Η πολυδύναμη και βαθυστόχαστη ποίηση του Γιώργου Πολ. Παδάκη

Η ποιητικη συλλογη «Λαξευτης τοπίων», η έβδομη στη σειρα συλλογη του Γιώργου Πολ. Παπαδάκη, περιέχει 31 μικρα πεζόμορφα ποιήματα που διακρίνονται όλα για την πυκνότητα της γραφης και κατ’ επέκταση την πυκνότητα των νοημάτων τους. Παραστατικα θα τα παρομοίαζα με 31 σκληρα αμύγδαλα που πρέπει να συνθλίψεις με σφυρι την ανθεκτικη φλούδα τους για να γευθεις την θρεπτικη ψίχα τους.

Να υπενθυμίσω όμως πως αρκετοι νεοέλληνες ποιητες είχαν (και έχουν) προτίμηση στα πεζόμορφα ποιήματα ή πεζοτράγουδα, όπως αλλιως λέγονται, ανάμεσα σ’ αυτους ο Οδυσσέας Ελύτης και ο Νίκος Γκάτσος, όπου στο έργο τους, ειδικα στο «Άξιον Εστι» και την «Αμοργο», υπάρχουν πολλα ποιητικα μέρη σε πεζο, χωρις ωστόσο να παύουν ν’ αποτελουν ουσιαστικα ποιήματα, για να φανει σε τελικη ανάλυση πως δεν έχει σημασία το πως γράφεται ένα ποίημα αλλα το πως ακούγεται.

Όπως έχω διαπιστώσει και τα 31ποιήματα είναι αποτέλεσμα ή, πιο σωστα, έχουν προκύψει μέσα απο τις λογοτεχνικες αναζητήσεις και τα διαβάσματα του Γ. Π. Παπαδάκη, τα οποία του δίνουν δυνατους ερεθισμους για σοβαρη ποιητικη δημιουργία. Αυτο, εξάλλου, εύκολα μπορει να γίνει κατανοητο απο τον οιονδήποτε αν ανατρέξει στην πληθώρα των ονομαστικων αναφορων διάσημων συγγραφέων ή στους τίτλους των βιβλίων τους καθως και στους λογοτεχνικους ήρωές τους, που έχουν απασχολήσει τον Γ. Π. Παπαδάκη και τα οποία, χάρη δικαιοσύνης, καταχωρει στις σημειώσεις που υπάρχουν στο τέλος της συλλογης του όπως π.χ. τα βιβλία «Η μουσικη του Έριχ Ζαν» του Χ. Φ. Λάβκραφτ, «Το τραγούδι του Προύφουκ» του T,S. Elliot, ο «Βασιλιας Ληρ» του Γ. Σαίξπηρ, «Η Δίκη» του Φ. Κάφκα, «Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ» του Όσκαρ Γουάιλντ, τα «Επιφάνεια» του Γιώργου Σεφέρη, «Ο κύριος Τεστ» του Πολ Βαλερυ, «Το βάρος της πεταλούδας» Έρι Ντε Λούκα, «Το βιβλίο της Ανησυχίας» του Φερνάντο Πεσσόα κ.ά..

Κοντολογις, μέσα στα καινούργια ποιήματα του Γ. Π. Παπαδάκη, είναι έκδηλος ένας εποικοδομητικος διάλογος που αναπτύσει ο ποιητης με αυτες τις μεγάλες μορφες της παγκόσμιας διανόησης, με απώτερο στόχο ν’ αφομοιώσει, προς όφελος της δικης του δουλειας, τη σκέψη, το στοχασμο, τον προβληματισμο αλλα και την τεχνικη αυτων των ξένων δημιουργων.

Η ποίηση δεν γίνεται με κύκλους, τρίγωνα και αλγεβρικες εξισώσεις

Η δεύτερη ποιητικη συλλογη του νέου Ελληνοκύπριου ποιητη Κωσταντίνου Παπαγεωργίου, που κυκλοφόρησε απο τις εκδόσεις «Μελάνι», τον Μάιο του 2017, τιτλοφορείται μονολεκτικα «Υπερκαινοφανης» και, όπως μας πληροφορει στο τέλος του βιβλίου του «είναι ένας αστέρας που πεθαίνει σταδιακα και καταστροφικα, με αποτέλεσμα μια τελικη τιτάνια έκρηξη». Προηγήθηκε η κυκλοφορία της συλλογης «Οι πέντε εποχες», το 2012, και αυτη απο τις εκδόσεις «Μελάνι», την οποία όμως δεν έχω στην διάθεσή-μου και συνεπως δεν την έχω διαβάσει.

