“Λύσε τα καράβια σου γύρω μου ν’ αρμενίσουν
Άσε τις γέφυρές σου να γκρεμίσουν, να καούν
Γράφουμε οι δυο μας ιστορία, μικρή μου
Κάθε φορά που γυροφέρνεις τη ζωή μου

Έλα και άσε τα σκυλιά σου να μου ορμήξουν
Αφέσου με τα μέλη χαλαρά
Είσαι ένα μυστήριο, μικρή μου
Κάθε φορά που γυροφέρνεις τη ζωή μου

*

 

**************************************************************

…Αυτό το βιβλίο μεταφέρει στα ελληνικά μόνο τρεις από τους δίσκους της πλούσιας εργογραφίας του Κέιβ (The Good Son, Let Love In, Murder Ballads).  Γιατί αυτούς και όχι κάποιους άλλους; Οι δίσκοι που επιλέγονται ορίζουν το σκοτεινό κέντρο μιας ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσας δημιουργικής περιόδου του Κέιβ. Ο κοινός θεματικός τους άξονας περιστρέφεται γύρω από τον έρωτα και το θάνατο. Καλύτερα: γύρω από τον έρωτα και το φόνο. Τον παράφορο έρωτα και τον βίαιο θάνατο… Μια εξομολόγηση: οι τρεις αυτοί δίσκοι είναι οι αγαπημένοι μου. Τους άκουγα εμμονοληπτικά. Τέλειωνε το τραγούδι, το ξανάβαζα. Μοναχικές ολονυχτίες στα πατώματα. Πέρασαν χρόνια. Για απολύτως προσωπικούς λόγους, ήθελα να τους μεταφράσω… Στις Μπαλάντες για φόνους ο τραγουδοποιός ασμένως ενδίδει στην ισχυρή έλξη που ασκεί επάνω του η γλώσσα του δρόμου και της βίας. Παίρνει στα χέρια του αυτό το τζατζαλιασμένο, για πολλούς φτηνό, υλικό. Κάποιες φορές το απογειώνει σε ποίηση, σκηνοθετώντας άγριες σκηνές, με άγριες φράσεις. Και για όσους τυχόν σκανδαλίζονται με συγκεκριμένες λέξεις: τα μέρη του σώματος έχουν ονόματα. Ο Κέιβ τα χρησιμοποιεί. Η βία έχει τις λέξεις της. Ο Κέιβ τις μοντάρει μαστορικά. Ο κόσμος του δεν είναι αγγελικά πλασμένος. Ο Κέιβ δεν τραγουδά για τα χερουβείμ, αλλά για τον πεπτωκότα άγγελο του σκότους.

 

[Απόσπασμα από το βιβλίο]

 

*************************************************************************

`

Μια κριτική από την Κική Ζουμπουλάκη (https://www.goodreads.com/author/show/8351502._)

 

Υποθέτω ότι κάποιος που δε σπουδάζει μετάφραση και δε θεωρεί το Nick Cave το μεγαλύτερο εν ζωή αυτο-μελοποιούμενο ποιητή, θα μπορούσε να διαβάσει αυτό το βιβλίο χωρίς να εξοργιστεί.

Για εμάς τους υπόλοιπους, το “Μπαλάντες για φόνους και άλλα τραγούδια” της Σοφίας Νικολαΐδου αποτελεί ένα έγκλημα απέναντι στον Nick Cave προσωπικά και και την τέχνη της μετάφρασης γενικότερα.

(Ακολουθούν λεπτομέρειες πιθανότατα αδιάφορες για τους μη μεταφραστές)

Η μεταφράστρια του βιβλίου, η οποία στον πρόλογο δηλώνει φανατική θαυμάστρια του συνθέτη, στιχουργού και τραγουδιστή Nick Cave, στις επόμενες 100 σελίδες κάνει ό,τι μπορεί για να μας πείσει για το αντίθετο.
Δεν εξηγείται αλλιώς πώς γίνεται να αντιμετωπίζει τη μετάφραση του έργου του Nick Cave σαν μία μεταγλώττιση σειράς κινουμένων σχεδίων, με πρωταγωνιστές το Λάκη Τρεκλίζη (Stagger Lee), τη Φωτεινή (Lucy) και το μικρό Ερρίκο (Henry Lee).
Κάποιος θα έπρεπε να υπενθυμίσει στη Σοφία Νικολαΐδου, καθώς, αν κρίνω από τις υποσημειώσεις του βιβλίου, δεν της είναι παντελώς άγνωστο, πως πολλοί από τους χαρακτήρες των τραγουδιών του Nick Cave, όπως παραδείγματος χάριν ο Stagger Lee και ο Henry Lee, είναι υπαρκτά ιστορικά πρόσωπα, όχι ο Μίκυ Μάους και η παρέα του.

Η μανία της μεταφράστριας στην ελληνοποίηση ονομάτων την έφερε σε σημείο να βλέπει παρατσούκλια εκεί που δεν υπήρχαν, και να μεταφράζει το ονοματεπώνυμο Nellie Brown ως Νέλλυ η Κρεολή, αγνοώντας πως, αν το Brown ήταν όντως χαρακτηρισμός και όχι επώνυμο, η κοπέλα θα λεγόταν Brown Nellie ή Nellie the Brown.

Ακόμη, στην περίπτωση του γνωστού τραγουδιού Where the Wild Roses Grow, η Σοφία Νικολαΐδου επιδεικνύει για ακόμη μία φορά τις άριστες γνώσεις ελληνικών και αγγλικών που διαθέτει, αποδίδοντας το χαρακτηρισμό “free”, ο οποίος αναφέρεται σε τριαντάφυλλα, ως “αλανιάρικα”. Αγαπητή Σοφία, ο όρος “αλανιάρικα” στα αγγλικά είναι “free range” και η φράση “αλανιάρικα τριαντάφυλλα” στα ελληνικά είναι απλώς γελοία, πόσο μάλλον όταν συναντάται στο περιβάλλον ενός ποιήματος. Ο στιχουργός αναφέρεται σε τριαντάφυλλα, όχι σε κοτόπουλα. Η λέξη που έψαχνες ήταν “άγρια”.

Θα μπορούσα να αναφέρω κι άλλα ατοπήματα, όπως είναι η διατήρηση της ομοιοκαταληξίας, την οποία η μεταφράστρια δεν έχει αποφασίσει εάν θέλει να τηρήσει ή όχι και ως εκ τούτου επαναφέρει και εγκαταλείπει όποτε τη βολεύει, όμως νιώθω ότι εξάντλησα ήδη τα όρια μίας καλοπροαίρετης κριτικής.

Θα ήθελα μόνο να κάνω μια τελευταία έκκληση στη Σοφία Νικολαΐδου:

Σοφία, αν αγαπάς όσο ισχυρίζεσαι τον Nick Cave, σταμάτα να τον μεταφράζεις πριν δούμε σε κανένα εξώφυλλο το ονοματεπώνυμο Νίκος Σπηλιάς.

από Σπύρος Αραβανής
1 Σχόλιο