ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ (aπόσπασμα)

Η Isla NeGra, τὸ Μαῦρο Νησί, οὔτε νησὶ εἶναι οὔτε «μαῦρο». Εἶναι τὸ ὄνομα ἑνὸς μικροῦ παράκτιου χωριοῦ στὸν Εἰρηνικὸ ᾽Ωκεανό, ὅπου ἀπὸ τὸ 1939 εἶχε ἀγοράσει σπίτι ὁ Νερούδα. ᾽Εκεῖ διέμενε κατὰ καιρούς, ὅταν βρισκόταν στὴ Χιλή. Καὶ ἐπειδὴ πρόκειται γιὰ τοπωνύμιο, προτιμήθηκε ὁ ἔκτυπος ἐξελληνισμός του: Μαυρόνησος, ποὺ θεωρῶ ὅτι εἶναι ἀποδεκτός. Ο τίτλος τῆς ποιητικῆς συλλογῆς Memorial de Isla Negra εἶναι, πάντως, δυσμετάϕραστος. ῾Η ἰσπανικὴ λέξη memorial δὲν ἔχει νὰ κάνει μὲ ἀναμνήσεις, ὅπως ἐκ πρώτης ὄψεως ϕαίνεται. Memorial –ἐκτὸς ἀπὸ αἴτηση καὶ ἐπιμνημόσυνη δέηση– εἶναι τὸ σημειωματάριο καὶ τὸ δελτίο. Τὰ ποιήματα, ποὺ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ἔχουν ὄντως ἀναμνηστικὸ χαρακτήρα, «ϕέρονται» νὰ ἔχουν καταγραϕεῖ δίκην σημειώσεων σὲ ἕνα σημειωματάριο, γιὰ νὰ θυμᾶται ὁ ποιητής τους περὶ τίνος πρόκειται. Επειδή, ὅμως, ἐκδόθηκαν σὲ πέντε δόσεις, σὲ πέντε χωριστὰ τομίδια, πρόκρινα τὴν ἔννοια δελτία ὡς πρόσϕορη ἀπόδοση τοῦ οὐσιαστικοῦ memorial.
Τὰ Δελτία ἀπὸ τὴ Μαυρόνησο συντάχθηκαν στὴ διετία 1962- 63, ὅταν ὁ Νερούδα ἦταν 59 ἐτῶν, καὶ ἐκδόθηκαν τὸ ἑπόμενο ἔτος. Πρόκειται γιὰ λογοτεχνία, καὶ δὴ ποίηση αὐτοβιογραϕικοῦ χαρακτήρα, εἶδος στὸ ὁποῖο ὁ Νερούδα εἶχε ξεκινήσει νὰ ἐπιδίδεται ἤδη ἀπὸ τὸ 1950, ὅταν ἐνέταξε στὸ Γενικὸ Α῏ σμα (στὸ Canto General) τὴν τελευταία ἑνότητα ποιημάτων μὲ τίτλο «Yo soy (δηλαδὴ «᾽Εγὼ εἶμαι»),  ὅπου ἀναϕέρεται στὴ ζωή του μέχρι τὸ 1949. ῎Ηδη τὰ Δελτία ἀπὸ τὴ Μαυρόνησο ἀποτελοῦν τὸ δεύτερο αὐτοβιογραϕικό του ἔργο. Τὴν τρίτη του αὐτοβιογραϕικὴ κατάθεση ὁ Νερούδα μᾶς τὴν προσϕέρει σὲ πεζό: πρόκειται γιὰ τὸ ἔργο του Confieso que he vivido, ποὺ κλείνει μὲ τὴ δολοϕονία τοῦ Σαλβαδὸρ ᾽Αλιέντε στὶς 11 Σεπτεμβρίου 1973. ᾽Απὸ ἐκείνη τὴν ἡμέρα κι ἔπειτα τὸ σπίτι τοῦ ποιητῆ στὴ Μαυρόνησο εἶναι περικυκλωμένο συνεχῶς καὶ ὅλη μέρα ἀπὸ στρατιωτικὲς περιπόλους. Στὶς 19 Σεπτεμβρίου ὁ ἄρρωστος Νερούδα μεταϕέρεται στὸ Σαντιάγκο, στὴν κλινικὴ Σάντα Μαρία. Στὶς 23 Σεπτεμβρίου θὰ ἀϕήσει τὴν τελευταία του πνοή. Τὸ Confieso que he vivido δημοσιεύθηκε μετὰ θάνατον. Στὰ ἑλληνικὰ κυκλοϕορεῖ ἀπὸ τὸν Gutenberg σὲ δική μου μετάϕραση μὲ τίτλο Τὴ ζωή μου, ὁμολογῶ, τὴν ἔζησα.

Χαιρετισμούς στον Μπέκετ

Τα διαμάντια είναι μέσα μου
Κινούνται και
Μεγαλώνουν
Τα εμποδίζω να λάμψουν
Δεν θέλω να διασκορπιστούν
Δεν θέλω να σπάσουν
Δεν θέλω να λιώσουν
Σε έναν κόσμο που είναι σκοτεινός.

Ξέρω πως τίποτα δεν είναι απόλυτα δικό μου
Όμως ο έξω κόσμος δεν αξίζει καμιά λάμψη!
Όπως κάποτε στο παρελθόν
Τα πάντα
Για τον άνθρωπο
Για τον κόσμο
Έλαμπαν
Από εκείνες τις εποχές
Έχω τη δική μου λάμψη.

