«Η ποίηση δεν μπορεί ν’ αλλάξει τον κόσμο – με τον ριζικό, αμετάκλητο, αδιαμφισβήτητο (κι ανεπανόρθωτο ίσως) τρόπο που τον αλλάζει ένας πόλεμος ή η τεχνολογία ή, έστω, μια σπουδαία επιστημονική ανακάλυψη. Μπορεί όμως ν’ αλλάξει λίγο τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο. Με περισσότερη ταπεινότητα, έκπληξη, ευγνωμοσύνη, ενσυναίσθηση, κατανόηση… Κάτι που, μακροπρόθεσμα, μπορεί ν’ αλλάξει και τον κόσμο. Αλλά, δυστυχώς, οι ταγοί μας ή οι αχυράνθρωποι των κυβερνήσεων, δεν φαίνεται να διαβάζουν ποίηση…»

Η ποιήτρια, συγγραφέας και μεταφράστρια Παυλίνα Παμπούδη μιλάει στο «Ποιείν» για τη νέα της συλλογήμε τίτλο «Άμμος και λίγα βότσαλα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ροές. Το έργο της διαιρείται σε τρεις ενότητες «Τι έλεγε ο άνθρωπος μέσα στο ποίημα», «Τι έλεγε το παιδί μέσα στον άνθρωπο» και «Τι έλεγε ο άνεμος». Μέσα από 66 ποιήματα, η Παυλίνα Παμπούδη χρησιμοποιεί τα ρήματα ως οδηγούς δράσης, τονίζοντας τη συνεχή κίνηση και μεταβολή του ανθρώπου και της φύσης, ενώ εξερευνά τα βάθη του ανθρώπινου ψυχισμού με μια απλότητα που αποκαλύπτει σύνθετα νοήματα και συμβολισμούς. Για την Παυλίνα Παμπούδη η ποίηση δεν είναι απλώς μια καλλιτεχνική έκφραση, αλλά ένας τρόπος να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο με διαφορετική ματιά – με ταπεινότητα, έκπληξη και ενσυναίσθηση.

-Αγαπητή, κυρία Παμπούδη, μιλήστε μας για τη νέα σας ποιητική συλλογή με τίτλο «Άμμος και λίγα βότσαλα»

ΥΓ. Άμμος και λίγα βότσαλα

Λοξά πατήματα πουλιών/Ιερογλυφικά στην άμμο/ Ομοιωματικά / Ομοιωματικά / Ομοιωματικά / Α, ναι, σαν ποιήματα- // Περνώ, ξαναπερνώ, ο άνεμος

……………………………………………

Τώρα, πάλι μόνο η άμμος – η αιωνιότητα- // Α, να / Και λίγα βότσαλα-

Το ΥΓ, τελευταίο ποίημα στο βιβλίο, στην πραγματικότητα είναι κάτι σαν Εισαγωγή σ’ αυτό: αναφέρομαι στα ποιήματα (και γενικά στα έργα του ανθρώπου) που είναι αμέτρητα, μάλλον δεν είναι μετρήσιμα – όπως η Άμμος. Εκεί, τα ίχνη μας, όπως τα «ιερογλυφικά» «πατήματα πουλιών», τα – σαν ομοιωματικά («)– όμοια τo ένα με τα άλλα που ακολουθούν –γράφονται στιγμιαία και σβήνουν στο νάνεμο της  αιωνιότητας.

Τα «λίγα βότσαλα» είναι τα πιο στρογγυλεμένα, πιο απτά υλικά, που, πιθανόν, θα σωθούν για κάπως μεγαλύτερο χρόνο. (Είναι οι λίγοι στίχοι που, για κάποιο λόγο, παραμένουν στη μνήμη μας)…

Πρεμιέρα 23 Σεπτεμβρίου και κάθε Δευτέρα &Τρίτη στις 21:00 / ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΑΘΜΟΣ

Απόσπασμα προς δημοσίευση στο poiein.gr

Στις ανακρίσεις είπα ότι θόλωσα. Τους είπα ότι θόλωσα. Δεν είναι έτσι. Δεν θέλω, κατά πως λένε, να πέσω σε αντιφάσεις και να αλλάξω την κατάθεσή μου τώρα, αλλά δεν θόλωσα. Δεν είναι αυτή η λέξη. Πνίγηκα. Λες και μια θηλιά που ’χε στηθεί εκεί από τη γέννησή μου τεντώθηκε πάνω στο σβέρκο μου κι από κάτω μου τραβήξανε το σκαμνάκι. Πνίγηκα. Κι άμα πνιγείς κάνεις σαν το κατσίκι που καταλαβαίνει ότι το πάνε για τον χασάπη. Έχετε δει πως κάνει το κατσίκι άμα δει να το πλησιάζουν περίεργα; Δεν θόλωσα. Άμα θολώνεις δεν ξέρεις ποιός είσαι. Εγώ ήξερα ότι ήμανε ο Νίκος ο Κοεμτζής, που με νομίζανε για το αρκούδι που, όποτε τους έκανε κέφι, του βαράγανε το ντέφι κι αυτό έπρεπε να χορέψει για να βγάλουνε τα γούστα τους.

Ούτε τα λογικά μου έχασα, μήτε τα παράλογά μου βρήκα. Ο πνιγμένος δε ξέρει ούτε λογικό μήτε παράλογο. Δεν πατάει ούτε χώμα ίσο μήτε κάρβουν’ αναμμένο. Χριστιανός είσαι, αντίχριστος είσαι, δεν ξέρεις πούθε να κοιτάξεις, πούθε να πας. Ο πνιγμένος, εδώ, αυτό που σας λέω ’γω, δεν έχει πατρίδα. Ο πνιγμένος γεννήθηκε στον πάτο της θάλασσας και παλεύει να ’βγει όξω μπας κι ανασάνει μέχρι να τον ετραβήξουνε και πάλι κάτω. Και θα ρωτάτε τώρα μέσα σας “κι όσα γινήκανε, ρε Νίκο, γινήκανε στον πάτο που μπλάβιαζες από το πνίξιμο για απάνου που ανάσανες; Στο ανέβας για στο κατέβας;’’ Αυτό δεν σκέφτεστε; Κι εγώ το σκέφτομαι. Κάνει διαφορά; Έχει σημασία; Δεν θόλωσα. Πνίγηκα σας λέω. Τώρα μπορώ να το πω.

Από μια στιγμή και μετά το πράμα δεν έχει ερωτήσεις. Υπάρχουν σκυλιά που τα ’χουνε οι κυρίες για γλάστρες. Υπάρχουν και σκυλιά που μες στη ντάλα του μεσημεριού διψάσανε και πήγανε να πιούνε νερό από το παρτέρι του νοικοκυραίου. Και ο νοικυραίος βγήκε και τα τσάκισε με μια αξίνα. Από ’κει κι έπειτα, άμα το σκυλί ξαναδιψάσει, δεν βλέπει μήτε αξίνες, μήτε νοικοκυραίους. Πετάει όξω τα δόντια πρώτο και ορμάει μια στο νερό και μια στο γόνατο. Δεν έχει γυρισμό, δηλαδής, αν μ’ εννοάτε. Να ρωτήσω τον εαυτό μου… Και να τον ηρώταγα. Σάμπως θ’ άκουγα καμιά παπαδίστικη φωνή να μου πει “τέκνον μου Νικόλαε, αμαρτάνεις;’’. Άμα ο χείμαρρος φάει τα σχοινιά της γέφυρας, πες ότι γυρνάς και την εβλέπεις να παλεύει να κρατηθεί όρθια. Την ξαναπερνάς;

**************************************************************************

Το τέρας που ζητάμε

Ο κοινωνικός αλγόριθμος μιας περιόδου όπως αυτή που εκτείνεται από τον Μεσοπόλεμο μέχρι τη Χούντα, δεν διαφοροποιείται πολύ από τη σημερινή και δεν θα διαφοροποιηθεί πολύ από την αυριανή. Αν και οι ιστορικές συγκρίσεις δεν αρκούν για να κατανοήσει κανείς το υλικό βάθος της καθημερινότητας των ανθρώπων,  τα υλικά που συνθέτουν τα κολοβά ευρωπαϊκά κράτη της ανατολικής Μεσογείου όπως η Ελλάδα παρουσιάζουν εντυπωσιακή αντοχή στο διάβα του χρόνου: «νόμος και τάξη», «μειοψηφίες που διαταράσσουν την κοινωνική ειρήνη», «ατομική ευθύνη», «καταδικάστε την βία απ’ όπου κι αν προέρχεται», «τα άκρα έλκονται», «τσακώθηκαν για το ποδόσφαιρο»… Και αυτά τα υλικά αναδύονται στην επιφάνεια της δημόσιας ζωής με ακριβή περιοδικότητα όχι σαν αναλυτικά εργαλεία για μια καλύτερη συλλογική ζωή αλλά σαν συνθήματα στα χέρια διεφθαρμένων εξουσιομανών.

