“Parsifal” – Η όπερα του Ρίχαρντ Βάγκνερ για τα μυστήρια του Ιερού Δισκοπότηρου», Εκδόσεις Δαιδάλεος, 2022
29Ιου
Καταχώρηση από: Σπύρος Αραβανής
Εισαγωγή- μετάφραση: Φώτης Παπαθανασίου
Aν το Θέατρο είναι ο τόπος όπου εικονοποιείται το αιώνιο παράδειγµα των µύθων, και η Μουσική είναι ο τρόπος που το ανθρώπινο συγκλίνει στην άφατη καθολική αρµονία, τότε η Όπερα είναι µάλλον η µέγιστη σύζευξη αυτών των δυο σε µια µοναδική Τέχνη που στόχο έχει τη γεφύρωση του πεπερασµένου µε το υψηλό και το αληθές.
Αυτή τουλάχιστον ήταν η αντίληψη του µεγάλου Γερµανού µουσουργού Ρίχαρντ Βάγκνερ, ο οποίος συνέθεσε τα έργα του µε σκοπό τη µύηση του φιλότεχνου κοινού στο άχρονο και το αρχέτυπο.
Το µουσικό δράµα του Πάρσιφαλ, ίσως η σπουδαιότερη όπερα που γράφτηκε µετά το περίφηµο Δαχτυλίδι των Νιµπελούνγκεν, εµπνευσµένη από τη µεσαιωνική γραµµατεία του Αρθούρου και τις φιλοσοφικές αναζήτησεις του ίδιου του Βάγκνερ, παριστά τη διαδροµή του ήρωα για τη σωτηρία της ψυχής του, µέσα από τα µυστήρια του Δισκοπότηρου, που φέρει την δύναµη της επανένωσης της σχέσης του ανθρώπου µε το θεϊκό.
Το λιµπρέτο της επικής όπερας, µεταφράζει και προλογίζει ο Φώτης Παπαθανασίου. Η έκδοση συνοδεύεται από σπάνιες γκραβούρες και φωτογραφίες της εποχής.
****************
Ο Βάγκνερ διάβαζε τα έργα του μεγάλου Γερμανού φιλοσόφου Γκέοργκ Βίλχελμ Φρίντριχ Χέγκελ. Ο Χέγκελ είχε πει ότι η μουσική πέθανε μαζί με τον Μπετόβεν. Αυτό έδωσε το έναυσμα στον Βάγκνερ να γράψει μια «καινούργια» μουσική.
«Πιστεύω στο Θεό, τον Μότσαρτ και τον Μπετόβεν και επίσης στους μαθητές και αποστόλους του. Πιστεύω στο Άγιο Πνεύμα και στην αλήθεια της αόρατης τέχνης. Πιστεύω πως η τέχνη προέρχεται απ’τον Θεό και ζει στις καρδιές των φωτισμένων ανδρών.» (Ρ. Βάγκνερ)
Πάρσιφαλ – Η επαφή του Βάγκνερ με τον μύθο του Γκράαλ έγινε κυρίως μέσω του βιβλίου Parzival του Βόλφραμ φον Έσενμπαχ, γραμμένο στις αρχές του 1200.
Στην αυτοβιογραφία του Η Ζωή μου (Mein Leben) ο Βάγκνερ αναφέρει ότι σε ένα ανοιξιάτικο πρωινό στη Ζυρίχη το 1857 ένιωσε να ζει τη μαγεία της Μεγάλης Παρασκευής, κι αυτό έφερε στο νου του το βιβλίο του Βόλφραμ.
Η πρώτη παράσταση του έργου δόθηκε στο θέατρο του Μπαϊρόιτ στις 26 Ιουλίου 1882, υπό τη διεύθυνση του αρχιμουσικού Χέρμαν Λέβι. Ο Βάγκνερ πέθανε μόλις επτά μήνες μετά την πρεμιέρα του έργου, στις 13 Φεβρουαρίου 1883.
Ο Πάρσιφαλ είναι ο αθώος τρελός (der Reine Tor), που η προφητεία λέει πως θα σώσει τον Αμφόρτας. Η δράση εκτυλίσσεται στο κάστρο του όρους Μοντσαλβάτ (Όρος της Σωτηρίας) και τα περίχωρά του στα βορεινά όρη της γοτθικής Ισπανίας, σε μυθολογικούς καιρούς.
