Πόση ομορφιά

Πόση ομορφιά!
Μακριά, κοίτα πώς λάμπει η ποταμιά,
η γη πολύχρωμο χαλί,
τα σύννεφα λευκά.
Εδώ κανείς…Μόνο σιωπή,
μόνο ο Θεός κοντά,
η σκιά του πεύκου, όπως παλιά,
και τ’ όνειρό μου, εσύ…

**

Στο παραθύρι εμπρός

Στο παραθύρι εμπρός μια κερασιά ανθεί,
συλλογισμένη ανθίζει μέσα στ’ ασημιά της,
με τα κλαδιά της, τ’ άρωμά της,
με σκιάζει, με καλεί…
Ευτυχισμένα εισπνέω την μυρωδιά
απ΄τα τρεμάμενα, αέρινα λουλούδια,
χωρίς να μου μιλούν, αγάπης λέν’ τραγούδια,
γλυκά σαν το μυαλό μεθά η ευωδιά.

Η Ναταλία Κωτσάνη και ο Τάσος Κοφοδήμος, δύο από τους πιο δραστήριους ερμηνευτές και δημιουργούς της νεότερης εγχώριας μουσικής σκηνής, ενώνουν τις δυνάμεις τους μελοποιώντας και ερμηνεύοντας τον Απόκοπο του Μπεργαδή.  Με όχημα τις συνθέσεις τους, τις φωνές τους και τα μουσικά τους όργανα, παρουσιάζουν την πρωτότυπη μελοποίηση του ποιήματος μέσα από συνθέσεις άρρηκτα συνδεδεμένες με τις ρίζες της ελληνικής μουσικής παράδοσης αλλά και με στοιχεία από παραδοσιακά ιδιώματα της Μεσογείου. Η σύγχρονη ερμηνευτική θεώρηση των δύο δημιουργών αναδεικνύει τον ποιητικό λόγο που διαταράσσει με παιγνιώδη τρόπο τις υπάρχουσες αντιλήψεις, ανακαλώντας λογοτεχνικές, θρησκευτικές και λαϊκές συμβάσεις για να τις ανατρέψει.  Ο Απόκοπος του Μπεργαδή, αποτελεί το σημαντικότερο κείμενο της πρώιμης Κρητικής Λογοτεχνίας και υπήρξε το πρώτο δημώδες ελληνικό λογοτεχνικό έργο που τυπώθηκε στη Βενετία, το 1509. Έχει χαρακτηριστεί ως το πιο ποιητικό κείμενο της κρητικής λογοτεχνίας του 16ου αιώνα και χαρακτηριστικό δείγμα της ανάμειξης ελληνικών και δυτικών στοιχείων, με εμφανείς ιταλικές επιρροές. Θεωρείται ότι ο Μπεργαδής επηρεάστηκε από αναπαραστάσεις της δυτικής και της ανατολικής εικονογραφίας. Έχουν επίσης αναφερθεί συσχετισμοί με δημώδη ερωτικά-ιπποτικά μυθιστορήματα, βυζαντινά λόγια έργα καθώς και με το δημοτικό τραγούδι και τα μοιρολόγια.

*

Γραμμένος είτε στο πρώτο είτε στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα, αλλά τυπωμένος για πρώτη φορά στη Βενετία το 1509, γνώρισε αλλεπάλληλες ανατυπώσεις και έγινε ένα από τα δημοφιλέστερα αναγνώσματα του νέου ελληνισμού, τουλάχιστον για τους επόμενους τρεις αιώνες. Ο Απόκοπος του Μπεργαδή περιγράφει μια ονειρική κάθοδο στον άλλο κόσμο και αποτελεί το πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα της πρώιμης Αναγέννησης στην κρητική λογοτεχνία. Είναι συνθεμένος σε βυζαντινή δημώδη γλώσσα με πολλά στοιχεία του κρητικού ιδιώματος και στις βενετικές εκδόσεις αποτελείται από 556 ζευγαρωτά ομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους, ωστόσο το τελευταίο τμήμα του γενικά θεωρείται νόθο (Στυλιανός Αλεξίου (επιμ.), Μπεργαδής, Απόκοπος. Η Βοσκοπούλα [Νέα Ελληνική Βιβλιοθήκη, ΠΟ 15], Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2002, σ. 7-42)

[AΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ]

Mιαν από κόπου ‘νύσταξα, να κοιμηθώ εθυμήθην,
έθεκα στο κλινάρι μου κ’ ύπνον αποκοιμήθην.
Eφανίσθη μου κ’ έτρεχα εις λιβάδιν ωραιωμένον,
φαρίν εκαβαλλίκευγα σελλοχαλινωμένον·

κ’ είχα στην ζώσιν μου σπαθίν, στο χέριν μου κοντάριν,
ζωσμένος ήμουν άρματα, σαγίτες και δοξάριν.
Κ’ εφάνη με οκ’ έδιωχνα με θράσος ελαφίνα·
ώρες εκοντοστένετον, και ώρες με βιαν εκίνα.

Πουρνόν του τρέχειν ήρχισα τάχα να βάλω χέρα,
έτρεχα ώστε κ’ ετζάκισε το σταύρωμα ημέρα·
κ’ ευθύς από τα μάτια μου εχάθηκεν το λάφιν,
και πώς και πότ’ εχάθηκεν εξαπορώ το γράφειν.

Λοιπόν το τρέχειν έπαυσα, ούτως και το σπουδάζειν,
και το ξετρέχειν τ’ άπιαστον και το φαρίν κολάζειν.
Και αγαλι αγάλι επήγαινα, σιγά, σιγά περπάτουν,
τον κόσμον εξενίζουμουν, τ’ άνθη και τα καλά του.