Η καινούργια συλλογη του Παπαγεωργίου είναι πολυσέλιδη (ξεπερνα τις 144 σελίδες!) και πραγματικα εντυπωσιάζει με την ωραία εμφάνισή-της, τόσο απο την πλευρα του χαρτιου που χρησιμοποιήθηκε, όσο και απο τη συγκλονιστικη έγχρωμη φωτογραφία που κοσμει το εξώφυλλό-της, η οποία παριστάνει ένα αμερικανο πυροσβέστη (;) να φλέγεται σαν λαμπάδα στη μέση μίας λεωφόρου. Στιγμιότυπο που παραπέμπει, αν έχω σωστα αντιληφθει, στην καταστροφη των Δίδυμων Πύργων της Νέας Υόρκης, στις 11 Σεπτεμβρίου 2001. Η συλλογη αποτελείται απο δύο μεγάλες ενότητες και περιέχει συνολικα 98 ποιήματα! Η πρώτη ενότητα τιτλοφορείται «Φυλογένεση», με 48 ποιήματα, και η δεύτερη «Οντογένεση», με 50 ποιήματα.

Άρχισα να διαβάζω τον «Υπερκαινοφανη» με αυτα τα δεδομένα στα χέρια μου. Δυστυχως όμως, μέχρι το ένα τρίτο του βιβλίου είχα σχηματίσει την εντύπωση πως ο ποιητης δεν ζει στη γη αλλα ό,τι βρίσκεται και αιωρείται ανεξέλεγκτα κάπου στο αχανες διάστημα. Με άλλα λόγια, διαπίστωσα πως η έμπνευσή-του δεν βρίσκεται προσγειωμένη στον «διακεκριμένο πλανήτη μας», όπως τον χαρακτήρισε ο αξέχαστος Νικηφόρος Βρεττάκος, εφόσον μέσα απο τα ποιήματά-του προβάλλει έντονα η συγκίνηση και ο θαυμασμος-του για θέματα που έχουν άμεση σχέση με το διάστημα, την Αστρονομία αλλα και τις διάφορες επιστημονικες έρευνες και ανακαλύψεις, πάνω στα οποία στηρίχτηκε για να φτιάξει τα περισσότερα ποιήματα που περιλαμβάνονται στην εν λόγω συλλογή του. Δεν σας κρύβω πως κάποιες στιγμες διερωτήθηκα για το που ο ποιητης επιδιώκει να προσθαλασσώσει την έμπνευσή του;

`

Είναι δημιουργικα στοιχεία η θλίψης και η ειρωνεία στην ποίηση του Δ. Π. Κρανιώτη

Ο Δημήτρης Π. Κρανιώτης είναι μία ξεχωριστη και ιδιότυπη ποιητικη φωνη στον ελλαδικο χώρο. Λέω «ξεχωριστη και ιδιότυπη φωνη» με την έννοια ό,τι δεν μπορεις να την κατατάξεις εύκολα και απροβλημάτιστα σε καμία καθιερωμένη λογοτεχνικη σχολη ή ομάδα.

Όπως διαφαίνεται μέσα απο την τελευταία συλλογη-του, που φέρει τον εξεζητημένο τίτλο «Γραβάτα δημοσίας αιδους», γράφει μία πρωτότυπη ποίηση, με μία ιδιότυπη νοηματικη, στέρεη αισθητικη συνοχη, πλαστικότητα στις εικόνες-της, κάποτε κρυπτικη και άλλοτε μυστηριώδης, στοιχεία που της δίνουν το δικαίωμα να επιπλέει και να ξεχωρίζει μέσα στο πέλαγος της ποίησης που παράγεται στις μέρες-μας. Είναι όμως αυτα τα στοιχεία, μαζι με το αυστηρο ύφος-του, που την κάνουν ελκυστικη και ενδιαφέρουσα στο αναγνωστικο κοινο.

