Ποίηση βαμμένη με τα χρώματα της πολιτικης

Μυθιστορειν, ονομάζεται η τελευταία ποιητικη συλλογη του Ανδρέα Πολυκάρπου

Ο ποιητης Ανδρέας Πολυκάρπου είναι προσανατολισμένος προς τη μερια της πολιτικης ποίησης. Θέλω να πω πως η μούσα-του ερεθίζεται και τροφοδοτείται πρώτιστα από θέματα που είναι βαμμένα με τα  χρώματα της πολιτικης. H πήγη της έμπνευσής-του, με άλλα λόγια, βρίσκεται στην σφαίρα της πολιτικης (ας μου επιτραπει ο χαρακτηρισμος) όπου συνειδητα πασχίζει, πιστεύω, να ξεχωρίζουν και να διακρίνονται τα κτυπητα χρώματά-της και μέσα στην ποίησή-του. Αυτο τουλάχιστον εξάγεται ή αποκαλύπτεται αβίαστα μέσα από την τελευταία ποιητικη συλλογη-του που τιτλοφορείται Μυθιστορειν και εκδόθηκε το 2019 απο τις εκδόσεις Βακχικον. Τίτλος που είναι, όπως διαπιστώνω, απόλυτα ταυτισμένος με το περιεχόμενο του βιβλίου. Και ομολογω πως είχε να διαβάσω ποίηση με πολιτικο περιεχόμενο, σε τέτοιο βαθμο και με τέτοια ένταση, εδω και αρκετα χρόνια!

Μυθιστορειν, που πάει να πει εξιστορει μύθους και Ιστορία ή συμπλέκει αρμονικα μύθους με τη σύγχρονη πραγματικότητα και Ιστορία, μέθοδος γνωστη και δοκιμασμένη, που την εφάρμοσαν με μεγάλη επιτυχία σπουδαίοι ποιητες, με πρωτομάστορα στον ελληνικο χώρο τον Γιώργο Σεφέρη. Να το πω όμως πιο απλα. Ο Ανδ. Πολυκάρπου επιλέγει πρώτα τους «ζωντανους» μύθους και πάνω σ’ αυτους απλώνει τη σκέψη και τον βαθυ στοχασμο-του για διάφορα κοινωνικα, πολιτικα και γενικα ιστορικα θέματα. Εν ολίγοις, ο στέρεος στοχασμος-του περιστρέφεται εντος της ανθρώπινης εμπειρίας και πραγματικότητας. Με τον τρόπο αυτο όμως, δηλαδη με τον τρόπο που εργάζεται και δημιουργει ο Ανδ. Πολυκάρπου, θυμίζει αρχαίο αφηγηματικο ποιητη πατριωτικων ύμνων ή ραψωδο που εξιστορει με τους στίχους-του βίους σπουδαίων ανθρώπων.

Όπως έκδηλα φαίνεται μέσ’ απο τη νέα δουλεια-του, η έμπνευση και στη συνέχεια η ποίησή-του ανακρατείται και τρέφεται απο την εν γένει ποιητικη παράδοση, την Ιστορία και Αρχαιογνωσία. Ο αναγνώστης και μόνο τους τίτλους των ποιημάτων να διαβάσει, που συγκροτουν την καινούργια συλλογη-του, είμαι σίγουρος πως θ’ αντιληφθει πλήρως τι εννοω. Τίτλους όπως «Οι χρησμοι του Τειρεσία», «Της αιδους ο Λυκούργος», «Τα συντρίμμια του Σεράπειου», «Ο ύπνος του Ενδυμίωνα», «Η προσμονη του Αίαντα», «Το κτίσιμο της Ρώμης», «Η εκστρατεία του Αννίβα», «Ο χαμος της Σινώπης», «Το κυτίον Κίμωνι τω Αθηναίω», «Το φως του Μελέαγρου» κ.ά..

