`

Η συνέντευξη του Γιώργου Σεφέρη θα γίνει από τον δημοσιογράφο Κώστα Σερέζη (1) στις 15 Απριλίου του 1970 εν μέσω Χούντας στην Ελλάδα. Δόθηκε για την κυπριακή εφημερίδα «Ο Φιλελεύθερος» και δημοσιεύτηκε αργότερα στο βιβλίο του Κώστα Σερέζη όπου συγκέντρωσε τις δημοσιεύσεις της στήλης «Επικαιρότητες», που διατηρούσε στην κυπριακή εφημερίδα (Αργώ, Λευκωσία 1971). Πριν τη συνέντευξη αυτή μεταξύ τους είχε γίνει ακόμη μία συνάντηση στις 5 Νοεμβρίου 1969 και για αυτό το τίτλος της είναι «Με τον Γιώργο Σεφέρη Β΄». Πρόκειται για μία από τις πιο άγνωστες συνεντεύξεις του νομπελίστα ποιητή περίπου ενάμιση χρόνο πριν τον θάνατό του (20.9.1971). Διατηρήθηκε η ορθογραφία της εποχής και απλώς διορθώθηκαν κάποια προφανή τυπογραφικά λάθη.

`

«Τώρα καλύτερα να λησμονήσουμε πάνω σε τούτα τα χαλίκια
δε φελά να μιλάμε
τη γνώμη των δυνατών ποιός Θα μπορέσει να τη γυρίσει;
ποιός Θα μπορέσει ν’ ακουστεί;
Καθένας χωριστά ονειρεύεται και δεν ακούει το βραχνά
των άλλων»
Γιώργος Σεφέρης
(απόσπασμα από τη «Σαλαμίνα της Κύπρος», Νοέμβρης 1953)

`

*

Με τον Γιώργο Σεφέρη Β΄

Ο Γιώργος Σεφέρης συμπλήρωσε πρόσφατα 70 χρόνια ζωής. Το γεγονός τιμήθηκε ιδιαίτερα από αθηναϊκές εφημερίδες που αφιέρωσαν πολλές στήλες τους στον μεγάλο Έλληνα ποιητή, την προσφορά και το έργο του. Κατά την πρόσφατη επίσκεψή μου στην Αθήνα είχα την σπάνια ευκαιρία να συναντηθώ με τον Γιώργο Σεφέρη, στο σπίτι του. Παρά την εντύπωση, πραγματική άλλωστε, που επικρατεί ότι ο ποιητής δεν δέχεται εύκολα επισκέψεις, μόλις τον πήρα τηλέφωνο μʼ απάντησε οικεία μʼ εκείνη την αργή, βαθυστόχαστη φωνή του, θυμήθηκε την συνάντησή μας στην Κύπρο το περασμένο φθινόπωρο και πρόθυμα δέχτηκε να ξανασυναντηθούμε την επόμενη μέρα.

.

