ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΠΡΩΤΟ : ΤΗΣ ΕΞΟΡΙΑΣ

1

Μες στα βουβά του δάκρυα κλαίγοντας με οδύνη, ^[1]

δεν έπαυε να τα θωρεί, στρέφοντας το κεφάλι. ^[2]

Είδε τις πόρτες ανοιχτές, ξεκλείδωτα παράθυρα, ^[3]

ολόγυμνες κρεμάστρες, χωρίς μανδύες και χιτώνες,

φευγάτα απ’ τις κούρνιες, γεράκια και σαΐνια. ^[4]                                                     5

Ξεφύσηξε ο Μίο Σιντ, τον τσάκιζε ο πόνος,

αλλά καλά και μετρημένα ο Μίο Σιντ τα είπε: ^[5]

«Ευχαριστώ Σε, Κύριε, Ουράνιε Πατέρα!

Αυτό μου εξυφάνανε οι μοχθηροί εχθροί μου!». ^[6]

2

Φτερνοκοπώντας φύγανε, τα χαλινά χτυπώντας.                                                    10

Στην έξοδο του Βιβάρ, δεξιά τους, κουρούνα εμφανίζεται ^[7]

και μπαίνοντας στο Μπούργος, αριστερά τούς βγαίνει. ^[8]

Τους ώμους σήκωσε ο Σιντ, κουνάει το κεφάλι:

«Χαράς Ευαγγέλια, Άλβαρ Φάνιεθ, είμαστε πια εξόριστοι!». [9]

3

Ο Μίο Σιντ Ρούι Ντίαθ στο Μπούργος εισελαύνει, [10]                                           15

εξήντα είν’ τα λάβαρα που ’χει στη συνοδειά του. [11]

Γυναίκες, άντρες βγαίνουνε για να τον αντικρίσουν,                                              16b

οι κάτοικοι του Μπούργος επάνω στα μπαλκόνια,

κλαίγοντας όλοι σιωπηλά, τόση ήταν η oδύνη τους,

και βγαίνει από το στόμα τους μια μοναχά κουβέντα:

«Κύριε, τι καλός θα ήταν υπηρέτης, αν κύρη είχε άξιο!». [12]                                  20

4

Θα τον καλούσαν με χαρά, όμως, κανείς δεν το τολμά:

του ρήγα Αλφόνσο η μάνητα δε λέει να κοπάσει. [13]

Εψές το βράδυ έφτασε το γράμμα του στο Μπούργος [14]

με χίλιες προφυλάξεις κι επίσημες σφραγίδες:

στον Μίο Σιντ Ρούι Ντίαθ, στέγη κανείς μην τύχει και του δώσει,                        25

κι όποιος τολμούσε, ας ήξερε μιαν απειλή βαριά,

πως θα ’χανε τα υπάρχοντα, τα μάτια του προσώπου

κι ακόμα ακόμα θα ’χανε το σώμα του και την ψυχή.

Θλίψη μεγάλη βάρυνε όλους τους Χριστιανούς,

από τον Σιντ κρυβόντουσαν, κουβέντα δεν του λένε.                                            30

Κινάει τότε ο Μαχητής να πάει στο κονάκι του, [15]

γερά αμπαρωμένη την πόρτα βρίσκει φτάνοντας,

ο φόβος προς τον ρήγα έτσι το επιβάλλει:

η πόρτα δε θα άνοιγε, εχτός κι αν έσπαγε με βία.

Του Μίο Σιντ οι άντρες καλούν με τρανταχτές φωνές                                            35

τους από μέσα που, βουβοί, δε λεν να βγάλουν άχνα.

Φτερνοκοπά ο Μίο Σιντ, στη θύρα κοντοζύγωσε,

το πόδι απ’ τον κρίκο το τραβά και ρίχνει μια κλωτσιά· [16]

η πόρτα αντιστέκεται, γερά είναι σφαλισμένη.