Όλος ο πλούτος μου είναι η ύπαρξή μου
Η ύπαρξή μου λάμπει
Σε έναν κόσμο
Που δεν αξίζει να λάμπει τίποτα γι’ αυτόν.
Δεν αγαπώ τον πόνο
Αλλά όταν έρχεται ο πόνος, τον σέβομαι

Είμαι κενός
και περπατώ μέσα στο κενό
απτή απόδειξη της ύπαρξης ανθρώπων
αδύναμων και ηττημένων
που η ζωή τους παραλύει όλο και περισσότερο.

Η μοναξιά, το πολύτιμο έργο μου
με τη μοναξιά μου ήμουν κάτι
κάτι μέσα στο κενό
τώρα που η μοναξιά μου έχει φύγει
έγινα κενό μέσα στο κενό.

Παραληρώ
οι άνθρωποι είναι καλοί και
πληρώνουν καλά
εγώ δεν έχω δώσει αξία σε τίποτα
καλό ή κακό
είναι ένα μεταβαλλόμενο δίδυμο
το καθένα ακυρώνει το άλλο.

Κάποτε το φεγγάρι ήταν όμορφο
σε αυτή την εποχή δεν με νοιάζει για την ομορφιά
είναι σκουπίδια
η ομορφιά κάτω από τα πόδια του χρήματος
(έχουμε ομορφιά προς πώληση.)

Τα χρήματα ικετεύουν
κάτω από τα πόδια μου
να τα λυτρώσω από την αδιαφορία μου
έχω μια ψυχή στην αδιαφορία μου
μια ψυχή στο ότι
δεν αποδίδω αξία σε κάποιους
που η εποχή τους ευνοεί
η δύναμη βρίσκεται στο να οργώνεις με τις αντιξοότητες.

Έχω μεγάλο σεβασμό για τους απλούς ανθρώπους
αυτούς που ζουν με αγνή καρδιά και
πεθαίνουν με ειλικρίνεια.

Έτυχε μια μέρα του καλοκαιριού

Έτυχε μια μέρα του καλοκαιριού,
ενώ η γλυκιά Μπέσυ του καλού καιρού
κοιμόταν, πάνω στο κρεβάτι,
το φως οι κουρτίνες έκρυβαν κομμάτι,
ο Τζέϊμυ μέσα γλίστρησε κι αυτή κρυφοκοιτά,
σαν μισανοίγει τα βλέφαρά της τα βαριά.

Ο Τζέϊμυ από την πόρτα σιγά μπαίνει,
κι αυτή όπως πριν, έμενε ξαπλωμένη.
Πλησίασε κοντά της μεσ’ στη σιωπή,
τον άκουσε, μα έκανε την κουφή,
η Μπέσυ ορκίστηκε να μη μιλήσει,
κι αυτός να δράσει είχ’ αποφασίσει.
Πρώτα της παίρνει ένα γλυκό φιλί,
‘κείνη «κοιμότανε», χωρίς να κουνηθεί,
μετά το χέρι του πιο μέσα φτάνει,
ούτε π’ ονειρευόταν τι άλλο θα της κάνει,
μ’ ακόμα «κοιμόταν», ενώ αυτός χαμογελούσε,
βλέποντας πώς ο ύπνος την αγάπη ξεγελούσε.

Μετά ο Τζέϊμυ παίζοντας πιο βαθιά θα ψάξει,
η Μπέσυ καθότανε, σα να την είχαν θάψει,
σ’ αυτό το κόλπο μέσα, χαρούμενα σιωπηλή,
απ΄το δικό της δόλο που’χε εξαπατηθεί.
Και από τότε π’ άρχισε αυτό το νταραβέρι,
κοιμάται πλέον η Μπέσυ κάθε μεσημέρι.

δέρμα μου της λεβάντας μπλε πελιδνό
όπως ένα παρείσαχτο όνειρο σε αποξεχασμένο νησί
στα πέριξ η απόσταση αφυπνιζει
στην αγκαλιά εκείνου που κάποτε
έκλεψε απ’ τη θαλασσα την χάρη της

*

γεννημένος τη χρονιά του φιδιού
μέσα στης ζωής το γίγνεσθαι, αλλάζω ντύμα διαρκώς,
στης αρχέγονης γιορτής, φέρνοντας με να γενώ,
των προπατόρων, το πυρόχρυσο εγώ.

Ιδε ο Θάνατος

Το όνομά μου αγνοώ

Μετά από ζωή στης φύσης την αγκαλιά, με καρδιά ανοιχτή, το όνομά μου αγνοώ

Με μάτια σφαλιστά, ο κόσμος μού άρπαξε την καρδιά

Η ψυχή μου λαχταρά τη φύση

Μα ξέρω, η ζωή είναι προφύλαξη από ό,τι ποθούμε

Η καρδιά μου απ’ τον κόσμο αποξενώθηκε, μακάρι να μην άνοιγα τα μάτια

Ο θάνατος, προϋπόθεση λύτρωσης απ’ τον πόνο

Όσα ζητάμε δεν είναι το να γίνουμε κόσμος

Ούτε όρος να γίνουμε φύση

Μα λύτρωση απ’ τη μοναξιά

Μακάρι να γινόμουν θάνατος, αντίθετος του κόσμου

Με καρδιά γεμάτη όνειρα, θα γύριζα στο κενό  Ίδε Ο Θάνατος , προϋπόθεση λύτρωσης απ’ την αμφιβολία

Μετά από ζωή στον κόσμο

Με της νύχτας τη φαντασία κατακτώ τη φύση

Πού είναι το σπίτι μας, αγνοώ

Το όνομά μου αγνοώ.