.
( Φωτο: Ο Μίχαελ Μπίγνενς με την μητέρα του)
.
H μητέρα του Μίχαελ είναι πόρνη. Ο ίδιος αγοράζει το πορνείο «Cinderella», όπου εκείνη δουλεύει. Έτσι ο γιός μετατρέπεται σε νταβατζή της ίδιας του της μητέρας και πρέπει πια να τα βγάλει πέρα με τις υπόλοιπες πόρνες, τους ανταγωνιστές και όλους όσους κινούνται στο φως των κόκκινων φαναριών. Η υπόθεση του μυθιστορήματος «Cinderella» του 27χρονου Βέλγου συγγραφέα Μίχαελ Μπίγνενς είναι εμπνευσμένη από την ίδια του τη ζωή. Παρόλο που ο ίδιος δεν υπήρξε ποτέ νταβατζής της μητέρας του, μεγάλωσε ως γιος πόρνης στο Άντβερπεν. Το βιβλίο έχει κάνει ήδη μεγάλη επιτυχία στο Βέλγιο και την Ολλανδία.
.
Ερώτηση: Έχει διαβάσει η μητέρα σου το βιβλίο;
.
Απάντηση: Ναι, νομίζω γύρω στις πέντε φορές.
.
Ε: Και πώς το βρίσκει;
.
Α: Θαυμάσιο. Θεωρεί τιμή, το ότι διηγήθηκα την ιστορία της. Αφενός, γιατί επιζητεί πάντα την προσοχή των άλλων. Αυτό της είναι σημαντικό. Αφετέρου, επειδή το να είσαι πόρνη συνεχίζει να είναι κάτι ντροπιαστικό, αν και η μητέρα μου δεν ένιωσε ποτέ ντροπή γι΄αυτό το πράγμα. Ξέρει όμως, ότι πολλοί άνθρωποι πιστεύουν, πως θα έπρεπε να ντρέπεται.
.
Ε: Είπες, ότι διηγείσαι την ιστορία της – παρόλα αυτά το βιβλίο δεν είναι μια βιογραφία, αλλά ένα μυθιστόρημα. Πόση αλήθεια βρίσκεται μέσα του;
.
Α: Σχεδόν όλα τα ανέκδοτα και τα πρόσωπα αντιπροσωπεύονται και στην πραγματικότητα. Πρέπει βέβαια να πω, ότι πολλές λεπτομέρειες τις διαστρέβλωσα εντάσσοντας τις σε μια φανταστική υπόθεση. Μου ήταν σημαντικό να ελευθερωθώ από την πραγματικότητα και να διηγηθώ μια ιστορία με μια βαθύτερη αλήθεια.
.
Ε: Ποιά είναι αυτή η αλήθεια;
.
Α: Το πώς λειτουργεί η σχέση ανάμεσα σε μια πόρνη και τον γιό της. Όπως ανάμεσα σε μένα και τη μητέρα μου δηλαδή.
.
Ε: Και πώς λειτουργεί;
.
Α: Δεν ήμουν ποτέ ιδιοκτήτης μπορντέλου και δεν υπήρξα ποτέ νταβατζής. Ο γιος όμως στο βιβλίο είναι ο νταβατζής της μητέρας του – και το ίδιο ισχύει για τη σχέση μου με την μητέρα μου, αφού ζούσα από τα λεφτά που έβγαζε με το μουνί της. Σήμερα κερδίζω χρήματα από την ιστορία της. Και, παρόλο που η μητέρα μου όλα αυτά τα βρίσκει σούπερ, δεν παύει να είναι μια σχέση πόρνης – νταβατζή.
.
Ε: Πόσο χρονών ήσουν όταν η μητέρα σου έγινε πόρνη;
.
Α: 14 ή 15. Θυμάμαι ακόμα που το είπε σε μένα και τον αδελφό μου. Το βρήκα κάπως περίεργο και ξένο, αλλά απ΄την άλλη ήξερα, ότι πάντα είχαμε πρόβλημα με τα λεφτά. Σκέφτηκα: «Εντάξει, τώρα θα βγάζει χρήματα και θα μπορέσουμε να μετακομίσουμε σε ένα μεγαλύτερο διαμέρισμα, όπου επιτέλους θα έχουμε ίσως ησυχία». Γιατί για μένα το πιο τρομακτικό ήταν το χάος που είχαμε στο σπίτι μας.

Ο Κώστας Ρεούσης αμύνεται προτάσσοντας το τελευταίο του βιβλίο,«Lairrealidadsubmarina». που κυκλοφόρησε στην Ισπανία τον Μάιο του 2017, φωτογραφία Χάρης Παναγιώτου

1. Εάν η τριανταφυλλιά δεν είναι άγρια ανήκει σε κήπο πουτάνας.

2. Ούτε ένας στίχος δεν περιμένει απλήρωτος.

3. Το γράμμα άλμακρύπτεσθαιφιλεῖ.

4. Πρέπει να προσβάλλω τους διαπιστευμένους με την παρουσία.

5. Της Λευκωσίας τα παλαιά αρχοντικά είναι ωσάν μπορντέλα ληστρικά.

6.Όταν τα χελιδόνια κατοπτρίζουν με τις νυχτερίδες τα περιστέρια κουρνιάζουν.

7.Η νήσος είναι ειρκτή κι ο κόσμος αστροθάλασσα.

8.Οι αδολέσχες της ελληνικής ποίησης ας μας αδειάσουν τη γωνιά.

9. Μες στη στροφή του στίχου τοποθετώ το γράμμα κι εκπυρσοκροτώ το ποίημα.

10. Σας έχω σιχαμένους, κιʼ ἐκεῖἦτανἓνας τόπος.

11. Οι φιλολογικοί περιφερειακοί κοπρίτες αδυνατούν να συλλάβουν έναν πυρηνικό συμπαντικό ποιητή.

12. Πρέπει να ίπτασαι να μεταλάβεις τη γεωμετρία τούτου του τόπου.

13. Το ρήμα μυστικεύω παραλλήλως χρωματίζει.

14. Στη χαρτογράφηση του τείχους τα υλικά κινούνται.

15. Από ένα περίπτερο ο κόσμος του παιδιού.

16. Το γράμμα που εκπέμπει το τζιτζίκι δεν ακούγεται στη λέξη.

Σημείωση: Αφορισμός 3-Ηράκλειτος & Αφορισμός 10-Σολωμός.

