`
Είναι δημιουργικα στοιχεία η θλίψης και η ειρωνεία στην ποίηση του Δ. Π. Κρανιώτη
Ο Δημήτρης Π. Κρανιώτης είναι μία ξεχωριστη και ιδιότυπη ποιητικη φωνη στον ελλαδικο χώρο. Λέω «ξεχωριστη και ιδιότυπη φωνη» με την έννοια ό,τι δεν μπορεις να την κατατάξεις εύκολα και απροβλημάτιστα σε καμία καθιερωμένη λογοτεχνικη σχολη ή ομάδα.
Όπως διαφαίνεται μέσα απο την τελευταία συλλογη-του, που φέρει τον εξεζητημένο τίτλο «Γραβάτα δημοσίας αιδους», γράφει μία πρωτότυπη ποίηση, με μία ιδιότυπη νοηματικη, στέρεη αισθητικη συνοχη, πλαστικότητα στις εικόνες-της, κάποτε κρυπτικη και άλλοτε μυστηριώδης, στοιχεία που της δίνουν το δικαίωμα να επιπλέει και να ξεχωρίζει μέσα στο πέλαγος της ποίησης που παράγεται στις μέρες-μας. Είναι όμως αυτα τα στοιχεία, μαζι με το αυστηρο ύφος-του, που την κάνουν ελκυστικη και ενδιαφέρουσα στο αναγνωστικο κοινο.
Όλη αυτη η ιδιότυπη ποίηση που γράφει ο Δ. Π. Κρανιώτης είναι εξʼ ολοκλήρου επικεντρωμένη στη σύγχρονη εποχη, που αντανακλα αυτόματα και τη σύγχρονη κοινωνικη πραγματικότητα. Γράφει στο ποίημα «Ιανος»:
`
«Πολυκατοικία πια
Η γειτονια-μας
Το ασανσερ κολλημένο
Μεταξυ ρετιρε
Και ουρανου
Κι εμεις μέσα
Συνωστισμένοι άνετα
Χωρις ανάσα
(Και χωρις σήμα
Το κινητο-μας)
Σελ. 15
`
Φαινομενικα παρουσιάζεται απλη η ποίηση του Δ. Π. Κρανιώτη γιατι είναι καμωμένη απο γνωστες και εύχρηστες λέξεις. Είναι όμως αρκετα παραπλανητικη αυτη η πρώτη εντύπωση που αποκομίζει ο αναγνώστης, σχετικα με την απλότητα της ποίησης του Δ. Π. Κρανιώτη. Γιατι, κατα βάθος, η ποίησή-του παρουσιάζει μία πυκνη δομη, δηλαδη είναι καλα μαστορεμένη και συγκροτημένη, με τους δικους-της κανόνες, κώδικες και συμβολισμους, γιʼ αυτο και χρειάζεται πολυς κόπος, κυρίως προπαίδεια και εξοικείωση μαζι-της, εννοω απο την πλευρα του αναγνώστη, για να την ερμηνεύσει σωστα αλλα και για να κατορθώσει να φθάσει στη βαθύτερη ουσία-της. Για να το πω πιο απλα και κατανοητα, η ποίηση του Δ. Π. Κρανιώτη έχει τους δικους-της δρόμους και τα δικα-της περασμάτα, τα οποία οπωσδήποτε πρέπει νʼ ανακαλύψει ο αναγνώστης αν θέλει να φθάσει κοντα-της, για να τη νιώσει και να την απολαύσει. Δίνω ένα ενδεικτικο παράδειγμα τέτοιας ποίησης:
«Πρώιμη στάχτη
Της υψικαμίνου
Πεταμένη στο πέλαγος
Σαν αλλη ξενιτια
Της μοίρας-μας
Το αβέβαιο
Της θέλησης-μας
Και το άβατο
Της ηθικης-μας
(Υψικάμινος, Σελ. 18)
