Sonnet 29

When, in disgrace with fortune and men’s eyes,
I all alone beweep my outcast state,
And trouble deaf heaven with my bootless cries,
And look upon myself and curse my fate,
Wishing me like to one more rich in hope,
Featured like him, like him with friends possessed,
Desiring this man’s art and that man’s scope,
With what I most enjoy contented least;
Yet in these thoughts myself almost despising,
Haply I think on thee, and then my state,
(Like to the lark at break of day arising
From sullen earth) sings hymns at heaven’s gate;
For thy sweet love remembered such wealth brings
That then I scorn to change my state with kings.

Τραγούδια, στιχουργήματα, ποιήματα του Νίκου Γκάτσου. Το βιβλίο αυτό δεν κυκλοφόρησε νωρίτερα, γιατί ο Νίκος Γκάτσος ήθελε να συμπεριλάβει τον «Μανιάτικο Εσπερινό», που τον απασχολούσε χρόνια. Δημοσιεύουμε αποσπάσματα από αυτό το μοιρολόι, μικρό δείγμα του μεγάλου και πολυμερούς έργου που είχε στον νου του. Η επιλογή των τραγουδιών έγινε από τον ίδιο τον ποιητή. Στη δημοσίευσή τους σεβαστήκαμε τις ιδιομορφίες της ορθογραφίας και της στίξης του. Τα πρωτοδημοσιευόμενα έργα, που δεν έχουν ως τώρα μελοποιηθεί, ανήκουν σε κύκλους τραγουδιών συγκεκριμένων συνθετών. [ΙΚΑΡΟΣ]

«Αγγέλου γιασεμιά σκόρπισες μέσα στη βρωμιά/ Του Γιώργου Π. Σαββίδη, εφ. Τα Νέα 19/8/1991

Συχνά συμβαίνει άγνωστοί μου να με παραγνωρίζουν-δηλαδή με μπερδεύουν με κάποιον άλλο, συνήθως διάσημον, που έτυχε να τον έχουν μισοεϊδεί στην τηλεόραση ή δεν ξέρω που αλλού, και με τον οποίο κατά κανόνα δεν μοιάζουμε διόλου. Η πιο εξωφρενική τέτοια παραγνώριση, μου έλαχε όταν, ως οιονεί λαθρεπισκέπτης του εξωτικού κτήματος του τραπεζίτη Δαβίδ Ροκφέλερ, άλλοι λαθρεπισκέπτες με πέρασαν για το «αφεντικό» (ίσως επειδή ήμουν ο πιο παχύς της παρέας που φορούσα πλατύγυρο λευκό καπέλο). Και η πιο κολακευτική, όταν, άλλοτε, κάποια νέα υπάλληλος της ΕΜΙ με ρώτησε αν είμαι ο Κύριος Γκάτσος.

Κολακευτική, για διάφορους λόγους, από τους οποίους οι κυριότεροι είναι πρώτον, διότι ο Νίκος Γκάτσος ήταν ο γοητευτικότερος άνδρας που είχα δει στην ζωή μου, και δεύτερον, διότι, από όσους ποιητές αξιώθηκα να γνωρίσω προσωπικά, είναι ο μόνος τον οποίο θαυμάζω ανεπιφύλακτα-για τον διάφωτο νου του, την αρρενωπή μαστοριά του, μα και την σεμνή του τόλμη. Και τώρα που η Ακαδημία των Καλών Τεχνών της Βαρκελώνης τον εξέλεξε αντεπιστέλλον μέλος (μόνον Έλληνα λογοτέχνη μετά τον Χρηστομάνο) έχω πρόσθετο λόγο να καμαρώνω.

Το ότι μέχρι σήμερα δεν ασχολήθηκα δημόσια με το έργο του, δεν σημαίνει πολλά. Το ίδιο θα μπορούσε κανείς να μου καταλογίσει για τον δαιμόνιο Καββαδία. Πάντως, ο Μάνος Ελευθερίου θυμάται πως έχω γράψει ότι, στην συνείδηση μερικών από εμάς, ο Νίκος Γκάτσος κατέχει θέση ανάλογη με εκείνην που είχε ο Σολωμός στην υπόληψη όσων τον συναναστράφηκαν στην Κέρκυρα. Και σε τούτη την περίπτωση, το δημοσιευμένο ποιητικό έργο του είναι φαινομενικά μόνον ισχνό: ήτοι όλοι θυμούνται την ακατάλυτη «Αμοργό» και ίσως δύο-τρία άλλα μικρότερα ποιήματά του, και βέβαια τις δραματικές και λυρικές του μεταμοσχεύσεις του Λόρκα-αλλά σχεδόν όλοι ζορίζονται να παραδεχτούν ως ισότιμο τον όγκο των πονεμένων, πονετικών τραγουδιών του. Ωστόσο σε αυτά, πιστεύω βρίσκεται η πιο πρωτότυπη και κρισιμότερη συμβολή του Γκάτσου στην ανανέωση του ποιητικού μας λόγου.

