Ο πολύς κόσμος μπορεί να μη γνωρίζει πώς ακριβώς να πληροφορηθεί ποιον επιστήμονα έχει απέναντί του. Εγώ εφαρμόζω μία απλή μέθοδο, παραλλαγή της απλής μεθόδου των τριών που ο Ντίνος Χριστιανόπουλος δίδαξε στον Σωτήρη Παστάκα: μπαίνω στο Scopus και κοιτάζω τον αριθμό των δημοσιεύσεων (1239 για το σημερινό μου συνομιλητή), τις ετεροαναφορές του (177546) και το h-index του (165). Αν συλλογιστώ, ομού μετά των τριών αυτών δεικτών, ότι έχω απέναντί μου έναν ποιητή, έναν αλαφροΐσκιωτο δηλαδή, τότε σηκώνομαι όρθιος. Αντιλαμβάνομαι ότι οι άνθρωποι θα ερίζουν αείποτε επί παντός, όπως και για το πότε θα σηκώνονται όρθιοι. Εις ό,τι αφορά σε εμένα, όταν ομιλεί ένας σπουδαίος Έλληνας, κλείνω το στοματάκι μου (το ράβω για την ακρίβεια) και παρακολουθώ με προσήλωση και σεβασμό ό,τι έχει να πει. Όμως υπάρχει κι ένας ακόμη λόγος: η επιμονή του ανδρός στην ποιοτική επιστήμη (που αντιτίθεται στη βιομηχανία παραγωγής των papers) και το μειλίχιο λόγο (που αντιτίθεται στην υστερία που έχει κατακυριεύσει τα πάντα). Ακολουθεί μία σύντομη συνομιλία του καθηγητή του Πανεπιστημίου του Stanford, Ιωάννη Ιωαννίδη, με τον Δημήτρη Μουζάκη.

Με αφορμή τη συμπλήρωση εβδομήντα χρόνων από τον θάνατο του ποιητή Άγγελου Σικελιανού, το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Λευκαδίων διοργανώνει έκθεση φωτογραφίας και φωτογραφική προβολή του καλλιτέχνη – φωτογράφου Θεοδώρου Παπατρέχα. Η έκθεση θα πραγματοποιηθεί στην αίθουσα τέχνης “Θεόδωρος Στάμος”, στην πλατεία Μαρκά, από τις 13 έως τις 22 Ιουνίου 2021.

`

`

`

Πρόκειται για τη  διλογία  «Σικελιανός – 70 Χρόνια», ένα φωτογραφικό δοκίμιο, αφιερωμένο στην συμπλήρωση των εβδομήντα χρόνων από  τον θάνατο του κορυφαίου Έλληνα ποιητή. Το φωτογραφικό αφήγημα περιλαμβάνει εικόνες του γενέθλιου τόπου  του ποιητή, που πλαισιώνονται από τους στίχους του και παρουσιάζονται υπό τους ήχους της μουσικής του Νίκου Σκαλκώτα και του Διονυσίου Γράψα, από τη μαντολινάτα του Ορφέα και με τη διεύθυνση του Κωσταντίνου Τσίντζα.

Φωτογραφία: Βάσια Αναγνωστοπούλου

Ο Κλείτος Κύρου παραμένει ένας ποιητής προς ανάγνωση και κυρίως προς ανακάλυψη. Ένας από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς ποιητές και μεταφραστές της Θεσσαλονίκης με περιορισμένο σε έκταση αλλά ουσιαστικό ποιητικό έργο. Όπως μαθαίνουμε από την ανέκδοτη συνέντευξή του, που δημοσιεύεται σήμερα στο Ποιείν, επιθυμία του ήταν να είχε αφιερώσει περισσότερο χρόνο στην ποίησή του και λιγότερο στις μεταφράσεις που έκανε. Προτιμούσε να γράφει στο γραφείο του παρά μακριά από αυτό. Εκτός από το ποιητικό και μεταφραστικό του έργο δεκάδες άρθρα και δοκίμιά του έχουν δημοσιευτεί στα (πολλά) περιοδικά με τα οποία κατά καιρούς συνεργάστηκε. Ο ποιητής Γιώργος Θέμελης έλεγε ότι ο Κύρου κάνει ποίηση «κοινωνικού προβληματισμού από σκοπιά ατομικής συνείδησης». Η συνέντευξη που ακολουθεί είναι μία από τις τελευταίες συνεντεύξεις του ποιητή και μεταφραστή. Έγινε το 2002 από την φωτογράφο Βάσια Αναγνωστοπούλου, η οποία γράφει και το προλογικό κείμενο. Με την άδειά της τη δημοσιεύουμε.