«Η όλη ενασχόλησή μου με τον θάνατο, τόσο στα γραπτά μου –ποιητικά και μη- όσο και στα αναγνώσματά μου, με έχει βοηθήσει πολύ στο να μπορέσω να «διαχειριστώ» τον φόβο του δικού μου θανάτου. Όταν ο φόβος του θανάτου μικραίνει πολύ μέσα στο κεφάλι μας, εκτός του ότι ελευθερωνόμαστε, διαπιστώνουμε παράλληλα ότι δεν φοβόμαστε να ζήσουμε. Το να σκέπτεται ο άνθρωπος τον θάνατο, για μένα είναι πολιτική πράξη»

Ο ποιητής Ζαχαρίας Στουφής γεννήθηκε το 1974 στη Ζάκυνθο. Από το 1995 που εμφανίστηκε στα γράμματα, ζει και εργάζεται στην Αθήνα και έχουν εκδοθεί ως τώρα είκοσιτρία βιβλία του (ποίηση, πεζό, μελέτες). Αυτός ο τόμος περιέχει όλες τις ποιητικές του συλλογές.

Μιλάει στο «Ποιητικό Καφενείο» του Ποιείν  για τα «Ποιήματα, Οι συλλογές». Ξεκίνησε να γράφει ποίηση στην ηλικία των δεκαεννέα, όταν αποφάσισε όπως χαρακτηριστικά δηλώνει να αναβάλλει την απόφασή του να αυτοκτονήσει. Παρά το ότι έχει γράψει και πεζά έργα, νιώθει κυρίως ποιητής και θεωρεί ότι η ποίηση είναι η τέχνη του. Τα ποιήματά του επικεντρώνονται συχνά στον θάνατο, προσπαθώντας να βοηθήσουν τόσο τον ίδιο όσο και τους αναγνώστες του να διαχειριστούν τον φόβο του θανάτου.

Ο Στουφής θεωρεί ότι η ποίηση βρίσκεται παντού, ακόμα και στις πιο «αντιποιητικές» καταστάσεις. Πιστεύει ότι η ποίηση και η υποταγή είναι ασύμβατες έννοιες και ότι ο ποιητής πρέπει να έχει λόγο καθαρό και έντιμο για να φωτίσει την απελπισία μας. Για τον ίδιο η σιωπή και ο λόγος είναι αλληλένδετα και αποτελούν τη διαιρεμένη μορφή της ποίησης, μέσω της οποίας ο ποιητής βιώνει την ύπαρξη και το είναι.

`

-Αγαπητέ κύριε Στουφή, τι ήταν αυτό που σας κέντρισε για να παρουσιάσετε τις ποιητικές σας συλλογές;

Εύλογη η ερώτηση σας και πολύ σωστά νομίζω, μου την κάνετε πρώτη- πρώτη. Με δεδομένο ότι μια συγκεντρωτική έκδοση ποιημάτων, γίνεται συνήθως μετά τον θάνατο του ποιητή και σπανιότερα όσο ο ποιητής είναι ακόμα στην ζωή, οφείλω να εξηγήσω τους λόγους για τους οποίους συναίνεσα στην παρούσα έκδοση. Καταρχήν δεν ήταν λίγοι οι φίλοι και οι ομότεχνοι, που με προέτρεπαν καιρό τώρα για κάτι τέτοιο, με το σκεπτικό ότι αξίζει αυτή την διασωστική έκδοση η δουλειά μου, αφού καμία από της ποιητικές μου συλλογές δεν υπήρχε διαθέσιμη σε βιβλιοπωλεία. Οι συλλογές μου, σχεδόν όλες, κυκλοφόρησαν εκτός εμπορίου, αυτοεκδόσεις που διανεμήθηκαν εκτός εμπορίου, από εμένα και τους φίλους μου.

