.

Θα μπορούσε να αναπαύεται στις δάφνες που έδρεψε με το πρώτο της βιβλίο. Η Ινδή όμως Αρουντάτι Ρόι αντιμετωπίζει ως δοκιμιογράφος και συγγραφέας την ωμή πραγματικότητα της πατρίδας της.

.

Ερώτηση: Έχετε διακριθεί ως πεζογράφος και είστε ως δοκιμιογράφος επίσης αναγνωρίσιμη. Ωστόσο, δεν μοιάζετε σαν κάποια που επιδίωξη της είναι κυρίως η απόκτηση δόξας. Τι σημαίνει για σας «απόλυτη ευτυχία» – φράση που αναφέρεται και στον τίτλο του καινούργιου σας βιβλίου;

.

Α: Στην ουσία κάθε δραστηριότητα, για την οποία μπορώ να δουλέψω με όλες μου τις ικανότητες – με κάθε δυνατότητα που έχω, με την προσοχή και την προσήλωση, τις γνώσεις και την κατανόηση, το δέρμα, τα μαλλιά και τα νύχια μου… Όταν τα πάντα εστιάζουν σε ένα πράγμα, τότε αυτό είναι για μένα και η απόλυτη ευτυχία.

.

Ε: Στα είκοσι χρόνια που μεσολάβησαν ανάμεσα στο πρώτο σας μυθιστόρημα και στο «Το υπουργείο της υπέρτατης ευτυχίας» (Σ.τ.μ: Ελληνικός τίτλος: Το βασίλειο της υπέρτατης ευτυχίας), συγκρουστήκατε με ισχυρούς πολιτικούς αντιπάλους και οικονομικούς παράγοντες, οι οποίοι έμοιαζε αδύνατον να νικηθούν. Δεν βρεθήκατε ποτέ στον πειρασμό να εγκαταλείψετε την προσπάθεια;

.

Α: Τώρα, τι σημαίνει «νικάω», και τι σημαίνει «εγκαταλείπω την προσπάθεια»; Προτιμώ να χάσω, αντί να βρεθώ απ΄την άλλη πλευρά. Η εγκατάλειψη της προσπάθειας είναι αδύνατη, γιατί τότε κανείς βρίσκεται απ΄την άλλη πλευρά. Πρέπει να επιλέξω τη δράση. Και σε τελική ανάλυση, δεν έχει να κάνει με την δική μου επιτυχία ή αποτυχία. Έχει να κάνει με ανθρώπους, οικοσυστήματα, με τον πλανήτη μας.

.

Ε: Μια από τις πρώτες επιθυμίες σας, για την οποία δραστηριοποιηθήκατε, ήταν παλαιότερα ο αγώνας κατά του φράγματος Ναρμάντα. Όντως η παγκόσμια τράπεζα και άλλοι επενδυτές αποσύρθηκαν κάποτε από το εν λόγω έργο. Μπορούν κινήματα άραγε και σήμερα  να ελπίζουν σε τέτοιες επιτυχίες;

.

Α: Δυστυχώς εκείνο το κίνημα δεν κατάφερε εντέλει, παρά τις επιτυχίες, να σταματήσει το έργο. Επέσυρε, όμως, την παγκόσμια προσοχή και επέβαλε μια σχετική νομιμότητα. Στην Ινδία υπάρχουν και άλλες πρωτοβουλίες πολιτών, στις οποίες οι φτωχότεροι στον κόσμο στέκονται με επιτυχία εμπόδιο σε μεγάλες εταιρείες και συμφύρματα. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτές αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν, επειδή απλά ο πληθυσμός δεν επέτρεψε την δημιουργία των έργων. Παρόλα αυτά, στην Ινδία έχουμε πλήθος προβλημάτων. Και, βέβαια, τέτοια κινήματα καταπολεμούνται. Αυτό που ωστόσο κατόρθωσαν, είναι το ξύπνημα των συνειδήσεων.