Κόρη εννιάχρονη τον απαντά κι ασάλευτη στέκει εμπρός του:                             40

«Μαχητή, ευλογημένη η ώρα π’ αδράξατε σπαθί! [17]

Τ’ απαγορεύει ο ρήγας, χθες βράδυ φτάσαν τα μαντάτα του

με χίλιες προφυλάξεις κι επίσημες σφραγίδες.

Μην τύχει και ανοίξουμε και μέσα να σας βάλουμε,

αλλιώς τα πάντα χάνουμε, σπίτια και αγαθά, [18]                                                      45

κι ακόμη θε να χάσουμε τα μάτια του προσώπου.

Όλο το χειμώνα ο Πίνδος μένει βουβός, ήσυχος δεν ακούγεται καθόλου. Νομίζει κανείς, πως κοιμάται κάτω απ’ το παχύ κάτασπρο πάπλωμα των χιονιών, βυθισμένος σ’ έναν ύπνο ολοκλήρων μηνών.
Οι κάτοικοι των χωριών, που οι μισοί απ’ αυτούς είναι τσοπάνηδες, κατεβαίνουν τότε μαζί με τις οικογένειές τους στα χειμαδιά. Απ’ όσους μένουν εκεί, οι άνδρες, επειδή δεν έχουν καμιά δουλειά πάνω στις άγονες κορυφές του, ξενιτεύονται σε χώρες μακρινές, για να εξοικονομήσουν τα αναγκαία της ζωής.
Μένουν λοιπόν εκεί μερικοί γέροντες, απόστρατοι της βιοτικής πάλης, που ταράσσουν με τις πολύλογες συζητήσεις των τη μονότονη ερημιά των μεσοχωριών και τη σιγαλιά των χαγιατιών της κάθε εκκλησιάς, καθώς και αρκετές γυναίκες και κοπέλες.
Αυτές κάθονται κλεισμένες μέσα στα σπίτια τους, γνέθουν τα μάλλινα υφάσματα τους, λένε τη νύχτα παραμύθια γύρο απ’ τη φωτιά και στον ύπνο τους ονειρεύονται το γυρισμό των καλών των.
Ώσπου έρχεται η άνοιξη… Ώσπου πλησιάζει το Πάσχα, η χαριτωμένη Λαμπρή…

Τότε παύουν οι μπόρες κι οι κακοκαιρίες. Ο ουρανός αλαφρώνεται απ’ τα πυκνά σύγνεφα και το πλάτος του ανοίγεται καθαρό, καταγάλανο. Ο ήλιος ανατέλλει στον ορίζοντα θερμός και ζωογόνος. Λειώνουν τα χιόνια στα χαμηλώματα του Πίνδου, και τα νερά σχηματίζουν μεγάλα, θολά κι ορμητικά ρέματα.

Στα σπλάχνα της γης ξυπνά το μικρό χόρτο και φουντώνει το λουλουδάκι από τα ζεστά του ήλιου φιλιά. Μόνον οι κορυφές λαμποκοπούν ακόμα κατάλευκες και παγωμένες.

Τότε αρχίζει να ξυπνά κι ο Πίνδος. Η καρδιά του πυρώνεται και ξεπαγώνει η φωνή του. Οι γέροντες των χωριών του κατεβαίνουν συχνότερα στα μεσοχώρια και στα χαγιάτια των εκκλησιών, τα πρόσωπά τους παίρνουν φαιδρή όψη κι οι συζητήσεις τους ζωηρότερο ύφος.

Οι γυναίκες κι οι κοπέλες δεν κλείνουν πια ορμητικά τα παράθυρα και τις πόρτες των σπιτιών. Παρατούν κάπου – κάπου το μελαγχολικό αργαλειό και πιάνουν τ’ ανοιχτά λιακωτά, με τη ρόκα στη μασχάλη και με το τραγούδι στα χείλη τους, το τραγούδι της ελπίδας, του γυρισμού των ξενιτεμένων τους.

Κι αυτοί, αφού γεμίσουν τα πορτοφόλια τους με παράδες, αφήνουν πια την ξενιτειά και ξεκινάνε για την πατρίδα τους, για το σπίτι τους, για τον Πίνδο.