Το βιβλίο αυτό διερευνά τα στάδια και τις εκφάνσεις της πολύπτυχης και ελάχιστα γνωστής σχέσης του Άγγελου Τερζάκη, κορυφαίου εκπροσώπου της πολυσυζητημένης γενιάς του 1930, με τον κινηματογράφο.
Παρουσιάζονται και σχολιάζονται τα πολυάριθμα -δημοσιευμένα σε περιοδικά και εφημερίδες- κείμενα που ο Τερζάκης αφιερώνει στον κινηματογράφο, συζητώντας για ταινίες, σκηνοθέτες, ηθοποιούς, κινηματογραφικά κινήματα, ζητήματα κινηματογραφικής αισθητικής, καθώς και για τη σχέση του κινηματογράφου με την πεζογραφία και το θέατρο.
Εξετάζεται ο πολύπλευρος διάλογος, άλλοτε φανερός και άλλοτε κρυπτικός, του πεζογραφικού και δραματουργικού έργου του συγγραφέα με τον κινηματογράφο. Αναλύεται η Νυχτερινή περιπέτεια (1954), η μοναδική κινηματογραφική ταινία που σκηνοθετεί ο Τερζάκης, συσχετίζεται με το ευρύτερο έργο του δημιουργού της και σχολιάζεται η κριτική υποδοχή της, ενώ παράλληλα αξιοποιούνται σχετικά δημοσιεύματα του Τύπου της εποχής και σημειώσεις που εντοπίζονται στο αρχείο του συγγραφέα, το οποίο βρίσκεται στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη. Μελετώνται τα πέντε ακόμη κινηματογραφικά σενάρια ή σχέδια σεναρίου που γράφει ο δημιουργός κατά τη δεκαετία του 1950-1960, άλλοτε πρωτότυπα και άλλοτε βασισμένα σε δικά του πεζογραφήματα ή θεατρικά έργα. Η έρευνα επιβεβαιώνει ότι η Νυχτερινή περιπέτεια δεν είναι μια απλή και συγκυριακή ενασχόληση του Τερζάκη με την κινηματογραφική πραγματικότητα της Ελλάδας, αλλά μια φυσική κατάληξη του εντονότατου ενδιαφέροντος αυτού του ανήσυχου πνευματικού ανθρώπου για την έβδομη τέχνη.
***********************************************
Έγραψα το βιβλίο Ο Άγγελος Τερζάκης και ο κινηματογράφος, παρακινημένος από την επιθυμία να ανακαλύψω τι ήταν εκείνο που ώθησε τον Άγγελο Τερζάκη, έναν κορυφαίο εκπρόσωπο της γενιάς του 1930, έναν αληθινό πνευματικό άνθρωπο, να ασχοληθεί με την κινηματογραφική σκηνοθεσία στις αρχές της δεκαετίας του 1950.
Όλα ξεκίνησαν πριν από δέκα περίπου χρόνια, όταν ανακάλυψα στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος την ταινία του Τερζάκη Νυχτερινή περιπέτεια, με πρωταγωνιστές τον Βασίλη Διαμαντόπουλο και την Νταίζη Μαυράκη, την πρώτη Σταρ Ελλάς στην ιστορία του θεσμού των Καλλιστείων. Έγραψα τότε ένα σύντομο άρθρο για την ταινία (που περιλήφθηκε στο παλαιότερο βιβλίο μου Η εποχή του μυθιστορήματος, Εκδόσεις Γκοβόστη, 2014), αλλά αισθανόμουν ότι δεν είχα κλείσει τους λογαριασμούς μου με τον κινηματογραφικό Τερζάκη.
Αυτό το ζωηρό ενδιαφέρον, αυτό το πάθος, καλύτερα, του Άγγελου Τερζάκη για τον κόσμο του κινηματογράφου ανακάλυψα κατά την πορεία της συγγραφής και προσπάθησα να δείξω μέσα από το βιβλίο μου. Εντόπισα και σχολίασα το πλήθος των άρθρων που αφιέρωσε ο δημιουργός της Μενεξεδένιας πολιτείας στο σινεμά, άλλοτε γράφοντας για τους αγαπημένους του δημιουργούς όπως ο Charlie Chaplin, ο Ingmar Bergman και ο Vittorio De Sica, άλλοτε εκθέτοντας τις απόψεις του για τη σχέση τού κινηματογράφου με την πεζογραφία και το θέατρο, άλλοτε μεταφέροντας στο ελληνικό κοινό τις εντυπώσεις του από το κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Βενετίας και άλλοτε καυτηριάζοντας το υπερβολικό κύμα βίας και σεξ που κατακλύζει τις μεγάλες οθόνες στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Αποπειράθηκα, επίσης, να εξετάσω πώς ο κινηματογράφος επηρέασε το σύνολο της θεατρικής και δραματουργικής παραγωγής του συγγραφέα: σε επίπεδο θεματολογίας, ο Τερζάκης έβαζε συχνά τους ήρωές του να πηγαίνουν στον κινηματογράφο, για να παρακολουθήσουν, ανάλογα με το φύλο και την κοινωνική τους τάξη, μελοδράματα ή αστυνομικές ταινίες, αλλά και σε επίπεδο τεχνικής, τόσο στην πεζογραφία του όσο και στα θεατρικά του έργα χρησιμοποιήθηκαν κινηματογραφότροπα στοιχεία.
Επίσης, αληθινή αποκάλυψη στάθηκαν για μένα τα πέντε ακόμη κινηματογραφικά σενάρια ή σχέδια σεναρίου, που εντόπισα στο Αρχείο Άγγελου Τερζάκη, που βρίσκεται στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών. Από αυτά το πιο επεξεργασμένο, το «Ταξίδι με τον Έσπερο», είναι βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημά του, δύο («Αγνή» και «Ο φονιάς») είναι διασκευές θεατρικών του έργων και τα δύο άλλα («Θανάσης Διάκος» και «Το φορτηγό Ελπιδοφόρος») είναι εντελώς πρωτότυπα. Και τα πέντε μαρτυρούν ότι ο Τερζάκης σκόπευε να ασχοληθεί σε μονιμότερη βάση με τον κινηματογράφο, αλλά η εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία της Νυχτερινής περιπέτειας ματαίωσε τα σχέδιά του. [….]
Θανάσης Αγάθος
«Ο Άγγελος Τερζάκης και ο κινηματογράφος»: γράφει ο Θανάσης Αγάθος
************************************************************************************************************
Πρόλογος
Άγγελος Τερζάκης, ένα «πνεύμα εγκυκλοπαιδικό»
Η κινηματογραφική αρθρογραφία του Τερζάκη
Η επίδραση του κινηματογράφου στην πεζογραφία και τη δραματουργία του Τερζάκη
Ο Τερζάκης ως σκηνοθέτης και σεναριογράφος της ταινίας Νυχτερινή περιπέτεια
Τα κινηματογραφικά σενάρια του Τερζάκη
Επιλεγόμενα
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο ονομάτων