Νε­ρὰ ὁρ­μη­τι­κὰ τὰ ποι­ή­μα­τά του κι ἁ­πλός, «κου­βεν­τια­στὸς» ὁ λό­γος του. Σὲ πα­ρα­σέρ­νει σὲ λαγ­κά­δια, ἀ­να­μνή­σεις, δρο­σιὲς καὶ  λά­βα­ρα. Φω­νὲς πα­λιές, ἀν­τη­χή­σεις, ἀ­πό­η­χους καὶ χώ­μα­τα. Ρι­ζώ­μα­τα τῆς μνή­μης, τοῦ ἀγώνα, τῆς λή­θης, τῆς ἀ­ξι­ο­πρέ­πει­ας, τοῦ ἤ­θους ποὺ γεν­νῆ­σαν τὰ βου­νὰ

Τὰ δέν­τρα στὸ πα­ρα­θύ­ρι συλ­λο­γι­σμέ­να

Τὰ βου­νὰ γερ­μέ­να στὸν ὦ­μο τ’ οὐ­ρα­νοῦ  (σελ.17)

Πού σὲ τρα­βᾶ­νε πρὸς τὰ ἁ­γνὰ ἰ­δε­ώ­δη τοῦ ἀν­θρώ­που, ὅ­πως συμπορεύε­ται ὁ ἄν­θρω­πος μὲ τὴ φύ­ση (ἐν­τός τῆς φύ­σης μὲ τὴν φύ­ση του).

Κι ὡς τὰ γάρ­γα­ρα νε­ρὰ πλά­ι σὲ γκρε­μνὰ τῆς ἀ­λη­σμο­νιᾶς καὶ τῆς ἰσόβι­ας θλί­ψης.

Πι­ὸ πέ­ρα οἱ γι­δό­στρα­τες καί  τά φωτεινά μονοπάτια. Ἀ­κό­μη πι­ὸ ψηλὰ ἡ ποί­η­ση, ἡ ἀ­γω­νί­α αὐ­τή, τὰ βά­θη τῆς συ­νεί­δη­σης, ἡ πτώ­ση

Τὶς κα­τα­δύ­σεις σὲ ἄ­γνω­στους βυ­θοὺς μὲ ναυ­ά­γι­α

Καὶ κυ­ρί­ως τὶς κα­τα­κό­ρυ­φες πτώ­σεις

Στὰ ἄ­δυ­τα μι­ας πα­ρα­παί­ου­σας συ­νεί­δη­σης. (σελ. 32)

Ἡ ἐμ­μο­νὴ τῆς μνή­μης στὴν γε­νέ­θλι­α γῆ, ὁ νό­στος γιὰ τὸν πα­ρά­δει­σο τῆς παι­δι­κῆς ἡ­λι­κί­ας, ἡ ἐ­πι­στρο­φὴ στὴν πρώ­τη ἀ­θω­ό­τη­τα.

Ἐ­κεῖ στὴν λευ­κὴ σε­λί­δα τοῦ ἔ­σω κό­σμου ποὺ κα­τα­γρά­φον­ται σὰν μικρὰ θαύ­μα­τα οἱ εἰ­κό­νες τοῦ κα­θη­με­ρι­νοῦ βί­ου, ὁ ἀ­γώ­νας τῆς ἐ­πι­βί­ω­σης, οἱ ἀ­πο­ρί­ες καὶ οἱ ἐν­θου­σι­α­σμοὶ τῆς τρυ­φε­ρῆς νιό­της. Γιὰ νὰ ἀ­να­συρ­θοῦν ἀργό­τε­ρα ὡς ἰαματική ἀ­νά­μνη­ση σέ ἀντιστάθμισμα τῶν τραυματικῶν ἐμπειριῶν.

Ἡ ἀ­να­σύ­στα­ση τοῦ ἤ­θους ποὺ γεν­νᾶ ἡ συ­νύ­παρ­ξη μὲ τὴν ἀπεραντοσύ­νη τοῦ φυ­σι­κοῦ κό­σμου.