Kαι προς την δείλην έσωσα στου λιβαδιού την μέσην,
κ’ ηύρα δενδρόν εξαίρετον και ωρέχθην του πεζεύσειν.
Επέζευσα εις το δενδρόν κ’ έδεσα τ’ άλογόν μου,
και τ’ άρματα εξεζώστηκα, θέτω τα στο πλευρόν μου.

Funeral Blues

Stop all the clocks, cut off the telephone,
Prevent the dog from barking with a juicy bone,
Silence the pianos and with muffled drum
Bring out the coffin, let the mourners come.

Let aeroplanes circle moaning overhead
Scribbling on the sky the message ‘He is Dead’.
Put crepe bows round the white necks of the public doves,
Let the traffic policemen wear black cotton gloves.

He was my North, my South, my East and West,
My working week and my Sunday rest,
My noon, my midnight, my talk, my song;
I thought that love would last forever: I was wrong.

The stars are not wanted now; put out every one,
Pack up the moon and dismantle the sun,
Pour away the ocean and sweep up the wood;
For nothing now can ever come to any good.

Συμπληγάδες

Μουσική: Αλέξανδρος Χατζηνικολιδάκης

Πώς να περάσω τις συμπληγάδες
μες στο κορμί του το πύρινο
τα κρίματά του είναι χιλιάδες
πώς ν’ αψηφήσω τον κίνδυνο

Μα ‘κείνο θέλει η ψυχή μου
τ’ αμαρτωλό κι ανήθικο
μαρμαρυγή που φωσφορίζει
και με τραβάει τ’ αλήτικο

Πώς να περάσω δίχως πυξίδα
τους σκοτεινούς του λαβύρινθους
το παρελθόν του ενώ το είδα
να προσπεράσω ζητάει ο νους

Μα ‘κείνον θέλει η ψυχή μου
τον άνεμο τον άπιαστο
που ‘χει το πάθος στη ματιά του
τον άντρα αυτόν τον άπιστο

Γύρους θανάτου θέλω να κάνω
με το κορμί του στην άβυσσο
μου φτάνει μόνο να ξενυχτάω
σ’ έναν αντρίκειο παράδεισο

Γιατί αυτόν θέλ’ η ψυχή μου
κι ας χρεωθώ τη θύελλα
να πέσω μέσα στη φωτιά του
σαν την τρελή το ήθελα

Ο Δημήτρης Παπαδημητρίου και ο Κώστας Μακεδόνας παρουσιάζουν τον κύκλο οκτώ λαϊκών τραγουδιών που απαρτίζουν το album με τίτλο «Ο Γκρεμιστής».

Ποίηση:

Μάνος Ελευθερίου, Ναπολέων Λαπαθιώτης, Βύρων Λεοντάρης, Κωστής Παλαμάς

`

Ο γκρεμιστής (Κωστής Παλαμάς)

Ακούστε. Εγώ ειμαι ο γκρεμιστής, γιατ’ είμ’ εγώ κι ο χτίστης,
ο διαλεχτός της άρνησης κι ο ακριβογιός της πίστης.
Και θέλει και το γκρέμισμα νου και καρδιά και χέρι.
Στου μίσους τα μεσάνυχτα τρέμει ενός πόθου αστέρι.
Κι αν είμαι της νυχτιάς βλαστός, του χαλασμού πατέρας,
πάντα κοιτάζω προς το φως το απόμακρο της μέρας.
Εγώ ο σεισμός ο αλύπητος, εγώ κι ο ανοιχτομάτης·
του μακρεμένου αγναντευτής, κι ο κλέφτης κι ο απελάτης·
και με το καριοφίλι μου και με το απελατίκι
την πολιτεία την κάνω ερμιά, γη χέρσα το χωράφι.
Κάλλιο φυτρώστε, αγριαγκαθιές, και κάλλιο ουρλιάστε, λύκοι,
κάλλιο φουσκώστε, πόταμοι, και κάλλιο ανοίχτε, τάφοι,
και, δυναμίτη, βρόντηξε και σιγοστάλαξε, αίμα,
παρά σε πύργους άρχοντας και σε ναούς το Ψέμα.
Των πρωτογέννητων καιρών η πλάση με τ’ αγρίμια
ξανάρχεται. Καλώς να ’ρθεί. Γκρεμίζω την ασκήμια.
*
Είμ’ ένα ανήμπορο παιδί που σκλαβωμένο το ’χει
το δείλιασμα, κι όλο ρωτά και μήτε ναι, μήτε όχι
δεν του αποκρίνεται κανείς και πάει κι όλο προσμένει
το λόγο που δεν έρχεται, και μια ντροπή το δένει.
Μα το τσεκούρι μοναχά στο χέρι σαν κρατήσω,
και το τσεκούρι μου ψυχή μ’ ένα θυμό περίσσο.
Τάχα ποιός μάγος, ποιό στοιχειό τού δούλεψε τ’ ατσάλι
και νιώθω φλόγα την καρδιά και βράχο το κεφάλι,
και θέλω να τραβήξω εμπρός και πλατωσιές ν’ ανοίξω,
και μ’ ένα Ναι να τιναχτώ, μ’ ένα Όχι να βροντήξω;
Καβάλα στο νοητάκι μου, δεν τρέμω σας, όποιοι είστε·
γρικάω, βγαίνει από μέσα του μια προσταγή: Γκρεμίστε!