`
[author] Του Κώστα Τσιαχρή [/author]
Ας αρχίσουμε κάνοντας μια υπόθεση: τραγουδιστής ευρείας εμπορικής αποδοχής αλλά περιορισμένων φωνητικών δυνατοτήτων θέτει ως ορόσημο της καριέρας του την απόφασή του να τραγουδήσει μνημειώδες έργο ενός μεγάλου συνθέτη. Ο αστέρας μας έχει δοκιμάσει τα πάντα: φήμη, πρωτοσέλιδα σε νεανικά περιοδικά , συνεντεύξεις σε ανάλαφρες αλλά και σοβαρές δημοσιογραφικές -ας τις ονομάσουμε έτσι – εκπομπές , εκκεντρικές εμφανίσεις σε νυχτερινά κέντρα , ένα πιστό κοινό που τον έχει αναγάγει σε είδωλο, προπάντων χρήματα ,άφθονα χρήματα. Παράλληλα , εκτός από τις επιδόσεις του στο τραγούδι, έχει αναλάβει το ρόλο του διαφημιστή, του τηλεπαρουσιαστή , του ηθοποιού , του μοντέλου , του πρέσβεως καλής θελήσεως .Ένα ολόκληρο επικοινωνιακό σύστημα βρίσκεται στο πλευρό του , τον στηρίζει , τον προωθεί , τον εξιδανικεύει ,χτίζει με μεθοδικό τρόπο την εικόνα του και την επιβάλλει σε ένα ακροατήριο διψασμένο για λάμψη και για συγκινήσεις κάθε είδους . Ο αστέρας μας είναι -τι πιο φυσικό – πανέμορφος. Ενσαρκώνει το αρχαϊκό κάλλος, ξυπνά τον ερωτικό πόθο σε ηλεκτρισμένες έφηβες, γίνεται το αντικείμενο συζήτησης μεσόκοπων,αλλά εξίσου ηλεκτρισμένων, νοικοκυρών .
`
Κι αφού τα έχει αποκτήσει σχεδόν όλα στην περιοχή του εμπορικού , αποφασίζει σε μια καμπή της σταδιοδρομίας ,αλλά και της ηλικίας του , να κάνει μία στροφ .Να εξερευνήσει το ουσιαστικότερο , το διαχρονικότερο , το λεγόμενο «ποιοτικό». Δεν αρκείται πια στις γυαλιστερές στήλες των περιοδικών μεγάλης κυκλοφορίας ή στα διθυραμβικά σχόλια που γίνονται γιʼ αυτόν στις τηλε-ομηγύρεις των μεσημεριανών εκπομπών . Διψά για το πέρασμα στον άλλο χώρο , εκείνον που θα του προσδώσει το ποθούμενο καλλιτεχνικό βάρος και θα τον εγγράψει στα κατάστιχα της αθανασίας . Όπως περίπου συνέβη με τους Beatles . Από το «I wanna hold your hand” και το «She loves you» μέχρι το “Eleanor Ribgy” και το “Strawberry fields forever” είχε διανυθεί μία γιγαντιαία καλλιτεχνική απόσταση . Από την ελαφρότητα και την ανεμελιά της εφηβικής τρέλας των πρώτων χρόνων κατόρθωσαν να φτάσουν μέσα σε μία περίπου δεκαετία σε έναν καλλιτεχνικό κολοφώνα. Με την επισήμανση , βεβαίως , ότι οι Lennon –Mac Cartney έγραφαν μόνοι τους τα τραγούδια τους , τολμώντας να εντάξουν καινούργια πράγματα στη μουσική τους , ενώ ο υποτιθέμενος αστέρας απλώς τραγουδά τις συνθέσεις άλλων . Συνθέσεις , ως επί το πλείστον , τυποποιημένες , προσαρμοσμένες στα ηχητικά πρότυπα της ξενόφερτης μουσικής παράδοσης και αποπνέουσες μία βεβιασμένη ερωτική αύρα . Ωστόσο , αυτό δε στερεί από τον καλλιτέχνη μας το δικαίωμα να ερμηνεύσει τα τραγούδια ενός κορυφαίου συνθέτη ∙ ας πούμε του Μίκη Θεοδωράκη .
