Ημερολόγιο του Φλεβάρη (1942)

Ι

Μια μέρα σαν κι αυτή
μού ‘πε, χωρίς να κλάψει,
μια φίλη που ήρθε σπίτι, πως εχθές
το μόνο σύντροφό της είχε θάψει
κι ως το πρωί μείναμε σιωπηλές.

Και λόγια ν’ απαντήσω πού να βρω,
χήρα του Λένινγκραντ είμαι κι εγώ.

Φάγαμε το ψωμί για αύριο αφημένο,
μ’ ένα μαντήλι τυλιχτήκαμε μαζί,
στο Λένινγκραντ μια ησυχία απλωμένη
κι ο μετρονόμος μόνο να ηχεί…
Τα πόδια κρύωναν και το κερί να λιώνει.
Και γύρω απ’ την ισχνή του τη φωτιά
το φεγγαρόφως είχε κάνει μία ζώνη
που έμοιαζε με ίριδα ελαφριά.
Και όταν άρχισε ο ουρανός ν΄ ανοίγει
ψωμί, νερό να βρούμε βγήκαμε για λίγο
κι ακούσαμε των κανονιών τη συμφωνία
βαριά να κλαίει με μέτρο, με λυγμούς:
Στρατός να σπάει την πολιορκία
με τα πυρά στραμμένα στους εχθρούς.

ΚΡΕΜΑ ΝΥΚΤΟΣ

Ερχόταν πρώτα η μυρωδιά

κρέμα νυκτός

κι ύστερα έμπαινε η ίδια, η μαμά.

Τώρα πηγαίνω κι εγώ για ύπνο με κρέμα νυκτός.

Όμως το προσκεφάλι έχει βαθιές χαράδρες

γκρεμίζομαι

κόκκινα κουρέλια τα σεντόνια

παφλάζουν, και μετά ηρεμία.

Μια πρόσκαιρα ενυδατωμένη επιδερμίδα

επιπλέει σαν σχεδία

πάνω σε θολό νερό επαπειλούμενης σήψης.

`

*

Πιστή Ελλήνων κόρη! μη θρηνείς τον ήρωα που πέφτει

Κι ο μόλυβδος του εχθρού το στήθος του τρυπά.

Μην κλαίς -εσύ δεν ήσουν που πριν απ’ την πρώτη μάχη

Του όρισες τιμής διαδρομή αιματηρά;

Προβλέποντας το χωρισμό βαρύ να μέλλει,

Μεγαλειωδώς  ο σύζυγος σού έτεινε το χέρι,

Το βρέφος του ευλόγησε με δάκρυα ευθύς,

Όμως το λάβαρο το μαύρο λευτεριά είχε σημάνει.

Σαν τον Αριστογείτονα, μυρτιά έπλεξε γύρω απ’ το σπαθί,

Ορμώμενος στη μάχη και αφότου πια είχε χαθεί,

Έργο μεγάλο κι ιερό  είχε κάνει.

(1821)

     Tristitia

`

Η ηλικία μου η παιδική, γαλήνια, μοναχική, γλυκιά και λυπημένη,

κυλούσε με την ειρήνη που ’χει χωριό μακρινό

ανάμεσα στον ήρεμο τον ήχο από κύμα που πεθαίνει

και της καμπάνας της παλιάς το χτύπο τον οδυνηρό.

`

Μου ’δινε η θάλασσα μια νότα απ’ τη δικιά της μελαγχολία∙

ο ουρανός, της ομορφιάς του τη σιωπηρή γαλήνη∙

της μάνας τα φιλιά, γλυκιά ευδαιμονία

και του ήλιου το βασίλεμα, αδιόρατην οδύνη.

`

Ένιωθα με το ξύπνημα, στη γαλανή αυγή,

των κυμάτων το τραγούδι σα φωνή μελωδική

κι ύστερα της θάλασσας της ανάσα, μεστή από ευωδία

`

κι ό,τι που μου ’πε αυτή, γραμμένο στην ψυχή ακόμα μένει∙

σιωπηλός ήταν ο πατέρας, η μάνα μου θλιμμένη,

δε γνώριζε κανείς να με διδάξει την ευτυχία.