`

Η συνέντευξη του Γιώργου Σεφέρη θα γίνει από τον δημοσιογράφο Κώστα Σερέζη (1) στις 15 Απριλίου του 1970 εν μέσω Χούντας στην Ελλάδα. Δόθηκε για την κυπριακή εφημερίδα «Ο Φιλελεύθερος» και δημοσιεύτηκε αργότερα στο βιβλίο του Κώστα Σερέζη όπου συγκέντρωσε τις δημοσιεύσεις της στήλης «Επικαιρότητες», που διατηρούσε στην κυπριακή εφημερίδα (Αργώ, Λευκωσία 1971). Πριν τη συνέντευξη αυτή μεταξύ τους είχε γίνει ακόμη μία συνάντηση στις 5 Νοεμβρίου 1969 και για αυτό το τίτλος της είναι «Με τον Γιώργο Σεφέρη Β΄». Πρόκειται για μία από τις πιο άγνωστες συνεντεύξεις του νομπελίστα ποιητή περίπου ενάμιση χρόνο πριν τον θάνατό του (20.9.1971). Διατηρήθηκε η ορθογραφία της εποχής και απλώς διορθώθηκαν κάποια προφανή τυπογραφικά λάθη.

`

«Τώρα καλύτερα να λησμονήσουμε πάνω σε τούτα τα χαλίκια
δε φελά να μιλάμε
τη γνώμη των δυνατών ποιός Θα μπορέσει να τη γυρίσει;
ποιός Θα μπορέσει ν’ ακουστεί;
Καθένας χωριστά ονειρεύεται και δεν ακούει το βραχνά
των άλλων»
Γιώργος Σεφέρης
(απόσπασμα από τη «Σαλαμίνα της Κύπρος», Νοέμβρης 1953)

`

*

Με τον Γιώργο Σεφέρη Β΄

Ο Γιώργος Σεφέρης συμπλήρωσε πρόσφατα 70 χρόνια ζωής. Το γεγονός τιμήθηκε ιδιαίτερα από αθηναϊκές εφημερίδες που αφιέρωσαν πολλές στήλες τους στον μεγάλο Έλληνα ποιητή, την προσφορά και το έργο του. Κατά την πρόσφατη επίσκεψή μου στην Αθήνα είχα την σπάνια ευκαιρία να συναντηθώ με τον Γιώργο Σεφέρη, στο σπίτι του. Παρά την εντύπωση, πραγματική άλλωστε, που επικρατεί ότι ο ποιητής δεν δέχεται εύκολα επισκέψεις, μόλις τον πήρα τηλέφωνο μʼ απάντησε οικεία μʼ εκείνη την αργή, βαθυστόχαστη φωνή του, θυμήθηκε την συνάντησή μας στην Κύπρο το περασμένο φθινόπωρο και πρόθυμα δέχτηκε να ξανασυναντηθούμε την επόμενη μέρα.

.

