Κάθε Σάββατο,  μουσικές βραδιές, με ενα πιανο, τρεις φωνές και μια βαλίτσα αγαπημένα τραγούδια!  Με τους: Γιώργο Καλογήρου: πιάνο και φωνή / Αργυρώ Χριστοδούλου: φωνή  / Παύλο Μπαλλίνη: φωνή

Τ. 99239677/99244043 / ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΒΑΛΙΤΣΑ, Τρικούπη 51 & Άρεως 2, Παλιά Λευκωσία

`

“Και όταν η βαρυχειμωνιά μου πάγωνε τα χέρια, στον ουρανό τα σήκωνα να ζεσταθούν στα αστέρια…

Τέρμα του Ιούνη, μια ανάσα δροσιάς στην υγρασία της Λευκωσίας που στάζει, είναι του τραγουδιού οι εικόνες… Μικρό παιδί σαν ήμουνα και πήγαινα σχολείο, στα μάτια είχα τη χαρά στα χέρια το βιβλίο… Το παιδί φοράει μπλε στολή και κρατάει στα χέρια ένα αναγνωστικό με έναν ήλιο λαμπρό στο εξώφυλλο. Πηγαίνει χοροπηδώντας στο σχολείο, μες στην τρελή, σπάνια χαρά.
Ένα πιάνο φορτωμένο βιβλία, όχι καινούρια, κουλτούρας διακοσμητικά, αλλά βιβλία διαβασμένα, τον χρόνο φορεμένα. Βιβλία και ένα αναμμένο αμπαζούρ άλλων δεκαετιών για την ατμόσφαιρα. Το καπέλο του αμπαζούρ, όπως ακριβώς και το καπέλο μιας ιστορίας. Μια φορά κι έναν καιρό μερικοί άνθρωποι, μετά τις δέκα το βράδυ, βολεύτηκαν σε ξύλινες καρέκλες, γύρω από τραπεζάκια με γωνιές. Ένα πιάνο κοίταζε τον τοίχο, φορτωμένο δυο στοίβες ποιητικές συλλογές. Σουρεαλιστικό ντεκόρ οι Ιπτάμενες βαλίτσες που κοίταζαν τους ανθρώπους, μες στον μικρόκοσμό τους, από ψηλά σιγοψιθυρίζοντας, όταν πετάς από ψηλά, μοιάζει η γη με ζωγραφιά… Και εσύ την πήρες σοβαρά…
Βαλίτσα… του τουρίστα, του πρόσφυγα, του μετανάστη, των αναμνήσεων, της κόκκινης λίμνης, των τραγουδιών, των ιστοριών και των στίχων… Ένας τουρίστας ξέρουμε τι βάζει μες στη βαλίτσα του, αναλόγως προορισμού. Μποτάκια ορειβασίας για τα βουνά, μαγιό και αντιηλιακό για τις παραλίες. Ένας πρόσφυγας όμως τι βάζει; Τα στέφανα του γάμου του; Φωτογραφίες; Χρυσαφικά; Κούκλες; Το μαράζι του;
Βαλίτσα … γεμάτη τα μωρουδίστικα ρούχα σου, για να θυμάσαι τα χρόνια της αθωότητάς σου, της ελαφρότητας του είναι σου. Τότε που τα μάτια σου έλαμπαν αληθινά, χαμογελούσαν βλέποντας ένα χωνάκι παγωτό, πίστευαν στον Άγιο Βασίλειο και τις νεράιδες των δοντιών και των Μαθηματικών.
Βαλίτσα… γεμάτη παραμύθια που δεν διαβάζεις πια, σχολικές φωτογραφίες, παιχνίδια. Αναμνήσεις που έχεις κλείσει μέσα σε ένα ανθρωποποίητο ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο γιατί δεν έχουνε χώρο τώρα μες στην πολύβουη ζωή σου.
Βαλίτσα… κάτω από το κρεβάτι ή πάνω ψηλά στην ντουλάπα, ή ακόμα και καταχωνιασμένη μες στην αποθήκη, στο υπόγειο χωρίς θέα. Τώρα τελευταία βρίσκεις βαλίτσες, σε οποιοδήποτε χρωματισμό και μέγεθος, ελεύθερες στη φύση να χάσκουν τον ουρανό με τα άστρα. Να τσακώνονται με τις βρομιές και τα αγριόχορτα. Να λένε την ιστορία τους στους γάτους και τα σαλιγκάρια του ασημένιου δρόμου… εμένα που βλέπετε, είμαι σπουδαία. Ταξίδεψα σε μέρη που δεν βάζει ο νους σας. Είδα αχθοφόρους, λιμάνια, αεροδρόμια, χώρους αποσκευών. Είμαι πολύ σπουδαία… Κι εμένα που με βλέπετε είμαι σπουδαία. Με είδατε στην τηλεόραση;
Βαλίτσα… σκονισμένη, καθαρή, από αληθινό δέρμα, από φτηνιάρικο ύφασμα, βαλίτσα επώνυμου, ανώνυμου.
Βαλίτσα… δεν θα την πάρουμε μαζί μας όταν πεθάνουμε. Τα φέρετρα δεν έχουν αποθηκευτικούς χώρους. Τα σάβανα δεν έχουν τσέπες, άρα ανθρωπάκι του παρόντος, την πάτησες… Τι θα γίνουν όλες τούτες οι βαλίτσες που στοιβάζεις μες στη ζωή σου;

