`
[author] Της Leila Ahmed [/author]
`
Τη δεκαετία του 1950 η μαντίλα ήταν για πολλές γυναίκες στην Αίγυπτο κάτι αδιανόητο. Σήμερα έχει επιστρέψει .Αυτό δείχνει, πως οι αντιλήψεις γύρω από το τι είναι Ισλάμ αλλάζουν.
*
Πρώτον: Το Ισλάμ εκφράζεται με ένα τελείως διαφορετικό τρόπο από χώρα σε χώρα, γι΄αυτό και η πρώτη ερώτηση είναι: Ποιο Ισλάμ θέλουμε να μεταρρυθμίσουμε; To Ισλάμ στην Ινδονησία των 249 εκατομμυρίων κατοίκων, όπου έχει εκλεγεί γυναίκα πρωθυπουργός και όπου το Ισλάμ είναι ανεκτικό, ιδιαίτερα ανοικτό και σε καμιά περίπτωση επιθετικό; Ή το Ισλάμ στην Σαουδική Αραβία των 28 εκατομμυρίων, μια χώρα, η οποία μετά το 1930 είναι ένας σημαντικός συνεργάτης των ΗΠΑ, έχει μια τεράστια παγκόσμια δύναμη χάριν των κοιτασμάτων της σε πετρέλαιο και όπου οι γυναίκες σήμερα δεν επιτρέπεται να οδηγούν ακόμα και αυτοκίνητο; Η Σαουδική Αραβία είναι παρεμπιπτόντως η μοναδική κατά πλειοψηφία μουσουλμανική χώρα παγκοσμίως, όπου αυτή η ρύθμιση της απαγόρευσης οδήγησης για τις γυναίκες θεωρείται ισλαμική.
Η ερώτηση λοιπόν, τι είναι Ισλάμ και ποιοι είναι εκείνοι οι θεμελιώδεις κανόνες που αποτελούν τη βάση του, μπορεί να απαντηθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Έτσι, υπό το πνεύμα του Ισλάμ μπορεί να είναι σωστό να έχουν οι πολίτες την ελευθερία να ψηφίσουν και μάλιστα να εκλέξουν μια γυναίκα ως πρωθυπουργό, αλλά εξίσου σωστή μπορεί να θεωρηθεί και η πεποίθηση, πως ο Θεός δεν θέλει να βλέπει γυναίκες στο τιμόνι των αυτοκινήτων.
Βέβαια, σε όλα τα θρησκευτικά δόγματα οι διαφορετικές ερμηνείες των ιερών γραφών επιδρούν στον τρόπο με τον οποίο κάθε φορά γίνεται αντιληπτή μια θρησκεία. Έτσι υπάρχουν Χριστιανοί, οι οποίοι θεωρούν επιτρεπτή την χειροτονία γυναικών ή ομοφυλόφιλων ιερέων, ενώ άλλοι πιστοί την απορρίπτουν κατηγορηματικά.
Δεύτερον: Αυτό που ονομάζεται Ισλάμ, μπορεί μέσα στο πέρασμα του ιστορικού χρόνου να αλλάξει ριζικά. Ακόμα και κατά τη διάρκεια της ίδιας μου της ζωής μέχρι τώρα μπόρεσα να παρατηρήσω τεράστιες διαφοροποιήσεις στις αντιλήψεις σχετικά με το Ισλάμ. Αυτό μπορεί να το δει κανείς, για παράδειγμα, στην επαναφορά της κάλυψης της κεφαλής στην Αίγυπτο. Αν κάποιος έλεγε στους ανθρώπους της δικής μου γενιάς – σε όσους δηλαδή μεγάλωσαν στην Αίγυπτο στις δεκαετίες του 1950 και 1960 – ότι οι γυναίκες στη χώρα αυτή θα φορούσαν μαντίλα στο τέλος του 20ΟΥ αιώνα, θα τον θεωρούσαμε παράλογο.
Στο διαδίκτυο υπάρχει ένα βίντεο που απεικονίζει με εξαιρετικό τρόπο αυτή την εξέλιξη. Σ΄ αυτό μπορεί κανείς να δει τον Αιγύπτιο πρόεδρο Νάσσερ κατά τη διάρκεια ενός λόγου, στον οποίο αναφέρεται σε μια συνομιλία του με τον ηγέτη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας Μούρσιντ, με τον οποίο είχε συναντηθεί στην προσπάθεια επίτευξης μιας συμφωνίας. Ο Μούρσιντ – όπως λέει ο Νάσσερ – είχε μαζί του μια μεγάλη λίστα με απαιτήσεις, από τις οποίες η σημαντικότερη ήταν η επιβολή της μαντίλας για τις γυναίκες στην Αίγυπτο. Την στιγμή που ο Νάσσερ λέει αυτές τις λέξεις το κοινό ξεσπά σε γέλια και κάποιος φωνάζει: «Ας βάλει ο ίδιος μαντίλα!» Ο Νάσσερ χαμογελά και στη συνέχεια αναφέρει, τι απάντησε στον Μούρσιντ. Του είχε πει, ότι κατά τύχη γνώριζε, πως η κόρη του Μούρσιντ, η οποία σπούδαζε στο Πανεπιστήμιο, αρνείται να καλύψει το κεφάλι της. «Αφού δεν μπορείτε ο ίδιος – είχε πει στον Μούρσιντ – να επιβάλλετε στην κόρη σας την μαντίλα, πώς απαιτείτε την επιβολή της σε δέκα εκατομμύρια γυναίκες στην Αίγυπτο;». Σ΄αυτό το σημείο, το κοινό ξεσπά πάλι σε γέλια.