`
Έρχεται λοιπόν η στιγμή που ο αστέρας, αντιμέτωπος με τον ανάλαφρο εαυτό του , αναφωνεί : alea iacta est . Και ως ένας σύγχρονος Ιούλιος Καίσαρας ετοιμάζεται να διαβεί το δικό του Ρουβίκωνα και να βαδίσει εναντίον των κακεντρεχών κριτικών και φιλοθεαμόνων ,οι οποίοι αμφισβητούν την καλλιτεχνική του αρτιότητα . Κι εδώ ανακύπτει το εξής ερώτημα : με ποια λογική σπεύδουν ορισμένοι να κατακεραυνώσουν την επικείμενη διάβαση του καλλιτεχνικού Ρουβίκωνα, χωρίς αυτή να έχει πρώτα συμβεί ; Τι άραγε φοβούνται; Μπορεί η διαγραφείσα πορεία ενός τραγουδιστή να μαρτυρεί αυτή που θα διαγραφεί και στο μέλλον; Ασφαλώς όχι και θα ήταν μέγιστο λάθος το να ισχυριστεί κανείς αυτό . Η κριτική πρέπει να ακολουθεί την ακρόαση. Πρώτα η εκτέλεση από τον καλλιτέχνη και έπειτα η «εκτέλεσή» του από τον κριτικό .
`
Από την άλλη , ωστόσο , δεν μπορεί να παραβλέψει κανείς τη ματαιοδοξία που κρύβουν τέτοιου είδους εγχειρήματα Γιατί ,όπως και να το κάνουμε , όταν μεταβαίνει κανείς απότομα από το αφελές στο βαρυσήμαντο , χωρίς προηγουμένως να υπάρξει ένας ενδιάμεσος σταθμός , μία σταδιακή πρόοδος σε κάτι ουσιαστικότερο , είναι λογικό το εγχείρημά του να γεννά τη δυσπιστία ακόμη και στους καλοπροαίρετους . Επιστρέφοντας στην περίπτωση των Beatles, για να οδηγηθεί το θρυλικό συγκρότημα στο “Sergeant Pepperʼs lonely hearts club band” έπρεπε να προηγηθεί το “Rubber soul” . Συνήθως οι μεταμορφώσεις ,εκτός από ιδιάζουσες περιπτώσεις , πραγματοποιούνται σταδιακά ,με αναβαθμούς κορύφωσης .Στην περίπτωση του αστέρα μας ,όμως , γίνεται ορατή μία επιθυμία για άμεση εκτόξευση από τους πρόποδες στην κορυφή του όρους . Επόμενο είναι να επισύρει τα ειρωνικά σχόλια και τους αφορισμούς πολλών.
`
Επιπλέον , είναι και η σύγκριση με τις προηγούμενες εκτελέσεις . Όταν τα τραγούδια του σπουδαίου συνθέτη έχουν αποδοθεί με θεϊκό τρόπο από τιτάνιες φωνές και η φωνή του αστέρα ωχριά σε εκφραστική πολλαπλότητα και αλήθεια [ναι νομίζω υπάρχει και η αλήθεια της φωνής ],τότε πάλι τα πικρόχολα σχόλια είναι αναμενόμενα . Όταν στην ακουστική μνήμη του κοινού έχουν εντυπωθεί αυτά τα τραγούδια με ερμηνείες που γεννούν το ρίγος, είναι πραγματικά δύσκολο να πείσει ένας τραγουδιστής ο οποίος έχει καταχωριστεί στο στρατόπεδο του φανταχτερού ,ότι η δική του ερμηνεία μπορεί να δώσει μια διαφορετική διάσταση σʼ ένα έργο . Κι έπειτα ,αναρωτιούνται οι πικρόχολοι , πως μπορούν να συμβιβαστούν ο κόσμος της διαφήμισης , τον οποίο τόσο πιστά υπηρετεί ο αστέρας , με τον κόσμο της διανόησης ,τον οποίο εκπροσωπεί ,ας υποθέσουμε , ο Ελύτης ; Πως μπορούν να συνυπάρξουν ο Armani και το «Άξιον Εστί» ; Αυτό δεν ισοδυναμεί με «αποικιοποίηση του πολιτισμικού από το εμπορικό» , όπως θα έλεγε και ο Μουζέλης ; Εν πάσει περιπτώσει , νομίζω ότι και οι αυστηροί κριτικοί και οι απαιτητικοί ακροατές προσπαθούν να περάσουν το δικό τους Ρουβίκωνα σʼ αυτές τις στιγμές και ,κατά έναν τρόπο , να επιτεθούν στον γνώριμο εαυτό του αστέρα που τους πρόδωσε και τους αναστάτωσε . Ο Πομπήιος σʼ αυτή την περίπτωση είναι το θράσος του αστέρα να αμφισβητήσει την κατάταξή του στην κατηγορία των καλλιτεχνών της τσιχλόφουσκας .