Τὰ πο­τά­μι­α, τὰ νε­ρά, οἱ πέ­τρες, τὸ δω­ρι­κὸ ἠ­πει­ρώ­τι­κο ὕ­φος, τὸ λιγοστὸ φα­γη­τὸ καὶ τὰ λι­τὰ ροῦ­χα, ἀ­κό­μη καὶ ἡ στέ­ρη­ση φο­ρὲς συν­τεί­νουν

πρὸς ἕ­ναν ἄλ­λον ἡ­ρω­ϊ­σμὸ καὶ πά­θος.

Η νέα ποιητική συλλογή του Βαγγέλη Χρόνη φέρει τον χαρακτηριστικό τίτλο ‘Το Φως της Σκιάς,’ προβαίνοντας στη συνάρθρωση ατομικής μνήμης (ή αλλιώς βιωμάτων που μετασχηματίζονται σε μνήμη), ιστορικών προβολών και της διάστασης του χρόνου που καθίσταται αξιακό σημείο αναφοράς διαμέσου του οποίου προσλαμβάνεται ο ανθρώπινος βίος.
Ο τίτλος αυτής της ποιητικής συλλογής εν πρώτοις φαντάζει αντιφατικός, στο βαθμό που δεικνύει, πρωταρχικά, προς τον ίδιο άξονα της σκιάς και του φωτός που αυτή δύναται να δημιουργήσει, όταν η διαδικασία της σκιάς συνδέεται με ένα σκοτεινό πλαίσιο εντός του οποίου αντανακλάται και η ανθρώπινη φιγούρα.

Στις όψεις της ποιητικής γραφής, η ‘σκιά,’ ανεστραμμένα, δύναται να κρύψει (όσο και να αναδείξει) μία, ακόμη και ελάχιστη δέσμη φωτός, που όμως δεν είναι παρά «μέγιστα παρηγορητικό». «Η σκιά ίσως να κρύβει κάποιο ελάχιστο φως μέγιστα παρηγορητικό. Μόνον ο ήλιος και η σελήνη έχουν την αποκλειστικότητα γενναιόδωρης προσφοράς στον σχηματισμό της σκιάς μας. Τα τεχνικά μέσα είναι μία άλλη διαδικασία».
Η ‘σκιά’ «ίσως να κρύβει κάποιο ελάχιστο φως», αναφέρει ο ποιητής, με την, διαλεκτικού τύπου αντίθεση να σχηματοποιείται όσο και να επιλύεται. Ακόμη και αυτό το δυνητικά (ίδια δυνητικότητα) «ελάχιστο φως» δύναται να καταστεί «μέγιστα παρηγορητικό», σημαίνοντας το πρόσημο μίας ‘τάξης’ ή αλλιώς μίας κλίμακας μεγέθους που συμπεριλαμβάνει το «ελάχιστο φως» η σημασία του οποίου μεγεθύνεται δια της παρηγορητικής λειτουργίας του επί του πόνου (που εδώ υπονοείται), δίχως παράλληλα να εκλείπει η διάσταση της προσδοκίας, της προσδοκίας της ‘συνάντησης.’
Η ίδια η δημιουργία της ‘σκιάς’ προϋποτίθεται στο πράττειν του ‘ήλιου’ και της ‘σελήνης’ που προσδιορίζονται, όχι μόνο ως πλαίσια δημιουργίας αλλά και ως πλαίσια «γενναιόδωρης προσφοράς» που αφήνουν χώρο στο φως και στην παρηγορία-επικουρία του.
Το πρώτο ποίημα της ποιητικής συλλογής τείνει στην έγκληση του συμβάντος, της στιγμής που αθροιζόμενη δημιουργεί τα χρόνια του ανθρώπου, ό,τι αποκαλείται χρονικότητα που παραγάγει συμβολισμούς ζωής, καθημερινής ζωής όσο και θανάτου που υπεισέρχεται στην ποιητική γλώσσα με τρόπο ‘τελεολογικό,’ όχι ως ‘προϊόν’ κάποιας ‘αναπόφευκτης μοίρας,’ αλλά ως σταθερά της ζωής: «Οι στιγμές γίνονται χρόνια και είναι τα χρόνια που χτίζουν την ζωή μας. Αυτή η χτισμένη ζωή αναπόφευκτα καταρρέει. Δεν είναι θέμα μηχανικών ελαττωμάτων αλλά νόμων της φύσης».