Η σύµπτωση των σαραντάχρονων από το θάνατο του Σεφέρη µε την αντίστοιχη επέτειο του Ίγκορ Στραβίνσκι (1882–1971) θα περάσει µάλλον υπόγεια στην Ελλάδα. Τόσο οι προσωπικότητες όσο και τα επιτεύγµατα των δύο δηµιουργών είναι µη συγκρίσιµα µεγέθη. Μπορεί ο στοχαστικός ποιητής, που γεύτηκε δόξα στη δύση του βίου του, να θαύµαζε τον δαιµόνιο Ρώσο που ήδη είχε κατακτήσει το µουσικό στερέωµα της Ευρώπης τριαντακονταετής. Ωστόσο δεν φαίνεται να επιζήτησε ποτέ καµία επαφή µαζί του. Το δε προλόγισµά του στην δεύτερη έκδοση της Μουσικής Ποιητικής του Στραβίνσκι—που δηµοσίευσε στα Ελληνικά το «Βήµα της Κυριακής» στις 1 Μαρτίου του 1970— γάφτηκε προφανώς κατόπιν παραγγελίας των πανεπιστηµιακών εκδόσεων του Χάρβαρντ και µάλλον χωρίς την εµπλοκή του ογδονταοκτάχρονου συνθέτη. Ή τουλάχιστον έτσι εικάζαµε.

`
Η ανακάλυψη µιας άγνωστης µέχρι πρόσφατα επιστολής του Στραβίνσκι προς τον
Σεφέρη δηµιουργεί τις προϋποθέσεις για µια επετειακή σύξευξη των δύο. Στη διάρκεια
ερευνητικής επίσκεψης στο Χάρβαρντ ο γράφων εντόπισε δύο κούτες µε γραπτά και
αλληλογραφία του Σεφέρη που η χήρα του Μαρώ είχε δωρίσει στο πανεπιστήµιο το 1976
(Houghton Library, bMS Gr 28). Η µονοσέλιδη δακτυλογραφηµένη επιστολή του
συνθέτη φέρει ηµεροµηνία 28 Οκτωβρίου 1969. Την µεταφράζω από τα Αγγλικά ως
εξής:

`

Αγαπητέ κύριε Σεφέρη,
Μόλις έλαβα την πολύ ευγενική σας επιστολή της 10ης Σεπτεµβρίου που
µε είχε ακολουθήσει από την Καλιφόρνια σε διάφορα ξενοδοχεία της Νέας
Υόρκης, ένα από τα οποία την κράτησε για τρεις εβδοµάδες.
Σας είµαι βαθιά ευγνώµων για τον πολύτιµο προλογό σας και θα ’θελα να
σας πω πόσο ικανοποιηµένος και υπερήφανος είµαι που κοσµίζει το µικρό µου
βιβλίο. Και εγώ επίσης προτιµώ τη δεύτερη [Αγγλική] µετάφραση. Για
παράδειγµα, η εναρκτήρια φράση «για να κάνω ό,τι µού αρέσει» ακούγεται
ταυτοχρόνως ελαφρά επαρµένη και ευρείας απόχρωσης συγκρινόµενη µε το «αν
µπορούσα να επιλέξω ελεύθερα» (δεύτερη εκδοχή). Αλλά βέβαια, οι µεταφράσεις
είναι µια από τις αναγκαίες απογοητεύσεις της ζωής.
Ευχαριστώ για την παραποµπή στην γραφή «Oedipoda» στην εκδοχή του
έργου από τον Σενέκα. Ο µεταφραστής του Κοκτώ, [νυν] Καρδινάλιος [Ζαν]
Ντανιέλου, µπορούσε κάλλιστα να την είχε δανειστεί από εκεί. Περιέργως, δεν
σκέφτηκα ποτέ να συγκρίνω τα λατινικά του Ντανιέλου µε αυτά του Σενέκα,
αλλά θα το κάνω τώρα µόλις έχω την ευκαιρία. Σας είµαι επίσης υπόχρεος για µια
[!] επιγραφή (Η Γυναίκα της Ζάκυνθος).
Με τους πιο εγκάρδιους χαιρετισµούς µου,
Ειλικρινά δικός σας,
Ίγκορ Στραβίνσκι

Κάτω από το Άγαλμα της Ελευθερίας υπάρχουν χαραγμένοι οι πιο κάτω στίχοι της Emma Lazarus (Απόδοση: Μήτσος Λυγίζος, Νέα Παγκόσμια Ποιητική Ανθολογία, Ρ. Μπούμη – Παπά / Ν. Παππάς,τόμ. Γ, σελ. 1128.) :

Δεν μοιάζει με τον μπρούτζινο τον κολοσσό της Ρόδου

Που τα κυρίαρχα σκέλη του σε δυο στεριές πατούσαν·

Εδώ στις πύλες του Ωκεανού τις δυτικές θα στέκει

Μι’ αντρογυναίκα με πυρσό, που αντίς για φλόγα υψώνει

Την αστραπή αιχμάλωτη, και τ’ όνομά της: Μάνα,

Μητέρα των εξόριστων. Από τον φάρο – χέρι της

Φωτοβολάει ως πέρα παγκόσμιο καλωσόρισμα

Και μ’ ένα βλέμμα ήρεμο στ’ απάνεμο λιμάνι

Δεσπόζει που δυο δίδυμες πόλεις το περιζώνουν.

«Κρατείστε εσείς τις τελετές Χώρες Παλιές», κραυγάζει.

«Δώστε σε μένα τους φτωχούς, τους καταφρονεμένους σας

Που τσάκισαν οι συμφορές και λαχταρούν γι’ ανάσα

Ελεύθερη, στείλτε μου εδώ τους ανεμοδαρμένους,

Τους άστεγους, τους ναυαγούς κι όλο τ’ ανθρωπολόι

Που περισεύει ανέλπιδο στις σκυθρωπές ακτές σας.

Πίσω απ’ την πύλη τη χρυσή τη λάμπα μου ανυψώνω».

*****************************************************

Με την ελπίδα να ανάψει κάποτε η φλόγα της Ελευθερίας σε κάθε γωνιά του κόσμου ο Παναγιώτης Μανιάτης στο πρόσφατο ταξίδι του στη Νέα Υόρκη το διάβασε έτσι:

`

Μουσική επένδυση: Vicious Treat των Soft and Furious

Ηχογράφηση, ηχητική επιμέλεια: Βασίλης Μυρσινιάς (Renegade Instruments)