«Χρώματα Ελλιπή» ονομάζεται η νέα, δεύτερη σε σειρά, ποιητική συλλογή της Ελένης Α. Σακκά και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σκαθάρι. Μια ποιητική συλλογή, στην οποία η δημιουργός ισορροπεί δεξιοτεχνικά ανάμεσα στο Αντικειμενικό και το Υποκειμενικό, προ(σ)καλώντας τον αναγνώστη να πράξει το ίδιο.
Η γραφή της, υπαρξιακή, εκλεπτυσμένη, γλαφυρή, με έντονη αφηγηματικότητα, υπαινικτική διάθεση, κατασκευή διαυγών εικόνων που κομίζουν συλλογικές παραστάσεις, αλλά και έντονη βιωματικότητα, που ενισχύει το στοιχείο του Υποκειμενισμού.
Οι προθέσεις της δημιουργού φανερώνονταιμέσα στο έργο της και αποτελούν κάτι το αντικειμενικό, κάτι που καλείται ο επαρκής αναγνώστης να συλλάβει ορθά. Το υπολανθάνων αυτοαναφορικό στοιχείο των ποιημάτων, όμως, επιτρέπει στον αναγνώστη να «δώσει» το δικό του νόημα στο έργο, βασιζόμενος στις προσωπικές του νοητικές και συναισθηματικές δυνάμεις. Όταν το νόημα αυτό, ευνοείται πράγματι μέσα στο ίδιο το κείμενο, η μέθεξη έχει επιτευχθεί και ο αναγνώστης έχει κατορθώσει να συνομιλήσει με την ποιήτρια.

Η νέα ποιητική συλλογή του Σουλεϊμάν Αλάγιαλη-Τσιαλίκ, ενός βραβευμένου και καταξιωμένου ποιητή της Ρόδου, τιτλοφορείται: «Προσεγγίσεις μετά την απόσταση» (εκδόσεις Δωδώνη). Και είναι ακριβώς ένα μέτρημα της απόστασης -αλλά και μια απόπειρα άρσης αυτής-, αυτό που επιχειρούν να πραγματοποιήσουν τα 30 ποιήματα της συλλογής.

Της απόστασης ανάμεσα στον έρωτα για τη ζωή και την κινητικότητα, τη μοναξιά και τη μοναχικότητα, τα όνειρα και την οδυνηρή τους διάψευση· την αγεφύρωτη απόσταση, ανάμεσα στη ρωγμώδη διάβρωση που επιφέρει η άκαμπτη σιωπή της παραίτησης, και τη λυτρωτική επενέργεια της πράξης, που αναγεννά την ελπίδα. Την απόσταση, σε τελική ανάλυση, ανάμεσα στην μοναξιά της περίκλειστης ατομικότητας, και τη γαληνεμένη πληρότητα που προέρχεται από το ουσιαστικό αντάμωμα των ανθρώπων.

Θα ξεκινήσω με τη βασική εντύπωση που μου έκανε η νέα ποιητική συλλογή του Αχιλλέα Κατσαρού, η οποία εντύπωση είναι πως δεν διαφαίνεται κανένα ίχνος άγχους. Αντιλαμβάνομαι ότι η κριτική πρόσληψη ενός έργου δεν μπορεί να συνδιαλέγεται με τέτοιους όρους ψυχικής αντίδρασης του δημιουργού, όμως θέλω να είμαι ειλικρινής. Αυτό αισθάνθηκα, αυτό καταθέτω. Δεν διέκρινα, λοιπόν,  κανένα άγχος ως προς το να αποτυπώσει τη σύγχρονη εποχή και τον επικαιροποιημένο εαυτό του και γλώσσα με όρους αγοραίους. Με άλλα λόγια δεν εκμαιεύει το γρήγορο συναίσθημα είτε με γλωσσικά πυροτεχνήματα είτε με ύφος μοντερνισμού, μεταμοντερνισμού, μετάμεταμοντερνισμου και πάει λέγοντας δηλαδή με –ισμούς που χάνονται στη μετάφραση και σε ουσιαστική ποίηση. Το γράφει και ο ίδιος; «Όλοι ονειρεύονται τη γέννηση ενός νέου θεού / μιας νέας γλώσσας που δεν έχει ακόμα μιληθεί». Ή όπως γράφει σε ένα άλλο σημείο : «μυρίζει πτωμαΐνη η εποχή του θάμβου».

