«Με τους σοφούς του κράτους τα ʼχουνε πλακάκια»

[author] Του Ηρακλή Κακαβάνη [/author]

`

Ήτανε Τρίτη 3 Δεκέμβρη 2013. Η Ακαδημία ανακήρυξε επίτιμο μέλος της τον Μίκη Θεοδωράκη. «H Ακαδημία Αθηνών δέχεται με χαρά και τιμή στους κόλπους της τον Μίκη Θεοδωράκη. Μητρική του γλώσσα είναι η μουσική, πατρική του, η γλώσσα των κοινωνικών αγώνων. Ο Μίκης Θεοδωράκης είναι ένα ζωντανό σύμβολο και οι μελωδίες του θα μας αγκαλιάζουν σε κάθε δύσκολη ώρα μέχρι το τέλος, που θα σημάνουν οι καμπάνες» δήλωσε ο πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών,  Σπύρος Ευαγγελάτος, υποδεχόμενος στην κατάμεστη αίθουσα της Ακαδημίας, τον Μίκη Θεοδωράκη ως νέο επίτιμο μέλος.
Η Ελλάδα αναγνωρίζει στο έργο του Μίκη το πρόσωπό της. Γαλούχησε τη γενιά μας και θα είναι σημείο αναφοράς για τις επόμενες. Όλοι οι λαοί της Γης αναγνωρίζουν στο πρόσωπο του τον εκφραστή οραμάτων, ελπίδας, ειρήνης, ελευθερίας και κοινωνικής δικαιοσύνης. Αυτά τον κάνουν Αθάνατο και όχι η ένταξή του στην Ακαδημία.
`

Πολλά τα σχετικά παραδείγματα. Το 1945 προτάθηκαν για την Ακαδημία οι Καζαντζάκης, Σικελιανός, Βάρναλης, Σκίπης (Σωτήρης). Αθάνατος έγινε ο Σ. Σκίπης. Όμως, κανείς σήμερα δε μιλά γιʼ αυτόν. Κανείς δεν τον μνημονεύει ούτε σαν ποιητή (ναι, ποιητής ήταν) ούτε σαν άνθρωπο. Πολλοί ήταν αυτοί που γίνανε Αθάνατοι, λιγότεροι αυτοί που λόγω και έργω καταξιώθηκαν στη συνείδηση του λαού, των ομοτέχνων και συναδέλφων τους. Αρκετοί και αυτοί που, δικαίως, αδιαφόρησαν γιʼ αυτή την «τεχνητή» Αθανασία που προσφέρει η Ακαδημία.
Βέβαια, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα στο παρελθόν Ακαδημία, δεν παύει να είναι το κορυφαίο πνευματικό ίδρυμα και η απόδοση τιμής στον Μίκη εκφράζει την αποδοχή και το σεβασμό όλων μας στο πρόσωπο και το έργο. Όλων μας; Συγνώμη… «πλην Λακεδαιμονίων». Την κυβέρνηση εκπροσώπησε η ΓΓ του υπουργείου Πολιτισμού!!! Δεν εκπλήσσει. Αυτή η κυβέρνηση αποσπάστηκε από οτιδήποτε έχει σχέση με τον πολιτισμό και όσα πρεσβεύει το έργο του Μίκη. Την Ελλάδα που θέλουμε.
`

Ήτανε Δευτέρα 9 Δεκέμβρη 2013. Tο νέο Μουσείο της Ακρόπολης άνοιξε τις πόρτες του για να περάσει ο …ποιητής. Τον υποδέχτηκαν και τον χειροκρότησαν ο πρωθυπουργός της χώρας Αντώνης Σαμαράς και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος (και οι δύο τέως υπουργοί Πολιτισμού), ο νυν υπουργός Πολιτισμού Πάνος Παναγιωτόπουλος, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Σίμος Κεδίκογλου, η υπουργός Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη, ο υφυπουργός Δημόσιας Τηλεόρασης Παντελής Καψής, η υφυπουργός Υγείας Ζέτα Μακρή. Βουλευτές (όχι ευκαταφρόνητος αριθμός), άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών, επιχειρηματίες και όλοι οι πρωτοκλασάτοι των «δελτίων των οκτώ». Κατά τα ρεπορτάζ «πλήθος κόσμου».
Στον «ιδεών την πόλι» τον πολιτογράφησε ο Μάνος Ελευθερίου με «υπόκρουση» Μικρούτσικου, Παπαδημητρίου, σε στίχους του νεοεμφανιζόμενου ποιητή. Λίαν συντόμως θα κυκλοφορήσει και CD me 13 μελοποιημένα ποιήματά του! Τόσο έλλειμμα είχαμε στο στίχο, στην ποίηση;
`

Από το ρεπορτάζ δε μάθαμε αν η συγγραφέας – δημοσιογράφος Ελενα Ακρίτα που παρουσίασε την πορεία του ποιητή απόλυτα εναρμονισμένη με το στίχο του Μανώλη Αναγνωστάκη «Σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις, να μην τις παίρνει ο άνεμος», του υπενθύμισε τα λόγια ενός άλλου ποιητή:

`

Εις το σκαλί για να πατήσεις τούτο
πρέπει με το δικαίωμά σου νάσαι
πολίτης εις των ιδεών την πόλι.
Και δύσκολο στην πόλι εκείνην είναι
και σπάνιο να σε πολιτογραφήσουν.
Στην αγορά της βρίσκεις Νομοθέτας
που δεν γελά κανένας τυχοδιώκτης

(1)

`

Έξω από τις πύλες της «πόλης των ιδεών» συνωστίζονται αρκετοί στιχοπλόκοι που νομίζουν πως ποίηση είναι η ικανότητα «να αραδιάζεις στίχους καμπανιστούς, όπου το ψέμα να συναγωνίζεται την υποκρισία. Και όπου η ταπεινή κολακεία νʼ αγωνίζεται να στριμωχθεί ανάμεσα στην αναισθησία και τον ωχαδερφισμό» (2), τον αδιέξοδο υπαρξισμό. Στην αγορά της πόλης όμως τι είναι ποίηση είναι καθαρό. Μπορούν να ξεχωρίσουν την Τέχνη από τους «ασκούς ήχων». Έτσι, με πολύ σεβασμό στο έργο του Μάνου Ελευθερίου, θα υπενθυμίσω ότι η βιάση και οι υπερβολές αδικούν τον κρινόμενο. Ας μην προτρέχουμε. Ας αφήσουμε τους νομοθέτες να αποφανθούν για το νέο ποιητή.

`

Ποιος είναι τούτος ο ποιητής που τόσοι πολλοί συναθροίστηκαν στη σκιά του Παρθενώνα για να τον τιμήσουν, στη λαμπρή κοσμική εκδήλωση;  Ο διευθυντής ειδήσεων του «Mega» Χρήστος Παναγιωτόπουλος που θέλησε να αφήσει το δικό του «αποτύπωμα» στην ποίηση! Εμ… Έτσι εξηγούνται τόσες και τέτοιες παρουσίες και επευφημίες.
«Και συ πρόστυχη πένα και μολύβι του βούρκου λιβανίζετε την μπόχα» (3)… Η διαπλοκή και η συμφωνία στην ασκούμενη πολιτική είναι μια υπόθεση άκρως αντιποιητική.
Η Ελλάδα που θέλουν…

`

Κι οι ποιητές με χέρι υγρό,
υμνούνε της πατρίδας τον χαμό,
κάνουν με θέρμη τα στοιχειά στιχάκια,
με τους σοφούς του κράτους ταʼ χουνε πλακάκια.
σαν χέλια γλοιώδικα έχουν πουληθεί,
τους έχω βαρεθεί

(4)

`

Απάντηση στο είδος της σχέσης της Τέχνης με την πολιτική δίνει ο Νίκος Καζαντζάκης. Σε μια συνέντευξή του στο γαλλικό ραδιόφωνο δύο χρόνια πριν το θάνατό του το 1957, είχε πει μεταξύ άλλων: «Ένας πραγματικός μυθιστοριογράφος δεν μπορεί παρά να ζει μέσα στην πραγματικότητα του καιρού του και, ζώντας αυτήν την πραγματικότητα, συνειδητοποιεί την ευθύνη του. Προσπαθεί, λοιπόν, να βοηθά τους ομοίους του, ν’ αντιμετωπίζει και να λύνει, κατά το δυνατόν, τα πιεστικά προβλήματα της εποχής του. Το λογοτεχνικό έργο σήμερα, αν καθρεφτίζει την εποχή μας, είναι αναγκαστικά μια από τις πιο λεπτές και πιο αποτελεσματικές μορφές δράσης. `Η, μάλλον, μπορεί το ίδιο να γίνει το σπέρμα της δράσης. O μυθιστοριογράφος, εφόσον συνειδητοποιεί την αποστολή του, προσπαθεί να σπρώξει την πραγματικότητα να πάρει τη μορφή που κρίνει ως την πιο ταιριαστή στον άνθρωπο. Σε άλλες εποχές, πιο ισορροπημένες, με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, η ομορφιά μπορούσε ν’ αρκέσει για την ικανοποίηση του ιδεώδους του συγγραφέα. Σήμερα ο συγγραφέας, αν είναι πραγματικά ζωντανός, είναι ένας άνθρωπος που υποφέρει κι ανησυχεί, βλέποντας την πραγματικότητα. Οδηγείται να συνεργασθεί με όλες τις δυνάμεις του φωτός που επιζούν ακόμη, για να προχωρήσει λίγο το βαρύ πεπρωμένο του ανθρώπου. O συγγραφέας σήμερα, εφόσον μένει πιστός στην αποστολή του, είναι ένας μαχητής».
Τέτοιος μαχητής δημιουργός είναι ο Μίκης.

`

***

Παραπομπές

^ 1. Κ.Π. Καβάφης «Το πρώτο σκαλί»

2. Μεν. Λουντέμης «Ο Κανταρομάχος»

3. Κώστας Βάρναλης «Πρόλογος» από τη συλλογή «Ελεύθερος κόσμος»

4.Στίχοι Wolf Birman, μετάφραση Δημ Κούρτοβικ, μελοποίηση Θάνος Μικρούτσικος