.
( Φωτο: Ο Μίχαελ Μπίγνενς με την μητέρα του)
.
H μητέρα του Μίχαελ είναι πόρνη. Ο ίδιος αγοράζει το πορνείο «Cinderella», όπου εκείνη δουλεύει. Έτσι ο γιός μετατρέπεται σε νταβατζή της ίδιας του της μητέρας και πρέπει πια να τα βγάλει πέρα με τις υπόλοιπες πόρνες, τους ανταγωνιστές και όλους όσους κινούνται στο φως των κόκκινων φαναριών. Η υπόθεση του μυθιστορήματος «Cinderella» του 27χρονου Βέλγου συγγραφέα Μίχαελ Μπίγνενς είναι εμπνευσμένη από την ίδια του τη ζωή. Παρόλο που ο ίδιος δεν υπήρξε ποτέ νταβατζής της μητέρας του, μεγάλωσε ως γιος πόρνης στο Άντβερπεν. Το βιβλίο έχει κάνει ήδη μεγάλη επιτυχία στο Βέλγιο και την Ολλανδία.
.
Ερώτηση: Έχει διαβάσει η μητέρα σου το βιβλίο;
.
Απάντηση: Ναι, νομίζω γύρω στις πέντε φορές.
.
Ε: Και πώς το βρίσκει;
.
Α: Θαυμάσιο. Θεωρεί τιμή, το ότι διηγήθηκα την ιστορία της. Αφενός, γιατί επιζητεί πάντα την προσοχή των άλλων. Αυτό της είναι σημαντικό. Αφετέρου, επειδή το να είσαι πόρνη συνεχίζει να είναι κάτι ντροπιαστικό, αν και η μητέρα μου δεν ένιωσε ποτέ ντροπή γι΄αυτό το πράγμα. Ξέρει όμως, ότι πολλοί άνθρωποι πιστεύουν, πως θα έπρεπε να ντρέπεται.
.
Ε: Είπες, ότι διηγείσαι την ιστορία της – παρόλα αυτά το βιβλίο δεν είναι μια βιογραφία, αλλά ένα μυθιστόρημα. Πόση αλήθεια βρίσκεται μέσα του;
.
Α: Σχεδόν όλα τα ανέκδοτα και τα πρόσωπα αντιπροσωπεύονται και στην πραγματικότητα. Πρέπει βέβαια να πω, ότι πολλές λεπτομέρειες τις διαστρέβλωσα εντάσσοντας τις σε μια φανταστική υπόθεση. Μου ήταν σημαντικό να ελευθερωθώ από την πραγματικότητα και να διηγηθώ μια ιστορία με μια βαθύτερη αλήθεια.
.
Ε: Ποιά είναι αυτή η αλήθεια;
.
Α: Το πώς λειτουργεί η σχέση ανάμεσα σε μια πόρνη και τον γιό της. Όπως ανάμεσα σε μένα και τη μητέρα μου δηλαδή.
.
Ε: Και πώς λειτουργεί;
.
Α: Δεν ήμουν ποτέ ιδιοκτήτης μπορντέλου και δεν υπήρξα ποτέ νταβατζής. Ο γιος όμως στο βιβλίο είναι ο νταβατζής της μητέρας του – και το ίδιο ισχύει για τη σχέση μου με την μητέρα μου, αφού ζούσα από τα λεφτά που έβγαζε με το μουνί της. Σήμερα κερδίζω χρήματα από την ιστορία της. Και, παρόλο που η μητέρα μου όλα αυτά τα βρίσκει σούπερ, δεν παύει να είναι μια σχέση πόρνης – νταβατζή.
.
Ε: Πόσο χρονών ήσουν όταν η μητέρα σου έγινε πόρνη;
.
Α: 14 ή 15. Θυμάμαι ακόμα που το είπε σε μένα και τον αδελφό μου. Το βρήκα κάπως περίεργο και ξένο, αλλά απ΄την άλλη ήξερα, ότι πάντα είχαμε πρόβλημα με τα λεφτά. Σκέφτηκα: «Εντάξει, τώρα θα βγάζει χρήματα και θα μπορέσουμε να μετακομίσουμε σε ένα μεγαλύτερο διαμέρισμα, όπου επιτέλους θα έχουμε ίσως ησυχία». Γιατί για μένα το πιο τρομακτικό ήταν το χάος που είχαμε στο σπίτι μας.

Ο Κώστας Ρεούσης αμύνεται προτάσσοντας το τελευταίο του βιβλίο,«Lairrealidadsubmarina». που κυκλοφόρησε στην Ισπανία τον Μάιο του 2017, φωτογραφία Χάρης Παναγιώτου

1. Εάν η τριανταφυλλιά δεν είναι άγρια ανήκει σε κήπο πουτάνας.

2. Ούτε ένας στίχος δεν περιμένει απλήρωτος.

