Α΄ Δημοσίευση:  εφ. “Ριζοσπάστης”, 6η Φεβρουαρίου 1936 με τον επίτιτλο «Από τη ζωή της εξορίας»

H κολεχτιβιστική ζωή της εξορίας κατορθώνει δυο αντίθετα αποτελέσματα στην ψυχολογία και στο χαραχτήρα των συντρόφων. Από τη μια μεριά περιορίζει και κόβει τα πιο αντικοινωνικά τους κουσούρια: τους στρογγυλαίνει· κι από την άλλη αναδείχνει όλες τους τις ικανότητες στον ανώτερο βαθμό και προ πάντων την αγωνιστική τους αξία κι έτσι τους διαφοροποιεί. Αφήνω πως η εντατική μορφωτική δουλειά που γίνεται καθημερινά στην κολεχτίβα τούς συνειδητοποιεί όλους και τους οπλίζει με το πιο δυνατό όπλο για την πάλη: τη γνώση. Η κολεχτιβιστική ζωή σ’ όλα τα ξερονήσια του θανάτου είναι μια μικρογραφία σοσιαλιστικού κράτους.

Όλοι ζούνε από το πρωί ώς το βράδυ μαζί σα μια οικογένεια και δουλεύουνε όλοι για όλους. Με την οργανωμένη τους ομαδική ζωή αντιμετωπίζουνε πιο θαρρετά και πιο αποτελεσματικά τις οικονομικές δυσκολίες και την κυβερνητική αδικία. Σ’ αυτή την υπερατομική προσπάθεια ο καθένας προσφέρει τον καλύτερο εαυτό του και βάζει όλα του τα δυνατά να γίνει καλύτερος απ’ ό,τι ήρθε. Κι ο τύπος του σιγά-σιγά ξεκαθαρίζεται κι ολοκληρώνεται μέσα σε λίγες μέρες.

Μέσα σε λίγες μέρες κανένας πια δε μπορεί να μένει “κρυμμένος”. Λες και του κρεμούν οι άλλοι στο στήθος το “φύλλον ποιότητός” του. Γι’ αυτό ίσα-ίσα και προσπαθεί όσο μπορεί να μη φανεί κατώτερος από τον πλαγινό του σε τίποτα· προσπαθεί με τη διαγωγή του να κερδίσει την εμπιστοσύνη και την αγάπη της “κοινότητας”. Κι αυτοί που κατέχουνε τα πιο υπεύθυνα πόστα στην κοινότητα στέκονται άξια στο ύψος τους και δικαιολογούνε με την εργατικότητά τους και την αυτοθυσία τους την απεριόριστη εχτίμηση που έχουνε όλοι γι’ αυτούς.

Έτσι η απαισιοδοξία, που την καλλιέργησαν χρόνια στην ψυχή του λαού οι πνευματικοί και πολιτικοί του ηγέτες, πως τάχα η ελληνική ράτσα είναι ξοφλημένη βιολογικά και καταδικασμένη να σέρνεται πίσου απ’ τ’ άλλα πολιτισμένα έθνη, γιατί έχασε κάθε δημιουργική ζωτικότητα, μεταβάλλεται σε φανατική πίστη για τη μάζα των εργαζομένων και για το καλύτερο μέλλον της. Κι εμείς οι “διανοούμενοι” που είμαστε έως τώρα συναγωνιστές της μάζας, στο πνευματικό πεδίο μονάχα από θεωρητική μόρφωση και συνείδηση πως η υπόθεσή της είναι και δίκια κι αληθινή, γνωρίζοντας από κοντά το ηθικό μεγαλείο των προλεταρίων πλουτίσαμε τη γνώση μας και τη δράση μας μ’ ένα καινούργιο στοιχείο: την εχτίμηση και την αγάπη για τους ηρωικούς μας συνοδοιπόρους. Είδαμε από κοντά πόσες ικανότητες έχουν μέσα τους αυτά τα παιδιά του λαού όχι μονάχα για την άμεση πάλη μα και για τη μελλοντική ανοικοδόμηση και στη χώρα μας του σοσιαλιστικού κράτους.

Αποτυχία

Δεν ήμουν ποτέ του κόσμου τούτου.
Δεν ξέρω πώς με πήρε το φως
και με πέταξε στη γη,
τι λόγο είχε.
Ξέρω μόνο ότι προσπάθησα
να ενσωματωθώ
με παταγώδη
αποτυχία.