*  *  *

Για τον Κλείτο, έβαλα τον μπαμπά μου να με πάει στη Θεσσαλονίκη. Ήθελα να τον συναντήσω, με αφορμή μία σχολική εργασία που αφορούσε τη συλλογή του “Κραυγές της Νύχτας”. Δε μιλούσε πολύ. Ήταν κλειστός και λακωνικός. Αγαπηθήκαμε από την πρώτη στιγμή, γιατί μοιάζαμε. Γνώρισα τη γυναίκα του και την κόρη του. Κάθε φορά που πήγαινα στη Θεσσαλονίκη τους επισκεπτόμουν. Κάθε φορά που ερχόταν στην Αθήνα συναντιόμασταν. Ήταν ο αγαπημένος μου. Η φωτογραφία αυτή, στόλιζε το γραφείο του, και ήταν αυτή με την οποία τον αποχαιρέτησε η οικογένειά του. Έφυγε όταν ήμουν στο Εδιμβούργο, και τον έκλαψα σαν παππού μου. Εδώ λείπει η μία μεριά της κασετούλας μου, οπότε ξεκινώ χωρίς ερώτηση.  

Οι ιστορικές αυτές στιγμές απαντώνται σε πολλά ποιήματα δικά μου. Κυρίως, εννοώ οι μεταπολεμικές, οι μετεμφυλιακές εκείνες. Όλο το σύνολο σιγά σιγά καταλαγιάζει και ερχόμαστε στις πρόσφατες δεκαετίες με ένα πιο ήρεμο και κανονικό κλίμα. Η δεύτερη συλλογή που έγραψα -οι «Kραυγές της Nύχτας»- αποπνέουν όλο αυτό φάσμα. Tον αγώνα, αυτό το ζόρι που τραβήξαμε, το κυνηγητό, φαίνεται από διάφορους στίχους, από διάφορες λέξεις. Ήμασταν και δεν ήμασταν εν ζωή.

Το κλίμα αυτό φοβάμαι ότι δεν μπορώ να σου το παρουσιάσω ή να σε κάνω να το νιώσεις. Έχουμε μία ιστορική στιγμή που βγαίναμε στους δρόμους, κάναμε μία διαδήλωση, κραυγάζαμε, τραγουδούσαμε και μας κυνηγούσανε μετά οι Γερμανοί και μπαίναμε σε διάφορα σπίτια. Είχαμε συνέχεια αυτό το κυνηγητό. Οι Γερμανοί δε χωρατεύανε. Σκότωσαν κόσμο και κοσμάκη. Και από τους συναγωνιστές μας πολλοί σκοτώθηκαν, πολλοί πιάστηκαν, πολλοί φυλακίστηκαν και εκτελέστηκαν βέβαια. Γι’ αυτό είμαι σε πολλούς στίχους μου έτσι πολύ… και βίαιος είμαι. Ήταν μια εποχή πάρα πολύ δύσκολη, δεν ξέραμε αν θα ξημερωνόμασταν. Κάναμε διάφορους συνδυασμούς, αν έρθουν και λοιπά, για έναν τρόπο διαφυγής.

Μετά τα πράγματα πήραν έναν πιο ομαλό δρόμο, γι’ αυτό και τα πρώτα μου ποιήματα ήταν κάπως βίαια, κάπως κραυγαλέα. Στα κατοπινά πήρα εκείνη την πορεία που έχει ο χρόνος. Καταλαγιάζεις, ηρεμείς. Βλέπεις τα πράγματα με άλλο μάτι. Εκ του ασφαλούς.

Αφομοιώνεται πλήρως η προσωπική περιπέτειας στην ιστορική στιγμή, στις Κραυγές της Νύχτας; Αν γραφόταν σήμερα, θα υπήρχαν κομμάτια κοινά;

Κάθε πράγμα στον καιρό του. Αυτά που έγιναν στη δεκαετία του 40, και τα κατέγραψα εγώ στη δεκαετία του 50 και του 60, θα είναι τραγικό αν τα καταγράψει κανείς σήμερα, δηλαδή ύστερα από 50 χρόνια.

Υπάρχουν κομμάτια που δεν είναι επηρεασμένα από τα ιστορικά γεγονότα;

Υπάρχουν και κομμάτια μη επηρεασμένα.

Ο ΕΠΙΚΗΔΕΙΟΣ (1992) παίχτηκε για πρώτη φορά ως τρίτο μονόπρακτο στο ρεσιτάλ ερμηνείας μονολόγων του Ιάκωβου Καμπανέλλη, με γενικό τίτλο «Τρεις σε Μοναξιά» (Αυτός και το πανταλόνι του, Ο πανηγυρικός, Ο επικήδειος), Θέατρο Στοά. 

«.. Πρόκειται για ένα μονόλογο ο οποίος μέσα από ένα τηλεφώνημα αποκαλύπτει στην ουσία τη βαθύτερη φύση της φιλοδοξίας και τον τρόμο της αφάνειας.»
« … Με διαύγεια λεκτική, υποβόσκον χιούμορ κι έντονο σαρκασμό, ο συγγραφέας μας δίνει την εικόνα ενός ανθρώπου που ορίζει μακάβρια την επιβεβαίωσή του, που θεωρεί το γεγονός της ανάδειξής του σημαντικότερο ακόμα κι από τη ζωή του, σαν ένα επίτευγμα ανώτερο της ίδιας του της ύπαρξης.»