3. Το γράμμα άλμακρύπτεσθαιφιλεῖ.

4. Πρέπει να προσβάλλω τους διαπιστευμένους με την παρουσία.

5. Της Λευκωσίας τα παλαιά αρχοντικά είναι ωσάν μπορντέλα ληστρικά.

6.Όταν τα χελιδόνια κατοπτρίζουν με τις νυχτερίδες τα περιστέρια κουρνιάζουν.

7.Η νήσος είναι ειρκτή κι ο κόσμος αστροθάλασσα.

8.Οι αδολέσχες της ελληνικής ποίησης ας μας αδειάσουν τη γωνιά.

9. Μες στη στροφή του στίχου τοποθετώ το γράμμα κι εκπυρσοκροτώ το ποίημα.

10. Σας έχω σιχαμένους, κιʼ ἐκεῖἦτανἓνας τόπος.

11. Οι φιλολογικοί περιφερειακοί κοπρίτες αδυνατούν να συλλάβουν έναν πυρηνικό συμπαντικό ποιητή.

12. Πρέπει να ίπτασαι να μεταλάβεις τη γεωμετρία τούτου του τόπου.

13. Το ρήμα μυστικεύω παραλλήλως χρωματίζει.

14. Στη χαρτογράφηση του τείχους τα υλικά κινούνται.

15. Από ένα περίπτερο ο κόσμος του παιδιού.

16. Το γράμμα που εκπέμπει το τζιτζίκι δεν ακούγεται στη λέξη.

Σημείωση: Αφορισμός 3-Ηράκλειτος & Αφορισμός 10-Σολωμός.

Από παιδί, πάντα αισθανόμουν πως εντός του σώματός μου, περιδιάβαινε ένα άλλο, εντελώς άγνωστο σε μένα, σώμα. Ένα σώμα, αδιευκρίνιστου, ακαθόριστου φύλου, τ’ οποίο είχε εγκλωβιστεί χωρίς τη δική του θέληση,δίχως να γνωρίζει το γιατί, απλά, έπεσε μέσα στην δική μου χοάνη και πάλευε να γαντζωθεί, ν’ αναρριχηθεί στα τοιχώματα της ψυχής μου, για να μπορέσει ν’ αναδυθεί στην επιφάνεια, έτσι που να δηλώσει την παρουσία του,(να βροντοφωνάξει την ύπαρξή του), στον εξώτερο κόσμο. Ήθελε να βγει απ’ τον εσώκοσμο μου, να λάβει χώρο δράσης και δημιουργίας, μετά και πέρα αυτού.
Τον αισθανόμουν πάντα! Η ανάσα του, προηγείτο της δικής μου. Ο χτύπος της καρδιάς του, αντηχούσε πριν τον χτύπο της δικής μου. Τις νύχτες που κοιμόμουν, εκείνος ξαγρυπνούσε συλλέγοντας εικόνες κι εμπειρίες,από την περιορισμένη σ’ έκταση πραγματικότητα κι απ’ τ’ απεριόριστα φαντασιακά δεδομένα, κι όταν ξυπνούσα το πρωί, μου τα έστελνε ανάμεσα στα βλέφαρά μου, ως μαγνητικά πεδία δυσνόητα, σαν εικόνες κάποιου κολλάζ το οποίο θα έπρεπε εγώ να συναρμολογήσω. Μα χωρίς εγώ να μπορώ να γνωρίζω περί τίνος επρόκειτο,περί του ποιος ήταν ο αποστολέας των αλλόκοτων αυτών εικόνων και γιατί μου τις είχε αποστείλει, για πολύ καιρό, δεν έδινα καμιά σημασία, το εναντίον, τις έθαβα μες στ’ αυλάκια της μνήμης, -στης λήθης το εκτόπλασμα-, και συνέχιζα να προσπαθώ να ζήσω εντός μιας ζωής που δεν είχε φτιαχτεί από εμένα και δεν ήταν για εμένα.