[Από την εισαγωγή του βιβλίου…]

Όταν κοιτάζουμε το είδωλό μας στον καθρέφτη, ξέρουμε ότι δεν βλέπουμε πώς ακριβώς είμαστε. Πέρα από την αναμενόμενη αντιστροφή του προσανατολισμού (το δεξί μας χέρι είναι στ’ αριστερά), επειδή κανένας σπιτικός καθρέφτης δεν είναι τέλειος, το είδωλό μας πάσχει από πολλές παραμορφώσεις. Κάποιες παραμορφώσεις είναι αμελητέες κι έτσι μπορούμε να αναπαραστήσουμε νοητικά την εικόνα μας με αρκετά μεγάλη ακρίβεια. Οι μεγαλύτερες παραμορφώσεις, όμως, οδηγούν σε αρκετά αλλοιωμένη αναπαράσταση, ακόμη και σε κωμικά αποτελέσματα, όπως ξέρουν πολύ καλά όσοι έχουν επισκεφθεί κάποιο λούνα παρκ. Η ανασύσταση της εικόνας μας σε τέτοιους καθρέφτες δεν μπορεί να γίνει με ακρίβεια. Σκεφθείτε, τώρα, ότι την εποχή του Δαρβίνου η κατασκευή καθρεφτών ήταν ακόμα ατελέστερη απ’ ό,τι σήμερα, άρα και η παραμόρφωση θα ήταν αντιστοίχως μεγαλύτερη. Πώς έβλεπαν το είδωλό τους οι άνθρωποι πριν από 200 χρόνια; Αν δεν μπορούσαν να έχουν σαφή εικόνα του ίδιου του εαυτού τους, σκεφθείτε πόσο δύσκολο θα ήταν να διαμορφώσουν και σωστή εικόνα των διαφόρων θεωριών, αφού ελάχιστοι τις διάβαζαν από πρωτότυπα έργα, ενώ οι περισσότεροι απλώς άκουγαν γι’ αυτές από άλλους. Μπορεί σήμερα η τεχνολογία κατασκευής καθρεφτών να προσφέρει ένα εξαιρετικά ακριβές (αν και όχι τέλειο) είδωλό μας, η κατάσταση με τις επιστημονικές θεωρίες πάντως δεν έχει αλλάξει ριζικά. Αν και είναι πλέον πανεύκολο να βρούμε πληροφορίες για το καθετί, και παρότι πολύ μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων έχουν πρόσβαση σε καλύτερη εκπαίδευση απ’ ό,τι τον 19ο αιώνα, παραμένουν συγκριτικά λίγοι αυτοί που μελετούν προσεκτικά τις επιστημονικές θεωρίες, ώστε να τις κατανοήσουν επαρκώς. Οι περισσότεροι απλώς μαθαίνουν γι’ αυτές έμμεσα, από τα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ― ή, στην καλύτερη περίπτωση, από τη συνοπτική παρουσίασή τους στη σχολική εκπαίδευση. Ιδιαίτερα για τη θεωρία της εξέλιξης, σε πάρα πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα και η Κύπρος, η πληροφόρηση αυτή λείπει ακόμα κι από τη σχολική εκπαίδευση (αν και πρόσφατα έχουν γίνει κάποιες προσπάθειες ν’ αλλάξει η κατάσταση αυτή). Έτσι, η αναπαράσταση της θεωρίας της εξέλιξης στον νου των περισσότερων ανθρώπων μοιάζει ακόμα με είδωλο στον καθρέφτη του Δαρβίνου!
Είναι αλήθεια ότι κάποιες από τις παραμορφώσεις που παρατηρούνται είναι μικρής σημασίας και δεν αλλοιώνουν σοβαρά την εικόνα που έχουμε για τη θεωρία. Άλλες όμως είναι μεγάλες και κάνουν σχεδόν αδύνατη την κατανόησή της. Για λόγους που θα συζητήσουμε σε κάποιον βαθμό σε αυτό το βιβλίο, φαίνεται ότι ο καθρέφτης της δαρβινικής θεωρίας κατασκευάστηκε πολύ πριν από την εποχή του Δαρβίνου, ενώ κάποια μέρη του έχουν ηλικία χιλιάδων ετών! Είναι, συνεπώς, αναγκαίο να προσπαθήσουμε να διορθώσουμε αυτές τις παραμορφώσεις, ώστε η εξελικτική θεωρία να γίνεται κατανοητή με τον σωστό τρόπο απ’ όλους.