Δυστυχως, μέσα απο το σύνολο των ποιημάτων που περιέχει η συλλογη «Γραβάτα δημοσίας αιδους» αναδύεται άφθονη θλίψη αλλα και πόνος. Θλίψη και πόνος για ό,τι χάνεται και σβήνει απο τον πλανήτη-μας και ειδικα απο τον ελληνικο γεωγραφικο χώρο, χωρις να καταβάλλονται οι απαιτούμενες προσπάθειες απο τις αρμόδιες αρχες για να περισωθουν όλα αυτα που αποτελουν την ελληνικη Παράδοση και τα οποία σήμερα αφανίζουν αδιάκοπα οι μυλόπετρες του ανελέητου χρόνου. Και όταν λέω Παράδοση ασφαλως και εννοω το σύνολο των αξιων που επέζησαν απο γενια σε γενια και συνθέτουν το ζωντανο πολιτισμο ενος λαου. Ας δούμε πως δίνει αυτα τα αισθήματά-του μέσα απο το ποίημα «Διατηρητέο χθες»:
«Το σπίτι-μας ξάπλωσε
Με προσκέφαλο
Το δέντρο της αυλης
Ακουμπώντας
Το γαλάζιο του ουρανου
Να μετρα τις ανάσες
Που το έκτισαν
Ξάγρυπνο απο φωνες
Που το γκρέμισαν
Στεγνο απο δάκρυα
Που το σταύρωσαν
Χωρις πόρτα πια
Με κλειστα παραθυρα
Κι ένα μπαλκόνι
Που ξεχάστηκε στο χθες»
Σελ. 45
Ταυτόχρονα, ο Δ. Π. Κρανιώτης, στιγματίζει, μάλιστα με παραδειγματικο τρόπο, την αφθονία και την αλόγιστη κατανάλωση που γίνεται σήμερα σε όλους τους τομεις (οικονομικο, κοινωνικο, πολιτικο) της σύγχρονης ζωης αλλα, παράλληλα, καυτηριάζει με την ποίησή-του την αποξένωση και ασυνεννοησία που υπάρχει στο σύχρονο κόσμο. Είναι συμπτώματα όλα αυτα του επιφανειακου τρόπου ζωης, που οδηγει τον άνθρωπο στην εσωτερικη ένδεια, τη ρηχότητα και την κοσμικη μοναξια. Γράφει στο ποίημα «Αλέκτωρ»:
«Φυλακισμένοι ισόβια
Στο κλεινον άστυ
Εκει όπου η άρνηση
Ισοδυναμει με αφωνία
Και η βούληση
Με υποταγη»
Σελ. 50
Απο τα πυρα του Δ. Π. Κρανιώτη, βέβαια, δεν ξεφεύγει και η ακατανόητη μανία του κόσμου για το πλαστικό και το ψεύτικο που έχουν επικρατήσει για τα καλα και έχουν κατακλύσει τη ζωη-μας, όπως αυτες οι αρνητικες τάσεις εκδηλώνονται π.χ. μέσα απο τη χρήση του πλαστικου χρήματος ή απο τα ψεύτικα συναισθήματα με τα οποία διακατέχονται πολλοι συνάνθρωποί-μας. Περισσότερο όμως, στιγματίζει την έκπτωση των ανθρώπινων αξιων, τη διασάλευση των προσωπικων σχέσεων, τον ευτελισμο της φιλίας, τον μαρασμο της φιλοξενίας κ.ά.. Στο ποίημα «Χωρις ΦΠΑ» θα γράψει:
«Μη μου τοκίζεις όνειρα
Εν είδει τοκογλύφου
Ανεξόφλητων ιδανικων
Κι ερώτων παρελθόντος»
Σελ. 51
Ενω στο ποίημα «Όχι λοιπον» θα σημειώσει:
«Εν δυνάμει ψέμα
Κάθε όρκος-σου
Μʼ έσπρωξε
Στην άβυσσο της οργης»
Σελ. 56