Μαρία Κυριάκη (ΕΠΙ ΣΚΗΝΗΣ, Οκτώβριος 2014)

`

Ο συγγραφέας Βασίλης Κατσικονούρης συναντά τον Δάσκαλο των Ελλήνων θεατρικών συγγραφέων. Ένας ελάχιστος φόρος τιμής από ένα σημαντικό εκπρόσωπο της νέας γενιάς συγγραφέων στον Πατριάρχη της σύγχρονης ελληνικής δραματουργίας, Ιάκωβο Καμπανέλλη.

Ο «Επικήδειος» σχολιάζει με καυστικό χιούμορ και σαρκασμό την ματαιοδοξία των ανθρώπων και ιδιαίτερα των ανθρώπων των Γραμμάτων και των Τεχνών, που στο τέλος της ζωής τους ανάβει η σπίθα για υστεροφημία. Παρουσιάζει το δράμα ενός ηλικιωμένου συγγραφέα που διαπιστώνει ότι δεν είχε την αναγνώριση που του άξιζε και προσπαθεί να γίνει γνωστός μετά θάνατον.

Συνέντευξη στον Σπύρο Αραβανή

Ένα πολύ δημιουργικό ζευγάρι στη ζωή και στην εκπαίδευση, ο Βασίλης Πανόπουλος, διευθυντής στα Ράλλεια Πειραματικά Δημοτικά Σχολεία- διδάκτωρ θεατρολογίας και η Ζοζεφίνα Τζονάκα, δασκάλα με ειδικές σπουδές σε παιδιά με δυσκολίες μάθησης και συνεργάτης του ιδρύματος Λασκαρίδη σε προγράμματα που αφορούν την ένταξη μαθητών με αυτισμό, παρουσίασαν από τις εκδόσεις Αρμός, τη δική τους «θεατρική διασκευή για ανήλικους θεατές» στον «Πλούτο» του Αριστοφάνη συνοδευόμενο από πρωτότυπη μουσική και τραγούδια.

Τι είναι αυτό που σάς οδήγησε στον «Πλούτο» του Αριστοφάνη και δη σε συνεργατική εργασία;

Β.Π.: Πρόκειται για μια ιδέα που γεννήθηκε πριν 20 χρόνια σε παράσταση για παιδιά στα Ράλλεια  Πειραματικά σχολεία του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τότε συνέθεσα τις πρώτες μουσικές για τον Πλούτο. Για πολλά χρόνια συζητούσαμε με την Ζοζεφίνα για μια διασκευή αυτού του ιδιαίτερου κειμένου. Όσον αφορά στη συνεργασία μας, έχουν δοκιμαστεί πολλαπλώς και η αντοχή αλλά και η ανοχή του  ενός προς τον άλλον. Δεν είναι εύκολη η συνεργασία, αλλά ούτε κι ακατόρθωτη.

Ο υπότιτλος του βιβλίου είναι «Θεατρική διασκευή για ανήλικους θεατές» και όχι το παραδοσιακό «Θέατρο για παιδιά». Παράλληλα σημειώνετε: «Το θέατρο για ανήλικους θεατές είναι μια σοβαρή υπόθεση των ενηλίκων»…

Ζ.Τ. : Κατά τη γνώμη μας ο όρος «Θέατρο για παιδιά» ή ο ατυχής «Παιδικό θέατρο» εκτιμούμε ότι περιορίζει το ηλικιακό εύρος και αναδεικνύει αυτό που λέμε για «παιδιά Δημοτικού σχολείου». Ο όρος για ανήλικους θεατές διαστέλλει την ηλικία και μπορούμε να πούμε ότι ταιριάζει και στους εφήβους, μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου.

Β.Π. : Συμφωνώ με την Ζοζεφίνα όπως ορίζει τα πράγματα. Μέσα στο συνονθύλευμα των θεατρικών παραστάσεων για παιδιά τολμούμε να πούμε, και από την εμπειρία μας ως εκπαιδευτικοί, ότι λίγες είναι αυτές που απευθύνονται στα παιδιά με ήθος, καλλιτεχνική και παιδαγωγική επάρκεια. Το λέμε, γιατί, όπως τονίζει και ο καθηγητής Θεατρολογίας Θόδωρος Γραμματάς, το θέατρο είναι μια θεατρική πάμμουσος παιδαγωγία που δημιουργεί σκέψη, κρίση, ιλαρότητα και ψυχαγωγία. Αναρωτιόμαστε: όλοι αυτοί οι εμπορικοί θίασοι κατέχουν τους κώδικες του θεάτρου για παιδιά; Τον κώδικα της εμπορικότητας ασφαλώς τον γνωρίζουν.