Επί ξύλου

Κρεμόμασταν ανάποδα απ’ της ελιάς το μπράτσο,
ελιές κυλούσαν μες στο στόμα.
Δεν κάναμε αγώνα,
μόνο ερωτευόμασταν αισθήσεις.
Έτσι μας βλέπανε τα πουλιά και μας τσιμπολογούσαν·
ώριμα σύκα.

Ορειβασία

Ορειβάτης στης απουσίας σου τον θόλο,
το φθαρμένο μου σκοινί τραβώ και πάω
στη φωλιά με τα ολόλευκα πουλιά.
Μην είναι άνοιξη και σε βρω ζευγαρωμένο;
Μην είν’ χειμώνας κι απ’ τη φωλιά μου έχεις πέσει;
Μισό λευκό μισό θανάτου χρώμα·
χελιδόνι θα σε πω,
μόνο μην ειν’ φθινόπωρο και μόλις μου ’χεις φύγει.

ΖΟΦΟΚΤΟΝΑΝΘΟΙ

Ζοφοκτονανθοί
μηρυκάζοντες ἥλιο
διαστέλλουν τὸ φῶς

ΟΛΟΙ ΕΜΕΙΣ

Ὁ κόσμος μας μιὰ ἄρια
μελωδικῆς κραυγῆς
κ’ ἐμεῖς ἀντίλαλοι σιωπῆς
μιᾶς ἄκρως κυκλοθυμικῆς
τυφλῆς ἀνυπαρξίας

Ὅλοι ἐμεῖς
οἱ τῆς φθορᾶς συγκοινωνοί
ὅλοι ἐμεῖς
οἱ δέσμιοι τοῦ χρόνου

I

[Κατακορύφως]

Δύσκολη νύχτα ἀπόψε. Ὅλα γκρεμισμένα.

Μονάχος μὲς στὸ πατρικό μου σπίτι, νυχτοπούλι,

πεθύμησα ἕνα δέντρο νά ’χει φύλλα καὶ γιὰ μένα

λαχτάρισα δέντρο παληό, πόθησα ὣς τὸ μεδούλι.

*

Τὶς ὧρες τὶς μικρές, ὅταν ἀνοίγουν τὰ ντουλάπια

καὶ φτερουγίζουνε τα ροῦχα τῶν νεκρῶν στὸ σκότος

σὰν νυχτερίδες ἀναμνήσεων, σὰν ράκη κάποια

νεφῶν, βροχῶν καὶ λιοπυριῶν -ἄκου!- ἕνας κρότος

*

στάζει στὸ λάδι τῆς σιωπῆς, τρίζει κι ἀνασαίνει

μετέωρο στὰ πυκνὰ σκοτάδια μέ τυλίγει

ἀδειάζουνε οἱ αἰσθήσεις, τὸ κορμὶ φυραίνει

κι ἀλλόκοσμο ἀεράκι τὸν λυγμό μου πνίγει.

*

Κι εἶμαι ξανὰ στὸ παιδικό μου τὸ δωμάτιο

τοῦ Αὐγούστου ἔναστρος θόλος τὸ ταβάνι

καθὼς ἁπλώνεις κλάδους, δέντρο-συντριβάνι

μὲ ρίζα μὲς στὰ σωθικά μου ἀκάτιο.

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ

Και φτάνεις

αιθέρια ύπαρξη απόκοσμη

με το χέρι σε χαιρετισμό

μέσα απ’ το πολύβουο

πλήθος των δρόμων,

τη στιγμή που εγώ

στο φρύδι του κύματος

και στου ανέμου την ορμή

ξαποσταμένος  ταξιδευτής,

αφουγκράζομαι την κραυγή του κόσμου.

Το ποτάμι που με παρασέρνει

κι η αναίτια αγωνία

σαν υγρά κάγκελα φυλακής

να κλείνει διόδους διαφυγής

κι απεγνωσμένα αναζητώ

από κάτι να πιαστώ,

καθώς νιώθω την άγρια περιδίνηση

να ανοίγει το βαθύ στόμα της

έτοιμη να με κατασπαράξει.

Και τότε συνειδητοποιώ

το τίναγμα στις φλέβες

το φτερούγισμα του ονείρου

και μεταλλάσσομαι.

Ανησυχώ μέσα απ’ τους φόβους σου

και φοβάμαι μέσα απ’ τις ανησυχίες σου,

ηρεμώ μέσα απ’ τη γαλήνη σου

και τότε όλα γίνονται φως.