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ξέρει να εντυπωσιάζει. Ή να σκαλίζει την τεχνοτροπία του. Κάθε άλλο. Η ακόμα περισσότερο σε σχέση με τις προηγούμενες συλλογές του υπαινικτική του γραφή, η φαινομενικά ανολοκλήρωτη σκέψη του, ο λειτουργικός του υπερρεαλισμός, η καλά επεξεργασμένη σύνδεση συμβόλων στον ίδιο στίχο, η εναλλαγή της μορφικής αποτύπωσης των στίχων, ο διαλογικός χαρακτήρας με τη χρήση του β’ προσώπου είτε προς τον αναγνώστη είτε προς τον εαυτό του, είναι ορισμένες από τις τεχνικές που ρίχνει σαν ζάρια στο πιθάρι για να φτάσει στην επιθυμητή ζαριά. Κι αυτή δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ανάγκη της έκφρασης μέσα σε ένα περίκλειστο σύμπαν που δεν έχει δρόμους διαφυγής, όπως το πυθάρι, έχει όμως τη χαρά του παιχνιδιού, το πείσμα της ουτοπικής έστω ανατροπής σαν τον τυφλό με τον λύχνο που έγραφε ο Λειβαδίτης.

Ποίηση θέσεων και προβληματισμού

Κατανοητή ποίηση, που αγγίζει, χωρίς εγκεφαλικότητες, μαχόμενη, σε κάνει να προβληματίζεσαι, να διερωτάσαι, να ψάχνεις λύσεις, να δίνεις απαντήσεις, πάντως σε καμία περίπτωση δεν σε κρατά σε απόσταση και ουδέτερο. Θα διαμαρτυρηθεί χωρίς να υπολογίσει τις επικρατούσες αντίθετες απόψεις και δε θα διστάσει να πει αυτό που πιστεύει (π.χ. «Στιγμές», σ.20, «Ο Παλαμάς των μαθητικών μας χρόνων», σ.22). Δε θα μας χαϊδέψει τα αυτιά, δε φτιασιδώνει το λόγο του, δεν τον στρογγυλεύει,  αλλά τον διατυπώνει άμεσα και με ευθύτητα, φτιάχνοντας μια ζωντανή ποίηση που τραβά το ενδιαφέρον και δε μας αποκοιμίζει.

Δε θα μπω στη διαδικασία να κρίνω τις θέσεις του (αν και συμφωνώ με τις περισσότερες), γιατί θεωρώ ότι τις υπερασπίζεται άριστα μόνος του και στη λογοτεχνία μεγαλύτερη σημασία έχει το πώς λες κάτι, μια και δεν είναι μανιφέστο. Θεωρώ όμως πολύ σημαντικό ότι ο Λοϊζίδης έχει κάτι να μας πει, να μας δηλώσει, και δεν περιφέρεται απλώς ενδιάθετα προβάλλοντας τα συναισθήματά του μα καλοσχηματισμένες μεταφορές, όπως συχνά συναντάμε σε άλλους ποιητές, που άμα αφαιρεθούν η ουσία ωχριά.

Το αίτημα να μας παρουσιάσει γυμνή την αλήθεια, μέσα στο χάος του κόσμου, τίθεται από την προμετωπίδα κιόλας της συλλογής: «Αλήθεια σώμα γυμνό/ μέσα κι έξω χάος» (σ.7). Άρα το ύψιστο ζητούμενο της συλλογής είναι η αλήθεια που αποκτά ένα γυμνό ερωτισμό, ένα πάθος αποκάλυψης, μέσα σε ένα χαώδη κόσμο που τρομάζει.

[Ανθολόγηση – Εισαγωγή – Επιμέλεια: Θεοδόσης Πυλαρινός]

Σχέδιο εξωφύλλου: Σωτήρης Σόρογκας

Δεκατέσσερα έως σήμερα ποιητικά βιβλία του Γιώργου Βέη, ενός από τους πλέον χαρακτηριστικούς εκπροσώπους της πολυφωνικής γενιάς του ’70, έχουν προσεγγιστεί διαδοχικά από την κριτική, προβάλλοντας, εκτός των άλλων, τόσο τη θεματική, όσο και την υφολογική ιδιαιτερότητα του ποιητή. Η συστηματική επεξεργασία του υλικού που συγκεντρώνεται εδώ αποδίδει με υποδειγματική ακρίβεια τη συνολική εικόνα του συγκεκριμένου έργου, όπως εμφανίστηκε από το 1974 έως σήμερα. Η ακριβολογία, η αναβάθμιση των σημείων της καθημερινότητας σε ήχους πολύσημους, η διακειμενική επικοινωνία, ο διάλογος με την απωανατολική ετερότητα, οι πολύτροπες μεταφορές, οι ωσμώσεις στο πεδίο του συμβολικού, οι ανατρεπτικοί διασκελισμοί, ο ενίοτε καταγγελτικός τόνος, η συνειδητή αξιοποίηση ορισμένων πτυχών της παράδοσής μας, η διευρυμένη χρήση του γλωσσικού οργάνου, η διαλεκτική συνύπαρξη των αντιθετικών όρων και η κατά κανόνα πύκνωση των εκφάνσεων του δημιουργικού λόγου αναδεικνύονται και αναλύονται επαρκώς στις σελίδες του βιβλίου.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΙΓΑΙΟΝ
Λευκωσία 2021