Όλη αυτη η ιδιότυπη ποίηση που γράφει ο Δ. Π. Κρανιώτης είναι εξʼ ολοκλήρου επικεντρωμένη στη σύγχρονη εποχη, που αντανακλα αυτόματα και τη σύγχρονη κοινωνικη πραγματικότητα. Γράφει στο ποίημα «Ιανος»:

`

«Πολυκατοικία πια

Η γειτονια-μας

Το ασανσερ κολλημένο

Μεταξυ ρετιρε

Και ουρανου

Κι εμεις μέσα

Συνωστισμένοι άνετα

Χωρις ανάσα

(Και χωρις σήμα

Το κινητο-μας)

Σελ. 15

`

Ανάμεσα στις αρχετυπικές διαθέσεις όσον αφορά στη σύλληψη και έκφραση του ποιητικού βιώματος κατά τη μεταπολεμική περίοδο της νεοελληνικής λογοτεχνίας, δεσπόζουσα θέση καταλαμβάνει εκείνη του πάσχοντος ποιητικού υποκειμένου. Αφετηρία και κατάληξη της συγγραφικής πράξης γίνεται συχνά ο μικρόκοσμος , το εσωτερικό μαρτύριο, η παραίτηση και η παράδοση στις ακυβέρνητες πολιτείες των ενστίκτων, η καύση βαθιά εγχαραγμένων εικόνων, για να παραχθεί ο αρμονικά ασύμμετρος και παρεκκλίνων λόγος. Αυτό σε κάποιες περιπτώσεις καταλήγει σε ένα είδος αυτοπαγίδευσης. Ο ποιητής κοιτάζοντας προς τα έσω χάνει τον προσανατολισμό του, μπλέκεται στα δίχτυα που ο ίδιος στρώνει, για να μπορέσει να θηρεύσει την εκλεκτή συγκίνηση , κι ενώ γυρεύει πέρδικες και φασιανούς, απομένει τελικά στο χέρι με τις σκιές από μερικά μόνο φτερά. Σαν αδέξιος κυνηγός. Σε άλλες περιπτώσεις καταφέρνει να μετριάσει την εγωκεντρική τοποθέτηση της γραφής του, καθώς αφήνει το περιθώριο στον αναγνώστη να αισθανθεί ότι το βίωμα τον αφορά κι ότι απʼ τις λέξεις του ανασύρεται μια διάθεση με καθολικό χαρακτήρα. Κι εκεί ακριβώς σπάζει ο κύκλος της αδιέξοδης ερμητικότητας κι απελευθερώνεται ενέργεια προς όλα τα μήκη και τα πλάτη του ποιητικού σύμπαντος, πράγμα που ασφαλώς είναι και το ζητούμενο στη συγγραφική πράξη. Μόνο σε τέτοιες στιγμές εκρήξεων και ταλαντώσεων γεννιέται ανθεκτικός στη φθορά των αναγνώσεων λόγος.
Η εσωτερικότητα, η πάσχουσα συνείδηση που ανακουφίζεται μέσω της εξωτερίκευσης των παθών στο μελάνι, η εστίαση της ιδέας στην προσωπική οδύνη, η πρωτοπρόσωπη απόδοση της ευαισθησίας, ο βιωματικός χρωματισμός του λόγου, η συρραφή στιγμιοτύπων από το βαθύτερο «είναι» , η συνύπαρξη υπερβατικών και ρεαλιστικών στοιχείων είναι παρόντα και στο παρθενικό έργο του Χρήστου Μαρτίνη «Το ξένο φως».

