Για την Ανθολογία Νέων Αυστριακών Ποιητών, [μετάφραση Κατερίνα Λιάτζουρα] Βακχικόν 2019, της Μαργαρίτας Παπαγεωργίου / Über die Anthologie Junger Österreichischer Lyriker*innen, schreibt Margarita Papageorgiou
Lyrikanthologien sind immer von großem Interesse. In Bezug auf die Auswahl der Lyriker*innen oder/und ihrer Gedichte,aber auch auf diebeabsichtigte Zweckmäßigkeit der Anthologie und ihrer Funktionserwartung. Insofern sich eine Anthologie auch an ein fremdsprachiges Lesepublikum richtet, wie es sich zum Beispiel bei einer übersetzten Anthologie handelt, dann kommt man zu einem interlingualen und interkulturellen Dialog anhand der Literatur. Die Gedichte für die zweisprachige Anthologie Junger Österreichischer Lyriker*innen (vakxikon Verlag, 2019),haben Helmut A. Niederle, Präsident des Österreichischen PEN Clubs, und Elisabeth Erler ausgewählt. Im Vorwort meint Niederle, dass die jüngere Generation der deutschsprachigen Schriftsteller, nach dem Ende des zweiten Weltkrieges, verpflichtet sei«Worte zu finden, die das Unvorstellbare und jede Form der Humanität Missachtende in etwas Benennbares zu wandeln». In unserem Zeitalter gehen die Herausforderungen vom «digitalen Faschismus» hervor, so bezeichnet Helmut A. Niederle die Sprache der Medien und der Politik, sowie auch die Sprachmanifestationen des Demokratieversagens.Was die Absicht der Anthologie betrifft «erscheinen die vorliegende Auswahl anGedichten der jüngeren Generation österreichischer Lyriker als blickende Warnlichter vor einem politischen System, das als frei getarnt einen Zwangscharakter huldigt wie es ihn zuvor nie gegeben hat. Wiederum handelt es sich um einen literarischen Aufbruch, der zu einem geistigen Raum führt, diesen entwirft und markiert. Diese Gedichte sind nicht vordergründig oppositionell, sondern versuchen mit der gezielt gesetzten Wortwahl zu verführen. Diese Gedichte sind der Autonomie des Menschen, dessen Selbstbestimmung und der Freiheit und all dem, was damit eingeht, verpflichtet».
In der vorliegenden Anthologie wird die zeitgenössische österreichische Lyrik von acht jungen Lyriker*innen vertreten (alle wurden zwischen 1970 und 1991 geboren), von vier Männern und vier Frauen, mit jeweils fünf Gedichten: Michael Beisteiner, Mario Keszner, WofgangMillendorfer, Sophie Reyer, Cristian Teissl, Marlies Thuswald, Katharina Tiwald und Cornelia Travnicek.
Katharina Liatzoura, die Übersetzerin dieser Anthologie, hat die Gedichte mit energievoller Übersetzungsdynamik ins Griechische transferiert. Klangvoll und fließend sind die sprachlichen Besonderheiten, jeder der acht poetischen Stimmen, in die griechische Sprache übertragen worden. Liatzouras Übersetzungsvermögen dürftedurch die bilinguale Wiedergabe der Gedichte,der Kritik deutschsprachiger Leser*innen unterzogen werden, da es zwischen Ausgangssprache und Zielsprache vor Ort vergleicht werden kann.
Die Anthologie Junger Österreichischer Lyriker*innen ist Teil des zielstrebigen europäischen Projekts, das der Vakxikon Verlag, mit Geschäftssitz in Athen, in Griechenland, fördert. Bei diesem Vorhaben nehmen Dichter und Dichterinnen aus ganz verschiedenartigen Sprachfeldern Europas teil, die bis 40 Jahre alt sind und 1 bis 3 Lyrikbände veröffentlicht haben.
