Διάλεξη του ποιητή και στιχουργού Μιχάλη Γκανά στο Megaron Plus

Το Megaron Plus
παρουσιάζει έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ποιητικής γενιάς του ʼ70

Διάλεξη του ποιητή και στιχουργού Μιχάλη Γκανά

Δευτέρα 11 Φεβρουαρίου 2008
Ώρα έναρξης 7 μ.μ.
Είσοδος ελεύθερη με δελτία προτεραιότητας

Η διανομή των δελτίων αρχίζει στις 6μ.μ.
Σε περίπτωση μεγάλης προσέλευσης αρχίζει μισή ώρα νωρίτερα

Στρέφοντας το ενδιαφέρον του στη σύγχρονη ελληνική ποίηση, το Megaron Plus, στο πλαίσιο του κύκλου διαλέξεων που οργανώνει με γενικό τίτλο «Η ποιητική γενιά του ʼ70», παρουσιάζει τον γνωστό ποιητή και στιχουργό Μιχάλη Γκανά.
Ο τιμημένος με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 1994 Μιχάλης Γκανάς θα μιλήσει στο κοινό για το έργο του στις 11 Φεβρουαρίου στο Μέγαρο Μουσικής. Τον σχεδιασμό και την παρουσίαση της διάλεξης έχει αναλάβει ο διευθυντής του περιοδικού Νέα Εστία, Σταύρος Ζουμπουλάκης.

Ο Μιχάλης Γκανάς γεννήθηκε στον Τσαμαντά Θεσπρωτίας το 1944. Από το 1962 ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Παρακολούθησε νομικά χωρίς να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Βιβλιοπώλης για μια δεκαπενταετία, συνεργάστηκε αργότερα με την κρατική τηλεόραση, ως επιμελητής λογοτεχνικών εκπομπών και σεναριογράφος. Από το 1989 έως το 2005 εργάστηκε ως κειμενογράφος σε διαφημιστική εταιρεία.

Ο Μιχάλης Γκανάς αποτελεί μια τις πιο ξεχωριστές ποιητικές φωνές της γενιάς του ’70. Στο ευρύτερο κοινό είναι γνωστός από τους στίχους του. Από τη «Σουμιτζού» μέχρι τη «Νύχτα στο ελληνικό», έχει διαγράψει τη δική του τροχιά στο ελληνικό τραγούδι και έχει μελοποιηθεί από γνωστούς Έλληνες και ξένους συνθέτες, όπως οι Νίκος Ξυδάκης, Νίκος Μαμαγκάκης, Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Μίκης Θεοδωράκης, Δημήτρης Παπαδημητρίου, Παντελής Θαλασσινός, Μιχάλης Χριστοδουλίδης, Χάρης Κατσιμίχας, Ευανθία Ρεμπούτσικα, Γκόραν Μπρέγκοβιτς, Νίκος Κυπουργός, Άρα Ντινγκτζιάν κ.ά.
Πάνω από όλα, όμως, ο Μιχάλης Γκανάς είναι ποιητής. Διαθέτει μια ατόφια ποιητική φλέβα. Με έμπνευση, ταλέντο και ελευθερία πνεύματος γράφει για τον Νεοέλληνα χρησιμοποιώντας ως κεντρικούς θεματικούς πυρήνες την πατρίδα, την αγάπη, το χρόνο και το θάνατο. Οι εικόνες από την Ήπειρο είναι διάσπαρτες στους στίχους του. Η πατρίδα και η πατρική εστία αποτελούν το κέλυφος που προστατεύει την τρυφερότητα της παιδικής ηλικίας. «Το σπίτι παλιό, πολυταξιδεμένο/άξαφνα κάνει μνήμες βουλιάζει», γράφει, ενώ η παιδική ηλικία μοιάζει να τον έχει σημαδέψει για πάντα: «Ας δέρνει ο δάσκαλος, έχεις στο στόμα τη γεύση της αθανασίας».