Ο ποιητης αφήνει νʼ αντιληφθούμε πως, όλα αυτα που κρίνει και επικρίνει, ήθελε να τα έβλεπε απο την καθαρη άποψή-τους, μέσα απο την αθώα ματια-του. Γιʼ αυτο και τώρα εμμένει πεισματικα στην παιδικη αθωότητα, που με κάνενα τρόπο ή καμία δικαιολογία δεν επιτρέπει να του στερήσουν, εφόσον αυτη τον επαναφέρει, έστω και νοερα, στις αληθινες διαστάσεις που έπρεπε να έχει ο σημερινος κόσμος-μας. Αρκετα ενδεικτικο είναι το ποίημα «Αλφαβητάρι»:
«Έχασα το αλφαβητάρι
Της πρώτης δημοτικου
Και τώρα
Που ψάχνω απεγνωσμένα
Να δώσω στην Άννα
Ένα μήλο
Γέρασα απο αναμνήσεις
Χωρις διακοπη
Για διαφημίσεις
Πίνοντας αναψυχτικα light
Και κάνοντας like
Σε τετράστιχα ημερολογίου»
Σελ. 9
Δεν είναι τυχαίο, λοιπον, που διαπερνάει τους περισσότερους στίχους-του και μία λεπτη ειρωνεία, απότοκο και αυτη φυσικα όλων αυτων των θλιβερων διαπιστώσεών-του.
Ακόμη, δεν είναι τυχαίο που οι στίχοι-του καταλήγουν να είναι, άλλοτε σκληροι και τραχεις, γεμάτη αγανάκτηση και πικρία για την απανθρωπια που εισβάλλει απο παντου μέσα στον κοινωνικο χώρο-μας, και άλλοτε καταλήγουν να είναι τρυφεροι, γεμάτοι νοσταλγία και αγάπη για ό,τι πολύτιμο είχαμε χθες αλλα, δυστυχως, σήμερα σβήνει και χάνεται, αργα αλλα σταθερα, απο τον κόσμο-μας.
Η ποίηση του Δ. Π. Κρανιώτη μπορει να είναι μελαγχολικη, σίγουρα όμως δεν είναι απαισιόδοξη. Αντιθέτως, είναι μία ποίηση με πολλη αισιοδοξία μέσα-της, με τον δημιουργο-της να εναποθέτει τις ελπίδες-του στην εξελικτικη πορεία και κυρίως στην πρόοδο του σύγχρονου κόσμου.
«Μια ζωη αιτιατικη
-Αναπόφευκτη συνήθεια
Των ημερων που έρχονται-
Σε μία πέμπτη εποχη»
Σελ. 52
Ο Δ. Π. Κρανιώτης, όπως έχω διαπιστώσει, μέσα απο τα καινούργια ποιήματά-του, παρουσιάζεται καλος χειριστης της ελληνικης γλώσσας, την οποία κατέχει σε όλες τις διαστάσεις-της, παρόλο που δεν διστάζει μερικες φορες να χρησιμοποιήσει ξένες και αμετάφραστες λέξεις μέσα στην ποίησή-του. Η ενέργειά-του αυτη εκδηλώνει νομίζω την αταλάντευτη πίστη-του στην ανθεκτικότητα της ελληνικης γλώσσας, που είναι ικανη να εξουδετερώνει οποιονδήποτε κίνδυνο την απειλη. Ταυτόχρονα, η χρησιμοποίηση ξένων λέξεων, εξυπηρετει πιστεύω και τον απότερο στόχο-του, που είναι ασφαλως η ευαισθητοποίηση του αναγνωστικου κοινου. Και αυτος ο στόχος επιτυγχάνεται, όπως είπα, άλλοτε με την θλίψη και άλλοτε με την λεπτη ειρωνεία-του. Στην εν λόγω συλλογη, ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα ποιήματα ποιητικης που υπάρχουν στις σελίδες-της.