Ο ποιο βασικός λόγος για μένα, ήταν ότι το 2016 κήρυξα ποιητική σιωπή. Δηλαδή ήταν η χρονιά που είπα, δεν θα ξαναγράψω ποιήματα, και για να προλάβω την επόμενη ερώτησή σας (γιατί σιωπή;) θα σας εξηγηθώ. Σιωπή γιατί ένιωθα να περνάω στην ώριμη περίοδο της γραφής μου και –εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων- τα ποιήματα που γράφτηκαν κατά την λεγόμενη, ώριμη περίοδο, είναι γεμάτα φόβο και με κουράζουν. Αυτό είναι κάτι που ισχύει με τους περισσότερους ποιητές, βγάζουν έναν γεροντίστικο συντηρητισμό. Πάντως, αν είναι κάτι να μείνει από μένα, θα ήθελα να μείνει η άγρια θυμωμένη και ανήσυχα νεανική, περίοδος της γραφής μου. Θα μπορούσε λοιπόν, αυτή η έκδοση, να είναι και μια προσπάθεια διάσωσης της οργισμένης μου νεότητας.

Μια ακόμη αφορμή για την καταφυγή μου στη σιωπή, είναι και ο φόβος να μην χτυπηθώ, από την ασθένεια που πάσχουν πολλοί από τους γέρους ποιητές, την μαλάκυνση εγκεφάλου. Τέλος, ένας πολύ προσωπικός λόγος για το σταμάτημα του γραψίματος, είναι πως δεν ήθελα πια να αναλώνω την ζωή μου γράφοντας την ποίηση, ήθελα να την ζήσω σε όλα μου τα κύτταρα και να την απολαύσω σε όλες τις πιθανές μεταμορφώσεις της… και αυτό πλέον το κάνω!

«Το Χαμόγελο» 

Δεν σου ζητάω /να κάνουμε έρωτα/σου ζητώ/μονάχα/ένα χαμόγελο/στοργικό/κάθε τόσο/ας πούμε/μια φορά/την εβδομάδα/αυτό το χαμόγελο/μου είναι αρκετό/για να ζω.

«Ο Μοράβια θεωρούσε την ιδιότητα του ποιητή την πιο ιερή και την ποίηση ένα ακόμη εκφραστικό μέσο για να μπορεί ο συγγραφέας να παραμείνει πιστός στον εαυτό του, το οποίο, κατά τον ίδιο, θα έπρεπε να είναι και το μοναδικό του καθήκον» 

Η Έφη Ζερβού είναι καθηγήτρια ιταλικής γλώσσας και μεταφράστρια. Σπούδασε Ιταλική Γλώσσα και Φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Ca’ Foscari της Βενετίας. Είναι συνεργάτις του λογοτεχνικού περιοδικού Σταφυλή, στο οποίο, μεταξύ άλλων, έχει δημοσιεύσει μεταφράσεις ποιημάτων των Alberto Moravia, Giovanni Pascoli, Patrizia Cavalli και Stefano Benni. 

Μιλάει στο «Ποιητικό Καφενείο» του Ποιείν για τη μετάφραση του έργου ενός από τους σημαντικότερους σύγχρονους συγγραφείς της Ιταλίας ,του Αλμπέρτο Μοράβια. Αναφέρεται στα θέματα που επανέρχεται ο Μοράβια στο ποιητικό του έργο όπως οι αντιφάσεις της ύπαρξης, η σύγκρουση του Εγώ με τον Άλλον και η διάλυση του ψυχισμού του ανθρώπου μέσα στον σύγχρονο αστικό βίο. Το βιβλίο του με τίτλο « Το θέατρο του Κόσμου»  κυκλοφορεί σε δίγλωσση έκδοση από τις εκδόσεις ΑΩ.

-Μιλήστε μας για την ποιητική συλλογή του Αλμπέρτο Μοράβια «Το θέατρο του κόσμου». Ήταν απαιτητική διαδικασία η μετάφραση;

Τα συγκεκριμένα ποιήματα τα είχα, εδώ και καιρό, διαλέξει, μελετήσει και αγαπήσει. Η μετάφρασή τους όμως στο πλαίσιο της συγκεκριμένης έκδοσης ήταν μια διαδικασία διαφορετική, πολύ απαιτητική αλλά και πολύ συναρπαστική. Η γλώσσα, το ύφος και τα θέματα τα οποία πραγματεύεται ο Μοράβια στην ποίησή του, μου είναι πολύ οικεία.