Der Unternehmungswertdieser Anthologienist in dieser Hinsicht enorm und sehr wesentlich für die Literatur. Falls wir über dieAltersbegrenzung der Dichter*innenhinwegsehen, eineTatsache, dieaber die poetische Reife des Seins und Werdens nicht ins Gesamtbild der Dichtung setzt, gilt dieses Projekt als ein Podium für Lyrikstimmen aus ganz Europa. Dichterische Stimmen, die ihren Klang,angesichts ihrer Besorgnisse, ihrer Ängste und ihrer Leidenschaften für die Welt die sich vor ihnen entfaltet, auch außerhalb ihrer Heimatgrenze ertönen lassen. In diesen mehrstimmigen Anthologien nimmt man wahr, wie die Poesie der jüngeren,aber mit ganz verschiedenen Kulturhintergründen, Generation,eine ganz neue Zukunft gestaltet. Nunmehr könnenLesepublikum und Literaturforscher die Komplexität und das Niveau der postmodernen Lyrik genießen. Hindurch solcher Anthologien ergänzen sich sprachliche Differenzierungen und Übereinstimmungen und verflechten miteinander Individuumund Gesellschaft – diesbezüglicheKonkretionin Europa und Weltweit–verflechten das Bewusstseinund das Unbewusstseinder jüngeren Generation. Diese mehrsprachige Lyrik dürfte als eine Kommunikationsbrücke zur Babel Epocheangesehen werden. Die Lyrik, gleich eines interlingualen Abenteuers, geht überKreuzungen und auf gemeinsame Reisen undgibt den Anlass für neue literarische Befruchtungen und Schöpfungen. Für das Erwachen und für das Geschehen. Aus/Aufforderungen einer jungen lyrischen Generation.
`
**************************
Για την Ανθολογία Νέων Αυστριακών Ποιητών, Βακχικόν 2019,
μετάφραση Κατερίνα Λιάτζουρα
της Μαργαρίτας Παπαγεωργίου
Οι Ανθολογίες ποίησης παρουσιάζουν πάντα ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Και από πλευράς της επιλογής των ανθολογουμένων ποιητών ποιητριών ή/και ποιημάτων τους, αλλά και από την οπτική της σκοπιμότητας και προσδοκώμενης λειτουργίας τους. Όταν η ανθολογία απευθύνεται και σε ένα άλλο κοινό εκτός του ομόγλωσσου όπως στην περίπτωση μεταφρασμένης ανθολογίας, τότε λειτουργεί και ως διαγλωσσικός, διαπολιτισμικός διάλογος μέσω της λογοτεχνίας. Στη δίγλωσση Ανθολογία Νέων Αυστριακών Ποιητών, από τις εκδόσεις Βακχικόν 2019, σε μετάφραση της Κατερίνας Λιάτζουρα, η ανθολόγηση έχει γίνει από τον Χέλμουτ Α. Νίντερλε, πρόεδρο του Συλλόγου συγγραφέων της Αυστρίας. Στον πρόλογο ο ανθολόγος γράφει πως μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου η γενιά των γερμανόφωνων συγγραφέων αντιμετώπιζε την πρόκληση να γράψει λογοτεχνία σε μια γλώσσα που περιφρόνησε τον ανθρωπισμό ξεπερνώντας «μια αφωνία που δημιουργήθηκε από τις διεξαχθείσες θηριωδίες». Στη σημερινή εποχή οι προκλήσεις έρχονται από τον «ψηφιακό φασισμό» όπως χαρακτηρίζει ο ίδιος τη γλώσσα των μέσων μαζικής ενημέρωσης, τον πολιτικό λόγο και τις γλωσσικές εκφάνσεις της αποτυχίας της Δημοκρατίας σε εποχές κρίσης. Άρα σχετικά με τη σκοπιμότητα της ανθολόγησης στην παρούσα ανθολογία «εμφανίζεται η προκείμενη επιλογή των ποιημάτων-ποιητών της νεότερης γενιάς της Αυστρίας – σαν αλάρμ που αναβοσβήνει μπρος σε ένα πολιτικό σύστημα που, καμουφλαρισμένο ως ελεύθερο, πρεσβεύει έναν χαρακτήρα καταπίεσης. Από την άλλη, πρόκειται για ένα λογοτεχνικό ξεκίνημα που οδηγεί σε μία πνευματική διάσταση που τη σχεδιάζει και τη σημαδεύει. Τα συγκεκριμένα ποιήματα δεν είναι επιπόλαια αντιστασιακά, αλλά προσπαθούν με τη στοχευμένη επιλογή των λέξεων να αφυπνίσουν. Τα συγκεκριμένα ποιήματα είναι συνδεδεμένα με την αυτονομία του ανθρώπου, την αυτοπραγμάτωση και την ελευθερία του, και οτιδήποτε συσχετίζεται με τις έννοιες αυτές».