`

***************************************************************

ΕΠΙΜΕΤΡΟ

`

Ο ΠΑΡΑΞΕΝΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΒΡΑΑΜ ΒΑΛΔΕΛΟΜΑΡ ΠΙΝΤΟ

Θα μπορούσε να είναι τίτλος ενός μυθιστορήματος του Φουέντες ή μιας παράδοξης μυθοπλασίας του Μπόρχες. Όμως, στην περίπτωση του Λατινοαμερικανού ποιητή, η πραγματικότητα μάλλον ξεπερνά το μύθο σε παραδοξότητα και μοχθηρία∙ και κυρίως όσον αφορά τον θάνατό του, και τις εκδοχές αυτού. Συνήθως, βέβαια, ο θάνατος του βιογραφούμενου έπεται της βιογραφίας του, στην περίπτωση του Α.Β.Π. όμως, όπως θα φανεί στη συνέχεια, δεν προτρέξαμε άδικα με αυτήν την αναφορά στον θάνατό του: έτσι κι αλλιώς, με αυτόν ασχολήθηκαν και πολλοί άλλοι, παραβλέποντας κάποτε το αξιόλογο έργο του.

Ο σπουδαίος, άγνωστος στη χώρα μας, Περουβιανός ποιητής και πεζογράφος Πέδρο Αβραάμ Βαλδελομάρ Πίντο, ο επονομαζόμενος και El Dandy («O Δανδής»), θεωρείται ως ο εισηγητής της ποιητικής πρωτοπορίας στη χώρα του. Γεννήθηκε το 1888 σε μια μικρή πόλη, ονόματι Πίσκο, και μεγάλωσε δίπλα στη θάλασσα, την οποία αγάπησε και συχνά απεικόνισε στους στίχους του και στα διηγήματά του. Επηρεασμένος από τον Ντ’ Αννούντσιο, υιοθέτησε από νωρίς μια κάπως εστετίστικη εικόνα, ενώ είχε την ευκαιρία να παραμείνει ένα διάστημα ως ανταποκριτής στη Ρώμη. Στο Περού ίδρυσε το περιοδικό Colónida το 1916, το οποίο, αν και βραχύβιο, διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στην ανάδειξη των νέων ρευμάτων στη χώρα αυτήν∙ παράλληλα, ο Α.Β.Π. συνδέθηκε με τους σημαντικότερους νέους συγγραφείς της χώρας: τον μετέπειτα μεγάλο ποιητή Σέζαρ Βαλλιέχο και τον δοκιμιογράφο Κάρλος Μαριάτεγκι. Το πρωτότυπο λογοτεχνικό έργο του είναι σχετικά σύντομο, λόγω του πρώιμου θανάτου του. Το αυτοβιογραφικού χαρακτήρα σονέτο που μεταφράζεται εδώ είναι το πιο γνωστό του ποίημα.

Η ΟΜΟΡΦΙΑ

Εκείνη που το ον καταρρακώνει, η ομορφιά

Θα βασανιστεί να γυρνάει στους τροχούς –

Ατιμασμένη, κηρυγμένη ένοχη, γινωμένη

Κραυγή, και νύχτα, και χαρά, αλλ’ αλλοτριωμένη.

– Ω σπαραγμένη σ’ όλα της αυγής τα κάγκελα,

Ω χιλιοτσαλαπατημένη σε όλους τους δρόμους,

Η άφατή μας η απελπισία θά ’ναι νά ’σαι ζωντανή,

Η καρδιά μας να υποφέρεις, η φωνή μας

Ν’ ατιμάζεσαι εν μέσω κλαυθμών και οδυρμών,

Και να σε λένε ψεύτρα, τροφοδότρα του μαύρου ουρανού,

Ο πόθος μας νά ’ναι ωστόσο το σώμα σου που τρεκλίζει

Και το έλεός μας τούτη η καρδιά που οδηγεί μόνο στον βόρβορο.