Από παιδί, πάντα αισθανόμουν πως εντός του σώματός μου, περιδιάβαινε ένα άλλο, εντελώς άγνωστο σε μένα, σώμα. Ένα σώμα, αδιευκρίνιστου, ακαθόριστου φύλου, τ’ οποίο είχε εγκλωβιστεί χωρίς τη δική του θέληση,δίχως να γνωρίζει το γιατί, απλά, έπεσε μέσα στην δική μου χοάνη και πάλευε να γαντζωθεί, ν’ αναρριχηθεί στα τοιχώματα της ψυχής μου, για να μπορέσει ν’ αναδυθεί στην επιφάνεια, έτσι που να δηλώσει την παρουσία του,(να βροντοφωνάξει την ύπαρξή του), στον εξώτερο κόσμο. Ήθελε να βγει απ’ τον εσώκοσμο μου, να λάβει χώρο δράσης και δημιουργίας, μετά και πέρα αυτού.
Τον αισθανόμουν πάντα! Η ανάσα του, προηγείτο της δικής μου. Ο χτύπος της καρδιάς του, αντηχούσε πριν τον χτύπο της δικής μου. Τις νύχτες που κοιμόμουν, εκείνος ξαγρυπνούσε συλλέγοντας εικόνες κι εμπειρίες,από την περιορισμένη σ’ έκταση πραγματικότητα κι απ’ τ’ απεριόριστα φαντασιακά δεδομένα, κι όταν ξυπνούσα το πρωί, μου τα έστελνε ανάμεσα στα βλέφαρά μου, ως μαγνητικά πεδία δυσνόητα, σαν εικόνες κάποιου κολλάζ το οποίο θα έπρεπε εγώ να συναρμολογήσω. Μα χωρίς εγώ να μπορώ να γνωρίζω περί τίνος επρόκειτο,περί του ποιος ήταν ο αποστολέας των αλλόκοτων αυτών εικόνων και γιατί μου τις είχε αποστείλει, για πολύ καιρό, δεν έδινα καμιά σημασία, το εναντίον, τις έθαβα μες στ’ αυλάκια της μνήμης, -στης λήθης το εκτόπλασμα-, και συνέχιζα να προσπαθώ να ζήσω εντός μιας ζωής που δεν είχε φτιαχτεί από εμένα και δεν ήταν για εμένα.

.

.
Ο Ούγγρος νομπελίστας Ίμρε Κέρτες σε ένα ξεκάθαρο και πικρό απολογισμό της ζωής του ως συγγραφέας και επιζών του Άουσβιτς.
.
Imre Kertész: Θυμάστε ακόμα που με επισκεφθήκατε πριν περίπου 20 χρόνια στην μικρή γκαρσονιέρα της οδού Τερέκ; Ήταν η πρώτη μου επίσκεψη από τη Δύση. Σ΄εκείνο το σπίτι έμεινα 42 χρόνια.
.
Δημοσιογράφος: Εκεί συναντηθήκαμε για πρώτη φορά. Ήταν, νομίζω, πριν 17 χρόνια. Ένα κρεβάτι, ένα γραφείο, μια πολυθρόνα – όλα στο ίδιο μικρό δωμάτιο. Πόσο καιρό ζείτε εδώ, σ΄αυτό το όμορφο και μεγάλο διαμέρισμα;
.
K: Από τότε που με διαβάζουν στη Δύση.
.
Δ: Αυτό εδώ το διαμέρισμα έμενε τα τελευταία χρόνια συνήθως ανοίκιαστο. Σας άρεσε να μένετε στην οδό Μάινεκε στο Βερολίνο. Πώς είναι δυνατόν, ένας Ούγγρος Εβραίος που στα 15 μεταφέρεται στο Άουσβιτς να αγαπά τόσο την πάλαι ποτέ ναζιστική πρωτεύουσα;
.
K: Ναι, πώς μπόρεσα να ζήσω αλήθεια με τους Γερμανούς; Όμως ακόμα πιο παράξενο είναι, πώς μπόρεσα πιο παλιά να ζω με τους Ούγγρους. Το ναζισμό τον πέρασα στην Ουγγαρία, εκεί φορούσα το κίτρινο αστέρι, εκεί ζούσα σε γκέτο, εκεί με συνέλαβαν Ούγγροι χωροφύλακες.
.
Δ: Η Γερμανία είναι για σας η χώρα του πνεύματος, του πολιτισμού.
.
Κ: Όλη μου η παιδεία ήταν γερμανική. Γερμανικά διάβαζα.
.
Δ: Ο Εβραίος φιλόσοφος Βλάντιμιρ Γιανκέλεβιτς δεν άνοιξε ούτε ένα γερμανικό βιβλίο μετά το Άουσβιτς, ούτε άκουσε πια γερμανική μουσική.
.
Κ: Δεν μπορώ να το καταλάβω. Πώς μπορεί ένας μορφωμένος άνθρωπος να αρνείται να αγαπήσει τον γερμανικό πολιτισμό;
.
Δ: Κι εσείς όμως έχετε συχνά πει, ότι το Άουσβιτς δεν υπήρξε παρά, αλλά εξαιτίας του γερμανικού πολιτισμού.