`
Έχοντας ,λοιπόν, τα παραπάνω ως οδηγό , οι πικρόχολοι «ρίχνουν τον κύβο», χωρίς να περιμένουν την εκδήλωση της «επαναστατικής» πράξης του αστέρα .Τους αρκεί και μόνο η πρόθεση. Εκτοξεύουν πρώτα τα βέλη τους σʼ αυτή ,γιατί θεωρούν ότι μπορούν ίσως να αποτρέψουν μέσω της κριτικής τους την πραγματοποίησή της . Να επαναφέρουν στην τάξη τον αλαζόνα τραγουδιστή.Να τον αναγκάσουν να συνετιστεί και να συνειδητοποιήσει τη ματαιότητα του εγχειρήματός του. Δεν ξέρω , ωστόσο , σε περίπτωση που δεν τα καταφέρουν και ο αστέρας αψηφήσει τους κεραυνούς τους και πράξει αυτό που έβαλε ως στόχο και πετύχει , αν είναι έτοιμοι να αποδεχτούν εκείνο που με θαυμάσιο τρόπο έχει γράψει ο Μανόλης Αναγνωστάκης «Κρίνε για να κριθείς» .Κι απομένει , τελικά , να δούμε αν το εμπορικό είναι καταδικασμένο να παραμείνει στα χωράφια του ή αν έχει το σθένος να κάνει την υπέρβαση ……….
“Κι όμως: στις 2 Μαΐου, στις 9 το βράδυ, στην κεντρική πλατεία Νέας Σμύρνης ο Σάκης Ρουβάς θα ερμηνεύσει αποσπάσματα από το «Αξιον Εστί» του Μίκη Θεοδωράκη. …..(η συναυλία θα πραγματοποιηθεί με ελεύθερη είσοδο). Ετσι, λοιπόν, μετά τον ρόλο του Διονύσου στις «Βάκχες» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Δημήτρη Λιγνάδη, ο Σάκης Ρουβάς θα «αντιπαρατεθεί» και με την ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη.
Είναι προφανές ότι η τόλμη δεν του λείπει, μια κι αποφάσισε να κρατήσει τον ρόλο του λαϊκού τραγουδιστή και να ερμηνεύσει τα τραγούδια που σημάδεψε με την εμβληματική του ερμηνεία ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης: «Ενα το Χελιδόνι», «Με το Λύχνο του Αστρου», «Της Δικαιοσύνης Ηλιε Νοητέ», «Της Αγάπης Αίματα». Κατά τα άλλα ο Θεόδωρος Ορφανίδης θα διευθύνει την Οrchestra Mobile, αφηγητής θα είναι ο ηθοποιός Γιώργος Γιαννόπουλος και Ψάλτης ο βαρύτονος Κώστας Ραφαηλίδης. Θα συμμετέχει επίσης η χορωδία της ΔΕΗ-ΔΕΔΔΗΕ, σε μουσική διδασκαλία Κωστή Κωνσταντάρα.