Ολοκληρώνοντας αυτη την κριτικη παρουσίασή-μου θα πρόσθετα πως η νέα συλλογη του Δ. Π. Κρανιώτη είναι μία γερη κατάθεση στην τράπεζα της σύχρονης ελληνικης γραμματολογίας, εφόσον εντος-της μεταφέρει όλα τα στοιχεία που αποτελουν τη γνήσια και αληθινη ποίηση.
ασφαλώς πολύ όμορφη η ποίηση του Δημήτρη Κρανιώτη.Απλώς μου έκανε εντύπωση η παρατήρηση του κριτικού:πρωτότυπη και ιδιότυπη ποίηση.Δεν κατάλαβα σε τι συνίσταται η ιδιοτυπία και η πρωτοτυπία.Δε νομίζω ότι ανοίγονται νέοι εκφραστικοί δρόμοι.Δε θέλω να αδικήσω τον ποιητή.Διάβασα τη συλλογή του.Καλή ποίηση αλλά δε βλέπω κάτι που να ταράζει ας πούμε τα νερά της ποίησης.Επαναλαμβάνω βεβαίως ότι ο ποιητής είναι από τους καλούς που διαθέτουμε.Ευχαριστώ
Επιμένω πως η ποίηση του κ. Κρανιώτη είναι και πρωτότυπη και ιδιότυπη. Ας διαβάσει ξανα το κείμενό-μου ο κ. Λαμπίρηςκαι θα αντιληφθει τι εννοω με τους πιο πάνω όρους. Αλλα διερωτώμαι, κάποιος ποιητης πρέπει “να ανοίγει νέους εκφραστικους δρόμους” για να είναι πρωτότυπος και ιδιότυπος; Που πάει το ύφος, η γλώσσα, η νοηματικη συνοχη, ακόμη το ρίγος και το απόσταγμα των ιδεων που διαθέτει μία ποίηση;
δύο τρεις μικρές παρατηρήσεις-απορίες πάνω στην απάντηση του κυρίου Μαυρή, περισσότερο για να γίνει διάλογος και όχι για να το παίξω ειδήμων.1το ύφος και η γλώσσα ενός ποιητή δεν αποτελούν τους εκφραστικούς του τρόπους; 2)Τι εννοείτε όταν λέτε νοηματική συνοχή;Η αφαιρετικότήτα ας πούμε που χαρακτηρίζει την ποίηση του κυρίου Κρανιώτη δεν είναι ως στοιχείο κάτι πρωτόγνωρο 3)το ρίγος μπορεί να χαρακτηριστεί ως προσδιορίσιμο μέγεθος και αν ναι με ποιο τρόπο ώστε να θεωρείται ιδιότυπο 4)στο μόνο που θα συμφωνήσω είναι το απόσταγμα των ιδεών,όπως το ονομάζετε.Εκεί μπορώ να συναντήσω πρωτότυπες ιδέες που όμως και πάλι χρειάζονται τις ανάλογες εκφραστικές φόρμες για να αναδειχθούν. Θα σας ήμουν ευγνώμων αν απαντούσατε κύριε Μαυρή.
Για χάρη του διαλόγου, και κυρίως χωρις ίχνος σπουδαιοφάνειας απο μέρους-μου, θα ήθελα και εγω με τη σειρα-μου να ρωτήσω τον κ. Λαμπίρη (υποψιάζομαι πως το Λαμπίρης είναι ψευδώνυμο) αν πραγματικα έχει διαβάσει το βιβλίο του κ. Κρανιώτη και αν μπορει να μου πει με δυο λόγια που μπορει να κατατάξει την ποίηση που περιέχει αυτη η συλλογη; Γιατι εγω, όταν αναφερώμουν στις λέξεις “ιδιότυπη” και πρωτότυπη” τις χρησιμοποιούσα με την έννοια ότι αυτη η ποίηση δεν μπορει να καταταγει “εύκολα και απροβλημάτιστα σε καμία καθιερωμένη λογοτεχνικη σχολη ή όμάδα”. Πολυ σωστα λέτε ότι το ύφος και η γλώσσα ενος ποιητη αποτελει μέρος του εκφραστικου-του τρόπου. Αν πραγματικα το πιστεύετε αυτο τότε και εγω συνεχίζω να πιστεύω πως το ύφος, αλλα και η γλώσσα, του κ. Κρανιώτη είναι ιδιότυπο και πρωτότυπο.