Αν και το ημερολόγιο έδειχνε 20 Ιουλίου, (σε λίγες ώρες θα ξημέρωνε η 21η Ιουλίου), εκείνη την νυχτιά, λες και τα στοιχεία της φύσης είχαν βαλθεί να τρελάνουν τον νου των ανθρώπων, ή λες κι είχαν συνειδητοποιήσει την προσπάθεια ενός νέου να βάλει τέλος στη ζωή του και τον ξεπροβόδιζαν απ’ τον κόσμο των ζωντανών, μανιασμένα και δυνατά, με αγέρες και ψιλή βροχή, χτυπούσαν τα δέντρα, τη θάλασσα. Η σελήνη, κρυμμένη στη σκοτεινή ποδιά των σύννεφων, αδυνατούσε να ρίξει τη λάμψη της πάνω στην επαρχιώτικη πόλη. Η φουρτούνα στον κόλπο, έβγαζε το θυμωμένο κύμα στην προβλήτα και στις αμμουδιές.
Κάπου έξω απ’ την πόλη, ένας βοσκός με τον αδερφό του, είχαν τελειώσει τις δουλειές της ημέρας, κι αφού είχαν από ώρα κλείσει στο μαντρί το κοπάδι με τα αμνοερίφια, είχαν στρώσει στ’ αχυρένια στρώματα που χρησιμοποιούσαν για κρεβάτια και χορτασμένοι απ’ το φτωχικό φαγί τους, είχαν κατάκοποι ετοιμαστεί για να ξαπλώσουν και να ταξιδέψουν, σʼ εκείνον τον κόσμο των ονείρων, εκεί που τα πάντα είναι δυνατά κι όπου η ξύλινη στάνη τους μετατρεπόταν σε παλάτι με μαρμάρινα μπάνια κι ατέλειωτους διαδρόμους γιομάτους από χρυσάφια και πολυέλαιους. Κάποιες ώρες μετά τη βύθισή τους στην αγκάλη του Μορφέα, απελπισμένες φωνές για βοήθεια τον ξύπνησαν. Για κάποια δευτερόλεπτα, έμεινε ξαπλωμένος στο στρώμα του. Προσπαθούσε να συνειδητοποιήσει αν οι φωνές που τον καλούσαν, προερχόντουσαν απ’ τον ύπνο που μόλις είχε απότομα διακοπεί, ή αν προερχόντουσαν απ’ τον κόσμο της αφύπνισης. Άκουσε και πάλι (τώρα πιο έντονα), μια κραυγή απελπισμένη: “ΒΟΗΘΕΙΑ! ΒΟΗΘΕΙΑ!” Ήταν ξύπνιος και η φωνή που άκουγε ερχόταν απ’ τη μεριά της θάλασσας που βρισκόταν λίγα μέτρα παρακάτω απ’ το σημείο που ήταν βιδωμένη στο χώμα η φτωχική του στάνη. Αφουγκράστηκε για λίγο τον χώρο: ο αδερφός του συνέχιζε να ροχαλίζει βαριά. Δίχως να σκεφτεί να τον ξυπνήσει, σηκώθηκε με βιάση. Μέσα στο σκοτάδι έπιασε το παλτό που είχε πάντα σιμά του, σηκώθηκε κι άρχισε να ψαχουλεύει το ξύλινο τραπέζι για να βρει το μικρό φανάρι πετρελαίου που πάντοτε του φώτιζε τον χώρο, ή όποτε ήταν αναγκαίο, κάποια νυχτερινή του εξόρμηση. Αφού το βρήκε, έπιασε μαζί το τσακμάκι που είχε παραδίπλα, άναψε το φανάρι και πετάχτηκε έξω. Οι φωνές, συνεχίζονταν, μόνο που δεν μπορούσε να προσδιορίσει από πιο ακριβώς σημείο ερχόντουσαν. Ο αγέρας ήταν τόσο δυνατός και χτυπώντας πάνω στα κλαριά των δέντρων, άλλοτε κάλυπτε τις φωνές κι άλλοτε τους άλλαζε τη φορά. “Κάποιος είναι μες στη θάλασσα”, μονολόγησε. Άρχισε να φωνάζει προς τον άγνωστο αυτόν ναυαγό, ζητώντας του να μιλάει δυνατά κι επαναλαμβανόμενα, έτσι που να μπορέσει να προσδιορίσει το πού ακριβώς βρισκόταν. Ο άγνωστος, ακούγοντάς τον, έκανε αυτό ακριβώς που του είπε ο ανέλπιστος σωτήρας του. Όταν ο βοσκός κατάφερε να εντοπίσει το πού βρισκόταν, έτρεξε προς τη μεριά του κι άρχισε τώρα αυτός να φωνάζει μ’ όλη την δύναμη που είχε στα σωθικά του, έτσι που τώρα, ο “ναυαγισμένος”, να μπορέσει να εντοπίσει πού είν’ η ακτή.