Το θέμα της έντεχνης στιχουργικής παράδοσης του νεοελληνικού τραγουδιού ακόμη περιμένει τον άξιο μελετητή του. Αυτόν, δηλαδή, που θα είναι σε θέση να διακρίνει και να μας προβάλλει, χωρίς αξιολογικές ή εθνικιστικές προκαταλήψεις, την εισφορά δημοτικών, εκκλησιαστικών, δυτικών και ανατολικών, λαϊκών και λογίων στοιχείων, ήδη από τα χρόνια του «Βυζαντινού κυκεώνος». Προς την κατεύθυνση αυτήν, νεοελληνιστές μουσικολόγοι-όπως ο αείμνηστος Σαμουήλ Μπω-Μποβύ και ο Φοίβος Ανωγειανάκης-φάνηκαν, θαρρώ, πολύ πιο προχωρημένοι από εμάς τους φιλολόγους. Δίπλα στους πρώτους, μετά τον απέραντο Καισάριο Δαπόντε, δεν θα δίσταζα να τοποθετήσω τον μετρημένο Νίκο Γκάτσο.

ΑΛΛΟΘΙ

Στίχοι: Θανάσης Παπακωνσταντίνου,ελεύθερη απόδοση στο ποίημα «ΠΑΡΙΣΙ, ΟΧΤΩΒΡΗΣ 1936» του CESAR VALLEJO, σε μετάφραση του Ρήγα Καππάτου, από το βιβλίο “Γενική ανθολογία σύγχρονης λατινοαμερικάνικης ποίησης 1892-1975” των εκδόσεων “Εκάτη”

Απ’ όλα αυτά,εγώ μονάχα είμ’ αυτός που τώρα φεύγει.
Φεύγω απ’ το παγκάκι ετούτο κι από τα βρακιά μου φεύγω,
από τη μεγάλη θέση, από τις μικρές μου πράξεις,
από τη ζωή την ίδια, ανοιγμένη απ’ άκρη σ’ άκρη.

Γίνεται η εκφορά μου μες στην παιδική μου κούνια.
Απ’ τον κόσμο κυκλωμένο-κι όμως μόνο του και κρύο-
το θνητό ομοίωμά μου κάθε του σκιά τη διώχνει
και γλυστρά- απαλλαγμένο-απ’ τη Γη προς τη Σελήνη.

Δραπετεύω,ξεμακραίνω κι όσα πίσω μου αφήνω
πρέπει να δημιουργήσουν τ’ άλλοθι της ύπαρξής μου.
Η λάσπη κάτω απ’ το παπούτσι, το παπούτσι μου το ίδιο
και η τσάκιση του αγκώνα στ’ αδειανό πουκάμισό μου.

*Ελεύθερη απόδοση ποιήματος του Καίσαρα Βαλιέχο

Έντεκα τραγούδια ως  φόρος τιμής και μνήμης στον εν πολλοίς ξεχασμένο ποιητή Ρώμο Φιλύρα ο οποίος ανήκει στον κύκλο των λεγόμενων νεορομαντικών – μετασυμβολιστών Ελλήνων ποιητών του Μεσοπολέμου, ανάμεσα στους Λαπαθιώτη, Ουράνη, Καρυωτάκη, Άγρα και Κλέωνα Παράσχο. Tα μελοποιημένα ποιήματα του δίσκου ερμηνεύουν η Μαρία Αλαμανή – Ναθαναηλίδου και η Αγγελική Γαστεράτου. Στο πιάνο οι Φωτεινή Τσακνάκη και Γιάννα Τσιρικά. 

ΕΣΕΙΣ

Αχ, όλοι εσείς, δεν ενιώσατε μοίρα,
Γιατί αίσθηση έχετε αργή,
Ερουφήσατε μόνο τα μύρα,
Σ’ ανθοδόχη που χάρισε η γη.

Δεν ενιώσατε του λυπημένου
Τη στιγμή, το μεγάλο παλμό,
Του σκληρά και βαριά γοητευμένου,
Τον βαθύ και πικρό κλονισμό.

Του αυτοκτόνου την κίνησην, ίσια,
Που πετάει σαν οκνός τη ζωή,
Που βαδίζει προς τα κυπαρίσσια,
Μ’ ευθυτένεια κι όλος αλκή.