Στην Ανθολογία Νέων Αυστριακών Ποιητών, Βακχικόν 2019, σε μετάφραση της Κατερίνας Λιάτζουρα, παρουσιάζονται οχτώ εκπρόσωποι της νέας γενιάς της Αυστριακής ποίησης (γεννημένοι από τα τέλη του 1970 μέχρι και το 1991), τέσσερις άντρες και τέσσερις γυναίκες με πέντε ποιήματα ο καθένας καθεμία: MarioKeszner (Μάριο Κέσζνερ), WolfgangMillendorfer (Βόλφγκανγκ Μίλλενντορφερ), MichaelBeisteiner (ΜίχαελΜπάισταϊνερ), SophieReyer (ΣοφίΡάιερ), ChristianTeissl (Κρίστιαν Τάισσλ), KatharinaTiwald (Κατερίνα Τίβαλντ), MarliesThuswald (ΜαρλίςΤούσβαλντ), CorneliaTravnicek (ΚορνηλίαΤράβνισεκ).
Η μεταφράστρια Κατερίνα Λιάτζουρα που γεννήθηκε στη Γερμανία και είναι φιλόλογος γερμανικής γλώσσας, εκτός από την προσωπική της λογοτεχνική παραγωγή ασχολείται και με τη μετάφραση σύγχρονης ελληνικής ποίησης στη γερμανική γλώσσα. Σε αυτή την Ανθολογία Νέων Αυστριακών Ποιητών με μεταφραστικό δυναμισμό και καθαρότητα πετυχαίνει, σε ρέουσα αλλά ποιητική απόδοση, τη διαφάνεια και ιδιαιτερότητα της κάθε μίας από τις οχτώ ποιητικές φωνές στην απόδοσή τους στην ελληνική γλώσσα. Το μεταφραστικό της εγχείρημα εκτίθεται μέσω της δίγλωσσης παράθεσης των ποιημάτων προς τους γερμανομαθείς αναγνώστες και αναγνώστριες.
«Ανθολογίες νέων ποιητών» από τις εκδόσεις Βακχικόν
Η συγκεκριμένη Ανθολογία Νέων Αυστριακών Ποιητών ανήκει στις «Ανθολογίες νέων ποιητών», ένα σημαντικό και φιλόδοξο πανευρωπαϊκό πρότζεκτ των εκδόσεων Βακχικόν με έδρα την Αθήνα – Ελλάδα (www.youngpoets.eu). Σε αυτές συμμετέχουν ποιητές ποιήτριες από διαφορετικό γλωσσικό περιβάλλον της Ευρώπης κάθε φορά, ηλικίας έως 40 ετών, που έχουν εκδώσει 1 έως 3 ποιητικά βιβλία. Από τις εκδόσεις Βακχικόν έχουν κυκλοφορήσει στα ελληνικά δεκατέσσερις δίγλωσσες Ανθολογίες μέχρι στιγμής: Εσθονών, Γαλικιανών, Αυστριακών, Ιρλανδών, Λετονών, Σουηδών, Ρουμάνων, Μαλτέζων, Γάλλων, Ρώσων, Ισπανών, Κύπριων, Σλοβάκων, Σλοβένων.
Η αξία αυτού του εγχειρήματος θεωρώ ότι είναι ουσιαστική. Αν παραμερίσουμε το γεγονός ότι περιλαμβάνει μόνο τη νεότερη ηλικιακά ποιητική γενιά περιορίζοντας έτσι την συνολική εικόνα χωρίς την ανάδειξη της ώριμης ποιητικά πρόσληψης του γίγνεσθαι της εποχής μας, το πρότζεκτ «Ανθολογίες νέων ποιητών» προσφέρει ένα βήμα όπου νεότερες ποιητικές φωνές από τον ευρωπαϊκό χώρο ακούγονται και έξω από τη γλώσσα τους, εκφράζοντας τις ανησυχίες, τους φόβους και τα πάθη τους σε έναν κόσμο που ανοίγεται μπροστά τους. Σε αυτές τις πολυφωνικές ανθολογίες μπορεί να γίνει ορατό το πώς η ποίηση της νεότερης γενιάς από διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα διαχειρίζεται το παρόν εν όψει ενός μέλλοντος. Στους αναγνώστες αναγνώστριες και μελετητές έγκειται πλέον η γνωριμία αλλά και απόλαυση της πολυπλοκότητας, όπως και σύνθεσης των επιπέδων στα οποία κινείται η σύγχρονη ποίηση της νεότερης γενιάς. Μέσα από τέτοιες ανθολογίες μπορούν να αναγνωριστούν τα διαφορετικά αλλά και κοινά ρεύματα μέσα από τα οποία ρέει το ατομικό αλλά και συλλογικό – ευρωπαϊκό εν προκειμένω, και σε συγκριτική παράθεση παγκόσμιο – συνειδητό και υποσυνείδητο της νεότερης ηλικίας. Η πολυφωνική αυτή ποίηση μπορεί έτσι να λειτουργήσει ως γέφυρα επικοινωνίας από την εποχή του πύργου της Βαβέλ. Η ποίηση εδώ, ως πολυγλωσσική περιπέτεια, περπατά σε διασταυρώσεις συναντήσεων, σε κοινά ταξίδια γενεών προσφέροντας δυνατότητες για νέες γονιμοποιήσεις και δημιουργίες. Για αφυπνίσεις και δράσεις. Πρό(σ)κληση από την νεότερη γενιά.