Το ρίγος αγαπητε κ. Λαμπίρη ούτε προσδιορίσιμο είναι ούτε και μετρίσιμο. Όπως έλεγε και ο μεγάλος Νίκος Καρούζος ούτε με λέξεις δεν μπορεις να περιγράψεις το ρίγος. “Τι είναι ρίγος; Άντε να το πεις με λέξεις…”. Μπορεις όμως να το νιώσεις και ανάλογα με το κραδασμο που θα επιφέρει στην ψυχη-σου μπορεις να το χαρακτηρίσεις. Θα σας καλούσα όμως, αν έχετε τη διάθεση, να ξαναδιαβάσετε το κείμενο-μου.
βεβαίως και διάβασα,όπως προείπα,τη συλλογή του κυρίου Κρανιώτη,τον οποίο θεωρώ αξιόλογο ωά άνθρωπο και ως ποιητή.Δε θα έμπαινα αλλιώς στον κόπο να σχολιάσω.Επίσης,θεωρώ την κριτική σας εύστοχη σε πολλά σημεία της.Την ξαναδιάβασα προσεκτικά.Ίσως,κατά την ταπεινή μου γνώμη ως αναγνώστη και όχι ως κριτικού,θα έπρεπε να αναδειχθούν πιο τεκμηριωμένα τα στοιχεία πρωτοτυπίας.Επίσης, το γεγονός της αδυναμίας κατάταξης δε μου λέει και πολλά.Άλλωστε στη σύγχρονη ποίηση έχει επέλθει ένας συγκερασμός σχολών και ρευμάτων.Πολλοί ποιητές είναι δύσκολο να καταταγούν σε ένα ρεύμα.Τα σύνορα επιπλέον μεταξύω των ρευμάτων έχουν χαλαρώσει.Ναι το Λαμπίρης είναι καλλιτεχνικό και όχι διαδικτυακό ψευδώνυμο .Ευχαριστώ σας
Καταρχας να σας ευχαριστήσω για τον ωραίο διάλογο. Η γραφη, οι γνώσεις-σας και η όλη συμπεριφορα-σας φανερώνουν άνθρωπο που δεν είναι άσχετος με τον πνευματικο χώρο-μας. Αν το επιθυμείτε και εσεις δώστε-μου σε αυτη την ηλεκτρονικη διεύθυνση του πλήρες όνομά-σας: mavris.ch@gmail.com Αν δεν θέλετε καμία παρεξήγηση.
Ίσως να έχετε δίκαιο στο ότι δεν ήμουν περισσότερο διαφωτιστικος όσο αφορα την “ιδιοτυπία” και “πρωτοτυπία” της ποίησης του κ. Κρανιώτη. Ίσως να χρειάζονταν κάποια χαρακτηριστικα παραδείγματα για να διαφανει “η αθέατη ποίηση” που μπόρεσα να δω εγω χωρις να κατορθώσω να σας κάμω να την αντιληφθείτε και εσεις. Η ευθύνη με βαραίνει αποκλειστικα εμένα. Με την ποίηση του Κρανιώτη όμως δεν έχω ξεμπερδέψει. Αν βρω τον κατάλληλο χρόνο και αν έχω την απαιτούμενη διάθεση πιθανον να επανέλθω. Για την ώρα παραφράζω μία φράση της αξέχαστης Νόρας Αναγνωστάκη που μπορει να δώσει κάποια παρηγορια και στους δύο-μας: η ποίηση ίσως να “υπάρχει για τον κάθε άνθρωπο στα μέτρα της αντίληψής-του”.
Τις επέμενς 5 μέρες θα απουσιάζω εκτος Λευκωσίας και δεν θα έχω στη διάθεσή-μου internet.