωραιότερα λάθη φορώντας

Δυνατά ποιήματα τόσο το «Αχ Ποίηση» όσο και «Η γεωργία του πένθους». Το 1ο ως αναφορά στην Ευγενία Καβαλάρη, το 2ο στον Κώστα Καρυωτάκη. Δυνατό και το ποίημα «Όνειρα βοτάνων». Το ποίημα «Ο πρίγκιπας της ΕΤ1 1995» είναι προφητικό και επίκαιρο. Δυνατό ποίημα και το «Πρωινή πορεία ονείρων». Κρατώ εδώ ως τελευταίο σχόλιο το ακόλουθο. Μετά τη διερεύνηση της ποίησης και της πραγματικότητας είναι φυσικό και αναπότρεπτο να επιστρέψει στο όνειρο ο ποιητής. Και να διαπιστώσει την ακριβή σχέση ονείρου και πραγματικότητας. Τα ποιήματα μετά το «Ελλαδικοί χοροί και κουστούμια» κινούνται σʼ αυτό το πνεύμα.

**

Τα πλήθη του ενός 2013

Θα έπρεπε να έχω τονίσει ότι από το 1978 και την 1η του ποιητική συλλογή μέχρι και το 1988 ο Ηλίας Τσέχος έχει 7 ποιητικές συλλογές, όλες εξαντλημένες. Αξιοπρόσεχτη είναι επίσης η σιωπή 13 ετών. 1998- 2011 για να έχουμε την 8η συλλογή. Πάω κατευθείαν στο ποίημα «Αμαρτίες ενός ποιήματος στο FB».

Στίχοι :

Μάταια δεν αγάπησα

Δεν χάρηκα ποτέ την λύπη

Νεκρά τα πλήθη πέρασα

Κοινοποιήστε

Να τονίσω εδώ 2 πράγματα. Πρώτον αυτό σημαίνει παρακολουθείς πραγματικότητα και δεν έχεις ηλικία. Γράφει για το facebook γιατί είναι μέρος της ζωής μας πια. Ο τοίχος μας. Το σπίτι μας. Το δεύτερο. Θα μου επιτρέψετε να κάνω κάποιες σκέψεις επʼ αυτού προς το τέλος για να μη δείξουν εδώ εμβόλιμες.

3 δυνατά ποιήματα στη σειρά. Όσκαρ Ουάιλντ. Κίνητρα. Νόστιμα πλήττω.

Το «Λύεται τʼ αχούλι μʼ» το πρώτο σπουδαίο της συλλογής.

Στίχοι:

Ακούω τη Χαρίκλεια Φωτιάδη

Μάνα Κ.Π.Καβάφη

Αμόν μωρόν ακόμαν κλαίει, ας εδοξάστεν

Ο Καβάφης κλαίει. Ναι ο άτιμος. Θα έκλαιγε ακόμα και μπροστά μας. Τόσο άνδρας ήταν. Και μετά θα έπαιρνε τα δάκρυά του, θα τα έκανε γροθιές, γιατί θα του είχαμε αφαιρέσει τα χέρια (τα αγαπάμε τα είδωλα αλλά δε θέλουμε και να γράφουν, και σήμερα).Θα τα έκανε γροθιές λοιπόν για να μας χτυπήσει εκεί που πονάμε. Στο φιλότιμο. Κλασσική σκηνή τραγικού γουέστερν. Μπα, θα χτύπαγε κατευθείαν στο πρόσωπο να μας βγάλει δυο τρία δόντια. Μήπως και μας θυμώσει και πράξουμε.

Το «Ανάγκες πολεοδομίας» σπουδαίο ποίημα. Διαβάζει σωστά Πλάτωνος Πολιτεία. Στο ποίημα «Μετανάστες» στίχοι :

Ως ένας σάπιος Έλληνας

Που θα σαπίσει κι άλλο

Μετανάστης.

Και το «Πτωχοί ουρανίσκοι» δυνατό ποίημα. Αυτό που ξεχωρίζω όμως από «Τα πλήθη του ενός» είναι το «Διάρκεια στην ποίηση». Η ουσία του τραγικού είναι ακριβώς αυτή όπως διατυπώνεται στο συγκεκριμένο ποίημα. 2ο ποίημα που ξεχωρίζω είναι το «Ο τάφος της χαράς πάντα περιμένει».

Γιαννακοχωρίτη, είθε να έχεις υγεία, διότι η σκέψη σου δεν είναι κωλο- γερίστικη ( το δείχνουν και τα υστερνά τα ηλεκτρονικά φατσοβιβλίου το ανάγνωσμα). Ανέφερα προηγουμένως λέξη κλειδί το ποίημα «Αμαρτίες ενός ποιήματος στο FB». Ρήμα «Κοινοποιήστε». Να μου επιτραπούν εδώ ορισμένες γενικότερες σκέψεις. Το φατσοβιβλίο καλώς ή κακώς είναι μια πραγματικότητα. Όλοι συμφωνούμε ή φαίνεται να συμφωνούμε ως προς τον τρόπο χρήσης του, αν γίνεται για καλούς σκοπούς ή κακούς. Θα γίνω κακός. Συνειδητά. Αυτό που κατηγορούμε και το παίζουμε ηθικοί είναι η κιλότα ανάποδα να μη το πω πιο χυδαία. Μας δίνεται ένα εκπληκτικό μέσο για να υπάρχει άμεση δημοκρατία, άμεση πράξη/ κινητοποίηση για το δράμα του διπλανού μας που είναι και δικό μας δράμα κι εμείς το παίζουμε όμορφος κόσμος ηθικά αγγελικά πλασμένος.

Τι κάνουμε ; Κοιτάμε τα μπούτια. Του κοτόπουλου. Μη τσιμπάτε. Ωραία είναι τα μπούτια δε λέω αλλά στην πρώτη προβολή της ταινίας «Οι ποιητές» δεν είδα κανέναν θεατή. Προτίμησαν να κάνουν καμάκι στη Γαλλίδα με σουβλάκι. Κι ένας που τόλμησε να δοκιμάσει να μπει, οι ποιητές πετάχτηκαν έξω από την ταινία λέγοντας… Τι θέλετε εδώ ; Σε χώρο υψηλής διανόησης ; Τι εγκέφαλο έχετε; Τρώτε σαλιγκάρια; Κι άλλες τέτοιες περίεργες ερωτήσεις. Τρόμαξε ο άνθρωπος. Αυτοί είναι χειρότεροι από τους ψυχολόγους είπε. Θα μου αφήσουν τραύματα. Να μου λείπει. Τόλμησε και μια γυναίκα και την πήραν στο κυνήγι. Όχι, όχι, δε θέλουμε άλλους έρωτες κ.Δ……..

Μόλις τα πράγματα ηρέμησαν και η ζωή βρήκε τον κανονικό της ρυθμό και οι ποιητές τον εαυτό τους άρχισαν να προσέρχονται άνθρωποι. Και μια ερώτηση κυριαρχούσε.

Μαχαίρια να μπήξουμε στα ερείπια μας έχετε ;

Μέχρι τότε η ταινία παιζόταν μόνο για νεκρούς. Το έλεγε στα ψιλά γράμματα. Οι ζωντανοί out.

Ηλία Τσέχο σʼ ευχαριστώ γιʼ αυτές τις σκέψεις.