Έναδείγμαποιημάτων:
MarliesThuswald (1991)
[Μπλε]
Λουλακί ομίχλες
διατρέχουν την ημέρα
σκέψεις κοβαλτίου και τα
βλέμματα σε σκούρο μπλε
περιπλέκουν την αίσθηση
βαθύ μπλε κρέμεται
στις φυλλωσιές της καρδιάς
σε μελάνι έχουν βυθιστεί
η πόλη ο ουρανός κι εγώ
πρέπει να ξεμπλέξω
φύλλωμα μύρτιλου και
δαμάσκηνου κουκούτσι
πέφτω
σε
γεντιανής
πηγάδι
ένας γαλαζολαίμης άδει
χλιαρές φλόγες κυανού
μόνο το χαρτί
παρέμεινε λευκό
`
*
ChristianTeissl (1979)
[Tabularasa]
Το λιβάδι στην κάτω πλαγιά:
ένα λευκό φύλλο χαρτί ζωγραφικής.
Από την καλλιγραφία
κανένα Γιώτα δεν έχει απομείνει,
καμία σειρά πιά δεν αναμένει
τους φθινοπωρινούς της αναγνώστες,
ο ουρανός από πάνω
δεν έχει πια γραμμές.
Ένα μεμονωμένο σημείο μόνο
στο ήμισυ του ύψους:
μια τριανταφυλλιά,
ανθίζει στο κενό.
`
*
MichaelBeisteiner (1977)
[άτιτλο]
γύρω από την εικόνα που τα μάτια αντικρύζουν
μια φλοίδα ημέρας
ξημερώνει
ένας ληστής του χρόνου
ένας ερμαφρόδιτος
φιλά
γκριζαρισμένους λίθους
στου ποταμού τη κοίτη
`
*
Mario Keszner (1976)
[Συμβαίνει]
Σύννεφα βροχής από
Βορειοδυτικά
Κακή ορατότητα ήδη
Κατά την διάρκεια όλης της κρύας μέρας
Η πρόγνωση μας δίνει λίγα
Περιθώρια ελπίδας
Ο θάνατος–
Ο χτύπος στις πόρτες των
Φίλων και των οικογενειών γίνεται
Όλο και πιο προσεχτικά όσο ψηλότερα τα
Σύννεφα καπνού ανεβαίνουν
Στα μέτωπα οι βαθιές ρυτίδες των
Φοβισμένων ανθρώπων μοιάζουν
Με χαράδρες όπου θέλουνε
Ευχαρίστως να κρυφτούν
Κάπου
Ο θάνατος
Ο θάνατος
Ο θάνατος προσχεδιάζεται
Το μαχαίρι ενός ηλικιωμένου
Κόβει με κόπο το
Ξερό ψωμί μιας
Πεπερασμένης μέρας
Ξάφνου σταματά
Αρχικά κοιτάζει σκεπτικός το ρολόι
Έπειτα έξω από το παράθυρο
Και αναστενάζει
Τελείωσε το βούτυρο
Τα σουπερμάρκετ μανταλωμένα
Οι σειρήνες ουρλιάζουν
Ο θάνατος
Ο θάνατος
Ο θάνατος πλησιάζει και οι
Δρόμοι παραείναι γλιστεροί
Για να βγεις ακόμη και τούτη την ώρα έξω
`
*
Wolfgang Millendorfer (1977)
[άτιτλο]
Ρολόι πηγαίνει λάθος
Το ρολόι μου πηγαίνει λάθος.
Τι να κάνω τώρα;
Συνεχώς μόνο σε μένα συμβαίνουν αυτά.
Αυτοκίνητο χάλασε
Το αυτοκίνητό μου χάλασε.
Τι να κάνω τώρα;
Συνεχώς μόνο σε μένα συμβαίνουν αυτά.
Σκύλος με δαγκώνει
Ένας σκύλος με δαγκώνει.
Τι να κάνω τώρα;
Συνεχώς μόνο σε μένα συμβαίνουν αυτά.