Όταν σε μια πόλη, κομμάτια της οποίας παρακολουθούμε σταδιακά να βυθίζονται στη λήθη και να δημιουργούν οξύμωρα σχήματα για να επαναπροσδιορίσουν το είναι τους, ένας νέος πειραματιστής αυτοπαρουσιάζεται στο πρώτο λογοτεχνικό του πόνημα ως ένας από τους «εκριζωμένους ανάριθμους», αναγνωρίζουμε με την πρώτη ματιά το θάρρος και το στοχασμό που τον οδηγούν στη δική του Οδύσσεια. Οι ρωγμές και οι θύελλες που παραμονεύουν στο δρόμο της απελευθέρωσης της αλήθειας, από τις πρώτες σειρές γνωστοποιούν πως είναι ο δρόμος του πόνου. Η έντασή του βάζει τον αναγνώστη κατευθείαν στο πετσί του πρωταγωνιστή ενίοτε καθηλώνοντας και ενίοτε υποδαυλίζοντας την εξομολογητική του πορεία. Ο αφηγητής, πάνω στο σκαρί της γραφής του, προκαλεί το πέλαγος. Εκφραστής της ανησυχίας, έχει να θέσει πολλά ερωτηματικά αλλά και πολλά θαυμαστικά κατά των νωχελικών και φιλήσυχων εκτελεστών. Ένα ωμό άρωμα του δρόμου κεντρίζει το σκοτεινό πυρήνα της πραγματικότητας για να τινάξει τις παρωπίδες της πόλης. Και η πόλη;

Το αστικό τοπίο εισβάλλει από το παράθυρο ή περικυκλώνει τον ήρωα με τη βουή του, σε μια σχεδόν τηλεοπτική εναλλαγή εικόνων – γεννημάτων του Γκόγια. Άνθρωποι, ζώα και μηχανές ξεπηδούν από το τσιμέντο σαν πλοκάμια μιας αεικίνητης Βαβέλ επιφέροντας ρήγματα στον ψυχισμό. Τα θραύσματά του αντανακλούν την απουσία του Άλλου, πασχίζουν να γεμίσουν ένα έρεβος στο πεδίο των ορμών. Σκοντάφτουν στη συνεχή αποδόμηση των απανταχού υπαλλήλων της κανονικότητας ενώ χάρη σε αυτούς οι εκμεταλλευτές και οι εκμεταλλευόμενοι, πιασμένοι σε ένα νοσηρό δεσμό, ανατροφοδοτούν τον Ουροβόρο.

  Μακράν Εκεί Στον Νότο Σαν Ποίηση Συμβαίνει

Διαβάζω την ποιητική συλλογή του Βασίλη Ζηλάκου, «Νερά Γελούνε»,και  νιώθω πάλι να οδηγούμαι αβίαστα στους δρόμους όπου σφυρηλατήθηκε η βεβαιότητα της ποιητικής μου θέλξης.

Χρόνια πριν, στην πιο κρίσιμη περίοδο της ύπαρξής μου, βρέθηκα ηθελημένα εξόριστος με το μέσα μου, ακοίμητο, ασίγαστο, θυμωμένο, στα πετροχώραφα της Μάνης. Ήταν η στιγμή που τα χώματα εκείνα, έσμιξαν με την έσωθεν ποιητική μου πηγή, κι έγινα μάρτυρας μιας εμπειρίας πηγαίας, από την συνάντηση, με τον αθέατο, τότε τόπο.