Την ιδέα είχε ο μαέστρος Θ. Ορφανίδης, ο οποίος, σε συνεννόηση με τον Πολιτιστικό Οργανισμό του Δήμου Νέας Σμύρνης, πρότεινε στον Σάκη Ρουβά να συμμετάσχει στη βραδιά που τιμά τα 90 χρόνια από τη γέννηση του Μίκη Θεοδωράκη. Ο ίδιος θεώρησε την πρόταση τιμητική, σκέφτηκε ότι ταιριάζει με τη στροφή που επιχειρεί στην καριέρα του και προκειμένου να μην εκτεθεί κάνει συνεχείς πρόβες. Μουσικά φαίνεται πως τον κατευθύνει ο Θ. Ορφανίδης, ……
Στη Νέα Σμύρνη, λοιπόν, όπου ο Μίκης έζησε τα νεανικά του χρόνια και όπου -όπως ο ίδιος έχει πει- έκαναν το 1964 αμέτρητες πρόβες για το «Αξιον Εστί» με τον Μπιθικώτση και τους εξαίρετους μουσικούς του (τον Λάκη Καρνέζη και τον Κώστα Παπαδόπουλο στο μπουζούκι, τον Γιάννη Διδίλη στο πιάνο και τον μπασίστα Βαγγέλη Παπαγγελίδη).
Η αλήθεια είναι πως δυσκολεύεται κανείς να σκεφτεί αυτά τα τραγούδια ερμηνευμένα με κώδικες πίστας. Ούτε ο ίδιος ο Σάκης Ρουβάς δεν θα το ήθελε. Ωστόσο, η επιλογή του ξενίζει, αν και δεν είναι η πρώτη φορά που αναπάντεχοι ερμηνευτές θεοδωρακικών έργων προκάλεσαν τους κύκλους της μουσικής ορθότητας (θυμηθείτε τι είχε γίνει όταν ο Ρέμος τραγούδησε Θεοδωράκη στο Ηρώδειο).
…..
Ο δεύτερος που τόλμησε να το αγγίξει,……. ήταν ο Γιώργος Νταλάρας (σε ζωντανή ηχογράφηση από το Ηρώδειο και μια δεύτερη φορά το 2006 σε ζωντανή ηχογράφηση από το Μέγαρο Μουσικής). Ούτε κι αυτός γλίτωσε τις επικρίσεις, με πιο χαρακτηριστική την επίθεση του Γιώργου Ζαμπέτα που τέλη της δεκαετίας του ’80 είπε χαρακτηριστικά σε συνέντευξή του: «Εγώ θα του συνιστούσα να μην ακουμπήσει εκεί απάνω διότι δε μπορεί να τα βγάλει πέρα με τον Μπιθικώτση».
Ποιος να του το ‘λεγε τότε πως μερικά χρόνια μετά το «Ενα το Χελιδόνι» θα υπήρχε στη δισκογραφία των Νάνας Μούσχουρη, Αλκίνοου Ιωαννίδη, Βασίλη Παπακωνσταντίνου, Δημήτρη Μητροπάνου, ενώ το «Της Δικαιοσύνης Ηλιε Νοητέ» έχει ηχογραφηθεί από τον Κώστα Χατζή και την Αλέξια μέχρι τον Δημήτρη Μπάση και την Παιδική Χορωδία Δημήτρη Τυπάλδου. Ολόκληρο το έργο (εκτός από τους Μπιθικώτση και Νταλάρα) έχει ηχογραφήσει ο Γιάννης Κότσιρας από το Ηρώδειο, το 2002. Το αν οι ηχολήπτες θα γράφουν στις 2 Μαΐου στην πλατεία Νέας Σμύρνης δεν το ξέρουμε…”
ΥΓ Ως κατοικος Ν.Σμυρνης αυριο λοιπον, ισως περασω να ακουσω 2-3 τραγουδια του Κερκυραιου πουρο-τεκνου, που τον ζηλευουν πολλοι.
Δεν πηγα τελικα, γιατι συμμαζευα το γραφειο μου μεχρι αργα. Ομως ακουσα κατι λιγο στην ΝΕΡΙΤ. Μια χαρα το ειπε. Δυτικοτροπα.
ΥΓ1 “Η πλατεία της Νέας Σμύρνης υπολογίζεται πως συγκέντρωσε πάνω από 10.000 θεατές.”
http://www.e-radio.gr/blog/post.asp?uid=37276
ΥΓ2 https://www.youtube.com/watch?v=cmoBbruNHeE