«Τα Γιάννενα για τον Γκανά δεν είναι παρά η πρόφαση, το σκηνικό για να ακουμπήσει ο Μύθος. Υπάρχουν ποιητές που όσο περνάει ο καιρός τόσο βαθαίνουν στα πράγματα, τόσο βαθαίνουν στις λέξεις, τόσο περισσότερο αναζητούν την εκφραστική τους περιπέτεια. Σ’ αυτούς ανήκει και ο Μιχάλης Γκανάς…», γράφει η Έλενα Χουζούρη το 1989, στην ΑΥΓΗ.
Ο ίδιος ο ποιητής αναφέρει σε συνέντευξή του το 1991: «Δεν νοσταλγώ κανέναν “χαμένο παράδεισο”. Μάλλον προσπαθώ να αποφύγω μια “υπαρκτή κόλαση”. Γι’ αυτό καταφεύγω στα Γιάννενα, που έχουν ελάχιστη σχέση με τη γνωστή πόλη της Ηπείρου. Τα δικά μου Γιάννενα είναι φανταστικά. Αποτελούν το σκηνικό μιας δράσης, που εκτυλίσσεται εκτός τόπου και χρόνου ή σε κάθε τόπο και χρόνο. Όσο για την παιδική ηλικία, νομίζω ότι είναι η καταποντισμένη Ατλαντίδα του καθενός μας».
«Με γνήσιο, χαμηλόφωνο πάθος εμψυχώνει κάποιες λέξεις που η μεταπολεμική μας ποίηση -κι ακόμη περισσότερο αυτή της γενιάς του- έχει κλονίσει, χλευάσει ή αποκαθηλώσει», γράφει ο Μισέλ Φάις για τον δεσμό του με την πατρίδα. Πειραματίζεται σ’ έναν δρόμο μοναχικό, «σχοινοβάτης», όπως λέει ο ίδιος, «σε μια γλώσσα επικίνδυνη, αλλά γεμάτες μνήμες».
Όμως ο Μιχάλης Γκανάς πειραματίζεται και με τη σιωπή, αφού περνά αρκετός καιρός ανάμεσα σε κάθε ποιητική συλλογή του. «Μου κάνει καλό η σιωπή. Βρίσκω τον λόγο πιο φρέσκο, πιο δυνατό κι εγώ είμαι πιο διψασμένος για έκφραση, μην έχοντας αυτή την καθημερινή τριβή. Γιατί η ποίηση δεν αντέχεται κάθε μέρα. Εγώ δεν την αντέχω, ούτε ως αναγνώστης. Η ποίηση όμως ως στάση ζωής ή ως αίσθηση του κόσμου είναι κάτι άλλο, που δεν το έχει μόνο ο ποιητής αλλά κάθε άνθρωπος και μακάρι να υπήρχε περισσότερη στη ζωή μας», δηλώνει το 1992 στο περιοδικό ΡΕΥΜΑΤΑ. Και συνεχίζει, μιλώντας για τις επιρροές του: «Μια πολύ θεμελιώδης για μένα επιρροή είναι σίγουρα ο Σολωμός και έπειτα ο Σεφέρης, ο οποίος είναι ένα ποιητικό μέγεθος στη γλώσσα μας που δεν μπορεί κανείς να τον αγνοήσει. Είναι και ο Καρυωτάκης, ο οποίος έχει αυτή την οριακή ρήξη με το περιβάλλον του. Υπάρχουν και κάποιοι ελάσσονες ποιητές, ο Άγρας, ο Πορφύρας… Βρίσκω σ’ αυτούς μια άλλου είδους μαγεία, γιατί μιλάνε σε χαμηλούς τόνους, για πράγματα πολύ οικεία και καθημερινά, δεν έχουν αυτό τον όγκο που συνήθως έχουν οι μεγάλοι ποιητές».
Η πρώτη προσωπική συλλογή του Μιχάλη Γκανά, «Ακάθιστος Δείπνος», εκδίδεται το 1978, για να ακολουθήσουν τα «Μαύρα Λιθάρια» (1980), τα «Γυάλινα Γιάννενα» (1989), η «Παραλογή» (1993) και τα «Μικρά» (2000). Το 1981 εκδίδει το «Μητριά πατρίδα», ένα πεζογράφημα με έντονα προσωπικά βιώματα από την περιπέτεια του εμφυλίου και της Ουγγαρίας. Η εργογραφία του συμπληρώνεται με την «Ανθοδέσμη» (1993), μια ανθολογία ποιημάτων και τραγουδιών με άλλους τρεις ομοτέχνους του. Πιο πρόσφατα, κυκλοφόρησαν η ποιητική συλλογή «Ο ύπνος του καπνιστή» (2003) και μια ελεύθερη απόδοση από το «Άσμα Ασμάτων» (2005).
Το 2002 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Μελάνι» μια συγκεντρωτική έκδοση των στίχων του έως και το 2001 με τίτλο «Στίχοι: Μιχάλης Γκανάς». Τα ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες, ενώ έχει μεταφράσει και αρχαίο δράμα: Νεφέλες του Αριστοφάνη για το Θέατρο Τέχνης και Επτά επί Θήβας του Αισχύλου για το ΔΗΠΕΘΕ Πατρών. Το 1994 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για την «Παραλογή».
«Αν είναι να μιλήσει κάποιος ας πει για την αγάπη», γράφει στην «Παραλογή» ο Μιχάλης Γκανάς. Ο στίχος αυτός είναι χαρακτηριστικός ολόκληρου του έργου του.
Όσοι αγαπούν τη σύγχρονη ελληνική ποίηση, στις 11 Φεβρουαρίου, στην εκδήλωση του Megaron Plus, θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν έναν από τους γνήσιους και σημαντικότερους εκπροσώπους της