Ποιος αυτοκτόνησε τον Μαγιακόβσκι; [Απόσπασμα]

Ο Μαγιακόβσκη, σέ ηλικία δεκαέξη ετών, αντιμετώπισε ένα δίλημμα: «Βγήκα από τή φυλακή άναστατωμένος »λέει στή σύντομη αυτοβιογραφία του. «Άν έμενα στό κόμμα, θά έπρεπε νά συνεχίσω τήν παράνομη δουλειά. ‘Αν συνέχiζα τήν παράνομη δουλειά, δέν θά μπορούσα -έτσι μού φαινότανε– νά συμπληρώσω τϊς σπουδές μου. Μοναδική προοπτική: νά γράφω προκηρύξεις ώς τόν θάνατό μου, ανακατατάσσοντας Ιδέες παρμένες άπό βιβλία πού λέγαν πράγματα σωστά, πράγματα όμως πού δέν τά σκέφτηκα έγώ (…) ‘Ηθελα νά δημιουργήσω μιά. σοσιαλιστική τέχνη (…) Παράτησα τήν κομματική δουλειά. ‘Έπεσα μέ τά μούτρα στή μελέτη».

‘ ‘Η έκλογή τον δέν είχε τήν έννοια ότι εγκατέλειπε τήν πολιτική γιά νά αφοσιωθεί στήν τέχνη. Πάλι τήν πολιτική θά υπηρετούσε, μόνο πού αντί νά γράφει προκηρύξεις, θά έγραφε ποιήματα. ‘Η περίπτωσή του, είναι ή τυπική περίπτωση τον διανοούμενου, πού νιώθει τήν ανάγκη νά ένταχθεέ σέ μιά όμάδα, νά αγωνιστεί γιά μιά ιδέα, γιατί πιστεύει πώς μόνον έτσι θά πραγματώσει τήν εαυτό τον. Καί φυσικά, όλα πάνε κατ’ εύχήν. γι’ αυτούς πού πιστεύουνε σέ κάτι καί παραμένούνε πιστοί, όλα πάνε καλά γιά τούς υμνωδούς τον ‘Υψίστου λόγου χάρη, γιά τούς αγιογράφους, πού πρίν πιάσουν τήν πέννα ή τόν χρωστήρα τους, προσεύχονται στόν Κύριο καί τον ζητάνε νά τούς χειραγωγήσει στό έργο τους. ” Ολα πάνε καλά γι’ αυτούς που κατάφεραν νά πιστέψουν πώς οί φορείς του ιδανικού τούς είναι τέλειοι καί άναμάρτητοι.

Οταν όμως ο φορέας δέν είναι ο ‘Ιησούς, μά άνθρωποι σάν όλους τούς άλλους, οταν πηγή γνώσεων καί σοφίας δέν είναι τά θεόπνευστα `Ιερά Γράμματα μα εγχειρίδια Πολιτικής Οικονομίας, και όταν -το σπουδαιότερο-  ο επίδοξος πιστός είναι άνθρωπος σαν τον Μαγιακόβσκη τότε το «πίστευε και μη ερεύνα» χάνει κάθε νόημα και δεν θέλεις πια «να ανακατατάσσεις ιδέες παρμένες από βιβλία», όσο σωστές κι αν είναι, δεν θέλεις πια να διατυπώνεις πράγματα που «δεν τα σκέφτηκες εσύ». […]

ΟΚΤΩ ΥΠΟ ΔΟΚΙΜΗ ΕΝΣΤΙΚΤΑ

Να συνοψίσεις οκτώ οποιαδήποτε ένστικτα και να τους βιάσεις την ευαισθησία:

– Ο τρόπος που αντιγράφεις το κενό είναι πιο άδειος κι από το αντιγραφόμενο υλικό.

– Από τις παρεχόμενες υπηρεσίες που φοβάμαι, η μια μοιάζει με τάπητα αεροδρομίου για την άφιξη των χελιδονιών, η άλλη με ένα πέτρινο παρθεναγωγείο στα χρόνια της Κατοχής. Κι ο άνθρωπος που τιςσχεδίασε, με το χαϊδεμένο παιδί της γραφής που του αρέσουν τα παιχνίδια.

– Καθ’ όλη τη διάρκεια της βροχής επιμένω στη συλλογή ψεμάτων, αυτών που μοιάζουν με αληθινά και των υπολοίπων που είναι αληθινά. Το κράτος ποτέ δενδικαίωσε αυτή μου την εμμονή. Παρά με αφήνει μουσκεμένο στο περιθώριο να πουντιάζω απ’ το κλάμα.