`
*
Katharina Tiwald (1979)
[Γράφω ποιήματα για τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ]
Εδώ κάθομαι και γράφω ένα ποίημα.
«Δεν μπορώ αλλιώς» (τον Λούθηρο τον δίδαξα,
στο Haptschule, προχθές),
κάθομαι, διαβάζω, «όποιος τώρα είναι μόνος, θα
παραμείνει για καιρό μόνος» (και τον Ρίλκε, πέρσι το φθινόπωρο),
εφημερίδες
διαβάζω (το κεφάλι μου βουίζει:
ποιον δημοσιογράφο, ποια δημοσιογράφο γνωρίζω,
μπορώ
να προσκαλέσω στο σχολείο, συντόμως;) «μπορούμε να
παραπονιόμαστε για το φαινόμενο», λέει ο Ζαν-ΚλοντιΓιούνκερ,
πρόεδρος της κομισιόν της ΕΕ (σκέτο ποίημα,ετούτη η λέξη),
για τον λαϊκισμό της δεξιάς,
[…]
αυτός ο άντρας, που είναι κάτι σαν τον
καγκελάριο της ΕΕ: και τι λέει;
Διάβασε την παράγραφο για την ελευθερία του Τύπου,
Αλί, σε ευχαριστώ.
«Όταν υποβόσκει κίνδυνος για την ελευθερία του Τύπου,
για τα θεμελιώδη δικαιώματα, όταν μας καλούν στη
μισαλλοδοξία, οφείλουμε να εξεγερθούμε.»
Κάθομαι, έπειτα θα στέκομαι αύριο και πάλι
στη δική μου καμαρούλα των πενήντα
λεπτών, θα εξηγώ
κάποιες λέξεις, και η λέξη αυτή θα πετάγεται
από την εφημερίδα στα τετράδια, πάνω στις γλώσσες,
μέσα στα κεφάλια,
και η λέξη θα γίνει
σάρκα με οστά. Θα κατοικεί ανάμεσά μας.
Γράφω ποιήματα.
`
*
Sophie Reyer (1984)
[Όπως η διαστρέβλωση]
Όπως η διαστρέβλωση
Όπως η απιστία σκορπισμένη
Όπως η δικαιοσύνη στριμωγμένη
Όπως το κενό θερισμένο για ψωμί
Όπως το βίαια αποσπασμένο δίκαιο
Όπως τα κρύα δάχτυλα της αγάπης
Όπως η ωμά δαγκωμένη συνείδηση
Όπως η μακριά φυσημένη υπομονή
Όπως η διεφθαρμένη αφέλεια
Όπως η πεθαμένη ελπίδα
Όπως δίχως φιλία
Όπως απρόθυμος να πεθάνεις
Όπως η διαστρέβλωση των λέξεων
Όπως η λίγη λέξη
Όπως λίγο
Όπως η διαστρέβλωση
Όπως λάμπει ο ήλιος μέσα από το γυαλί
δίχως να το καταστρέψει:
το χέρι σου
μέσα στην καρδιά
την αναταράσσει:
Ελλέβορος
`
*
Cornelia Travnicek (1987)
[Υπότιτλος(Δίχως εικόνα)]
Πίσω του γλείφουν τα κύματα την αμμουδιά, αντανακλά
το παιχνίδι τους στον ήλιο. Φέρνουν κοχύλια, φύκια,
καβούρια – μια σούπα. Πίσω από αυτό: Μία υπόσχεση. Το
Αιγαίο. Ένα τέλειο σκηνικό, στο οποίο
ανήκει το κορμί του. Μερικούς γλάρους φέρνει ο άνεμος.
Άσπλαχνα παρουσιάζει η ημέρα αυτήν την εικόνα
-καμία θίνα σε θέση να μας στερήσει τη θέα-:
Ένα παιδί που κοιμάται. (Το νανούρισμα ηχεί ακόμη στο αυτί,)
Η Ευρώπη παρακολουθεί από την Κρήτη.
Η αθωότητα βουλιάζει στο μες στο βότσαλο στραμμένο
πρόσωπο. Η θάλασσα δεν τον παίρνει πίσω. Ακόμη
κυρτώνει το φαρδύ παιδικό μέτωπο άψογα
πάνω από τη μύτη. Ήδη βρίσκουν τα χείλη μόνο
αλάτι για τροφή. Εδώ δεν στέκονται στο σκάσιμο των κυμάτων
βράχια. Φωνές δυναμώνουν,
μιλάνε για φόνο.