Χρόνια πριν σμίλεψα την ποιητική μου χορδή σε κείνους τους τόπους όπου ακόμα και σήμερα, η ποίηση στη γη αυτή, συμβαίνει να Υφαίνει…

Στα «Νερά Γελούνε», Ο Δημιουργός, καταθέτει με σθένος μια μαρτυρία γραφής, με την οποία αντιτάσσεται στα συμπτώματα των καιρών :  Απέχει ασκούμενος, Παρατηρεί δημιουργών, η Τέχνη του ενδυναμώνει τα στοιχεία της ποιητικής γραφής,  έξω από τα χνάρι των πρόσκαιρων εντυπώσεων.

Το σπανές της ποίησης του, πολύτροπο, εγκαθίσταται δημιουργικά, με μια μυθολογική γενεσιουργή αναφορά, αποκαλύπτοντας αρχικά, την ουσία του μύθου ως γένεση, αφετηρία του κόσμου και πράξη μοναδική. Πρόκειται για την κοσμογονία συνδεδεμένη με το Αρχετυπικό Εν.

Εκ του ενός, άρχεται η δράση, η πηγή των όψεων της ζωής,  συνεχής και αέναη, όψεων πολλών και συμβάντων, επιφέροντας τροφή στην ύπαρξη της γραφής, με ζεύξεις, ρήξεις, συνθέσεις, αντιθέσεις, θάνατο μες στη ζωή, μύθο μέσα στον κόσμο, τέλος και αρχή.

Εγκρατής, Ολιγογράφος, Ασκητικός, ο Βασίλης Ζηλάκος αναδεικνύει την ουσία της ποίησης του, μέσω της έκθεσης της ματιάς του στα απαρατήρητα, ενός κόσμου ανήκοντα, σε όσους πλαγιάζουν μαζί του, έξω από τα καθιερωμένα.

Ο ποιητής παρατηρεί και παρατηρείται, δίχως να παρασύρεται, δρών και απών, μέτοχος και αμέτοχος, παρών, εν τω λόγω ποιούμενος, προσφέρων λαλιά σε απόσταση από το στόμα. Νύξεις, Κρυπτικά Μηνύματα, Ηχηρά Μυστικά, Ερμητικός τού Ερμητισμού του, Μετέωρος και Θεωρών, αποκηρύσσει τον ποιητικό εγωτισμό καθιστώντας την γραφή του μέση γαία της βιωθείσης εμπειρίας, ψυχοδηλωτικό μεγέθος, αποτυπώμα στο χαρτί.

Στην ποίηση του Βασίλη Ζηλάκου, Νερά Γελούνε, όπως η πέτρα που σιωπά, ο βράχος που σχίζεται από το φως, ο ήλιος που ματώνει, η ανάσα που λαχανιάζει, ο θάμνος που κρύβει το σούρσιμο που απειλεί, το απρόσμενο που θραύει την υπαρκτή σιωπή. Ο Ζηλάκος, είναι ποιητής μιας  Μεσογείου ανέπαφης και γυμνής, καθαρής, εκεί που όλα δύνανται, συναντώνται, τέμνονται και επιδρούν.

Φως, ψήγματα της ύπαρξης, στίγματα, συμβάντα, αποχρώσεις, όλα μέσα στο πλαίσιο του λιτού αλλά ευκρινώς διακριτού και κατανοητού ποιητικού του λόγου, όπως η καθαρή ματιά ενός παιδιού που αφήνεται, ως τρόπος και ως ύπαρξη.  Σε απόσταση. Με πρόθεση σιωπής. Αλλά με πηχαία εσωτερική Φωνή.