– Η ευφορία που κρύβεται στις φράουλες μόνο με γυναικεία στήθη μπορεί να παρομοιαστεί: η μόνη διαφορά είναι στο χρώμα, αλλά και αυτό μπορεί να διευθετηθεί από έναν καλό ελαιοχρωματιστή.

– Όταν με παρέλαβαν οι νοσοκόμες φασκιωμένο, δεν γνώριζαν τίποτα από το ζοφερό μέλλον μου. Με τοποθέτησαν σε θερμοκοιτίδα και έκτοτε περιμένω τον σφαγέα μου.

Οι ποιητές Κώστας Θ. Ριζάκης και Γιώργος Δελιόπουλος, με όχημα την ποίηση και την ποιητική τους, προσήλθαν σε μια άκρως ενδιαφέρουσα συνύπαρξη μέσα στις σελίδες του παρόντος βιβλίου. Το όλο εγχείρημα, πέρα από το ενδιαφέρον που παρουσιάζει αυτό καθεαυτό, ως περίπτωση δηλαδή συγκεκριμένη, εκδήλωση της προθυμίας δύο εκπροσώπων του νεοελληνικού ποιητικού λόγου να ενώσουν τις δημιουργικές τους δυνάμεις και να φέρουν το έργο τους κάτω από την ίδια στέγη, αποτελεί και μια πρόταση για έναν εναλλακτικό τρόπο λειτουργίας της ίδιας της τέχνης, της ποίησης εν προκειμένω. Γιατί, στην πραγματικότητα, αυτό που προτείνεται εδώ είναι, όχι απλώς και μόνο η άρση και η κατάργηση του αυτοπεριορισμού, της αυτομόνωσης, του εγκλεισμού του καλλιτέχνη, ως φυσικού προσώπου, αλλά το άνοιγμα και η έκθεση του ίδιου του ποιητικού έργου σε ένα περιβάλλον επικοινωνίας που πόρρω απέχει από τη λογική της περιχαράκωσής του μέσα σε ένα πλαίσιο αυστηρά προσδιορισμένο από την ιδιοπροσωπία κάθε ποιητή. Αυτό, βεβαίως, σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει, ούτε σηματοδοτεί το θόλωμα ή τη νόθευση της προσωπικής σφραγίδας, της ιδιαιτερότητας και της μοναδικότητας του ποιητικού λόγου καθενός από τους δύο εμπλεκόμενους. Ίσα ίσα που αυτή, προβάλλει με μεγαλύτερη καθαρότητα, ευκρίνεια και ένταση από τη στιγμή που το έργο υπόκειται, αναπόφευκτα, στην άμεση σύγκριση και αντιπαραβολή, επομένως, και στην ανάδειξή της.

ο νόμος του έρωτα

                  στην ποιήτρια Ευσταθία Δήμου − ότι

             έγκυρος η «μαρτυρία» της κι άρα ευσταθεί

να κατευθύνσεις το κορμί πάντα προς το παράθυρον

κ’ ίδια να εξαρτάς την ούγια σου από φως − να ’ναι

χτιστός ο καθ’ εμπρός ανήφορος που να κοντανασαίνεις

(καμία πράξη αναίτιος λες όταν ξηλών’ η ανάγκη)

ρίχνει δροσιάς ο διάπυρος διάσελ’ αφροξενύχτια

κι όπως μπαλώνονται καιροί να σου ξανά

το χιόνι να την η αμείλικτη καημών ζητάει αν

σε στεγάσει να μην κλωτσήσεις αγκαλιάς βαρύ

ποτάμι κρίμα κι άμα πηγαίνεις βροχερός πώς

ο μαγκίτης κι άοπλος σου χρειμαρρώνει κλάμα;

Σχέδιο: Μάρκος Τσίκας

Μικρόκοσμος

[…]  τα ταξίδια σε άγνωστα νερά έχουν πάντα αναπόφευκτα σκαμπανεβάσματα. Ένα τέτοιο στο αρχιπέλαγος webex κράτησε μισό χρόνο, μπροστά σε μια οθόνη καρφωμένος να κάνω accept σε μαθητές που δεν είχα καν δει το πρόσωπό τους, με τους φερετζέδες που μας φόρεσαν, πώς να το δω; Οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, με είχαν κανονικά γραμμένο, ομολογώ ότι το δίκιο ήταν με το μέρος τους, οπότε τι ιστορίες ν’ αραδιάζεις… σιγά μην κόψει η μαρέγκα, βαθμολογίες κι επαγγελματικές προοπτικές είναι τα ζητούμενα, δεκαετίες τώρα. Πώς να μην πιστέψεις λοιπόν πως τα καλύτερα έπονται, μαζί με τα χειρότερα;