– Προσεγγίσατε με ιδιαίτερη ευαισθησία και σεβασμό τους στίχους. Πόσο δύσκολο ήταν να αποδώσετε τον ψυχισμό του ποιητή; 

Την ποίησή του, όπως και την ζωή και την πορεία του, τις μελέτησα πολύ και σε βάθος. Για να είμαι όμως απόλυτα ειλικρινής, όσο προχωρούσε η μετάφραση, τόσο πιο εύκολο γινόταν να αποδώσω τους στίχους του στα ελληνικά, κάπως σαν να «πλησιάζαμε» όλο και περισσότερο ο ένας τον άλλον.

-Από τη μελέτη που κάνατε για το έργο του, τι συμβόλιζε η ποίηση για τον Αλμπέρτο Μοράβια; 

Ο Μοράβια θεωρούσε την ιδιότητα του ποιητή την πιο ιερή και την ποίηση ένα ακόμη εκφραστικό μέσο για να μπορεί ο συγγραφέας να παραμείνει πιστός στον εαυτό του, το οποίο, κατά τον ίδιο, θα έπρεπε να είναι και το μοναδικό του καθήκον.

Ούτε παράσταση, ούτε ταινία. Θέατρο φτιαγμένο για προβολή σε οθόνη.  Στα όρια θεάτρου και οθόνης, πραγματικότητας και εικονικότητας, η bijoux de kant παρουσιάζει από 5 έως 8 Ιουλίου, στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο της ομάδας, στο bijoux de kant HOOD, στην οδό Πολυκλείτου 21, στο κέντρο της Αθήνας, τρεις «in between παραστάσεις». Η ιδέα της «in-between παράστασης» γεννήθηκε κατά τη διάρκεια των αυστηρών lockdown και το πάγωμα των θεατρικών παραστάσεων. Διερευνώντας την έννοια της παροντικότητας και της επιτελεστικότητας, αναζητώντας τρόπους με τους οποίους το θέατρο δύναται να υπάρξει σε αυτές τις ακραίες συνθήκες, η bijoux de kant δημιούργησε τα έργα: «Ερωτόκριτος travel / στη γη της ομοιοκαταληξίας», «Οι 7 θάνατοι της Αντώνας» και «Αχ! ξαναδιαβάζοντας την Κερένια Κούκλα» του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου».

«ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ TRAVEL / στη γη της ομοιοκαταληξίας»

ένα αστικό παραμύθι από τη bijoux de kant

Ο Ερωτόκριτος κι η Αρετούσα, νέοι, όμορφοι και αγαθοί προσπαθούν να επιβιώσουν και να ζήσουν τον έρωτά τους. Εγκλωβισμένοι σ’ ένα αστικό τοπίο σαν εξορία και φυλακή, περιφέρουν την μοναξιά, την εγκατάλειψη, την απελπισία τους αλλά και τους αρχαίους κώδικες ήθους που φέρουν στη γλώσσα τους.

Το σώμα τους, η γλώσσα τους και η επιθυμία τους είναι ο μόνος και ο απόλυτος μηχανισμός αντίστασης στη βαρβαρότητα ενός κοινωνικοπολιτικού τοπίου υπό κατάρρευση. Σ’ αυτόν τον άξενο μη-τόπο θα ζήσουν το δικό τους έσχατο μιούζικαλ.

Συντελεστές

Κείμενο: Βιτσέντζος Κορνάρος, Γλυκερία Μπασδέκη

Σκηνοθεσία: Γιάννης Σκουρλέτης

Μουσική: Πάνος Ηλιόπουλος

Κινηματογράφηση – Μοντάζ: Γιώργος Αποστολόπουλος

Set design – κοστούμια: bijoux de kant

Δραματολόγος: Γιώργος Παπαδάκης

Βοηθός Σκηνοθέτη: Κωνσταντίνος Παπασωτηρόπουλος

Ήχος: Αλέξανδρος Σκουρλέτης

Επεξεργασία Ήχου: AUX ΑΜΚΕ

Μακιγιάζ: Νένα Αντωνοπούλου

Οργάνωση παραγωγής: Ασημένια Ευθυμίου

Παίζουν:

Δέσποινα Σαραφείδου, Δημήτρης Καραμπέτσης

Τραγουδά η Ελεάννα Κωνσταντά

To έργο «Ερωτόκριτος travel / στη γη της ομοιοκαταληξίας» πραγματοποιήθηκε με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.