Η ιδέα της μαντίλας ήταν για όλους εμάς κάποτε ακριβώς αυτό: για γέλια. Και όμως στο τέλος του 20ΟΥ αιώνα αυτή η περίεργη αντίληψη έχει γίνει πραγματικότητα. Και με αυτή την πραγματικότητα επήλθαν και άλλες θεμελιώδεις αλλαγές στις συνήθειες, τις πεποιθήσεις και στις πρακτικές άσκησης της πίστης στο Ισλάμ, που γνώριζε η γενιά μου.
Αυτές οι αλλαγές ήταν η συνέπεια της επιρροής κάποιων ισχυρών πολιτικών τοπικών και παγκόσμιων δυνάμεων. Ομάδες, όπως οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν ένα πολιτικό Ισλάμ, αποτελούσαν στην δεκαετία του 1950 μια δευτερεύουσα μειονότητα.
Ένα οχυρό ενάντια στην «άθεη ηγεμονία»
Από το 1960, ωστόσο, η παραπάνω ομάδα αναπτύσσεται ραγδαία αποκτώντας εξουσία – κυρίως εξαιτίας της οικονομικής υποστήριξης από χώρες όπως η Σαουδική Αραβία. Πέραν τούτου επωφελείται και μέσω της έμμεσης υποστήριξης των ΗΠΑ, οι οποίες εκείνο το διάστημα βοηθούσαν διάφορες ομάδες που είχαν ως στόχο την εξάπλωση ενός επιθετικού Ισλάμ στη Μέση Ανατολή. Οι Αμερικάνοι επιδίωκαν με αυτό την δημιουργία ενός οχυρού ενάντια στην «άθεη ηγεμονία» της Σοβιετικής Ένωσης.
Η οργάνωση των Αδελφών Μουσουλμάνων, η οποία ιδρύθηκε το 1928 ως αντίδραση στην βρετανική κυριαρχία στην Αίγυπτο, δείχνει με μοναδικό τρόπο την άνοδο μιας εντελώς νέου τύπου ισλαμικής δύναμης στην ιστορία. Μιας δύναμης, η οποία αρχικά αναπτύσσεται στα πλαίσια του Ιμπεριαλισμού και που κατόπιν τροφοδοτείται με ανησυχητικό τρόπο μέσω της υποστήριξης σύγχρονων γεωπολιτικών δυνάμεων όπως το Ισλαμικό Κράτος. Μια τέτοιας μορφής σύμπραξη δυνάμεων δεν είχε υπάρξει ποτέ πιο πριν.
Τα παραπάνω είναι κάποια από τα συμπεράσματα της έρευνάς μου, τα οποία περιγράφω στο τελευταίο μου βιβλίο «A Quiet Revolution:The Veil΄s Resurgence, from the Middle East to America.» Εκεί προσπαθώ να απαντήσω και στην ερώτηση, πώς και γιατί η μαντίλα επέστρεψε στην Αίγυπτο, καθώς επίσης πώς και γιατί κατόπιν εξαπλώθηκε σε όλη την υφήλιο – όχι μόνο στις μουσουλμανικές χώρες δηλαδή, αλλά και στη Δύση.
Όταν κανείς ασχοληθεί με αυτό το θέμα, κάποια στιγμή θα βρεθεί μπροστά στους ποικίλους σοβαρούς μετασχηματισμούς, που το Ισλάμ έχει διανύσει στο πέρασμα των δεκαετιών – αλλαγές στην ένδυση, τις συνήθειες, τις αντιλήψεις και ασφαλώς σε ό, τι αφορά την επιθετικότητά του.
Όλες αυτές ήταν αλλαγές, που έχουν να κάνουν μεν με το ιδιαίτερο ιστορικό υπόβαθρο της Αιγύπτου, στέκονταν όμως πάντα και σε μια αλληλεπίδραση με τις σημαντικές παγκόσμιες και εθνικές πολιτικές αποφάσεις της εποχής μας.
Το Ισλάμ τόσο στο παρελθόν όσο και σήμερα σε όλες τις σύγχρονες εκφάνσεις του, δεν υπήρχε και δεν υπάρχει έξω από τα ιστορικά και γεωπολιτικά δεδομένα. Έτσι δεν είναι παράδοξο, που στις πρόσφατες συζητήσεις για την προεδρεία στις ΗΠΑ, πολιτικοί όπως ο Bernie Sanders ή ακόμα και ο Donald Trump παραδέχονται, ότι ο πόλεμος στο Ιράκ ήταν ένα λάθος, το οποίο είναι πολύ πιθανό να ευνόησε την άνοδο του Ισλαμικού Κράτους. Το Ισλάμ λοιπόν, όπως και όλα τα άλλα, είναι ένα προϊόν των πολλών παγκόσμιων δυνάμεων, οι οποίες ενεργούν στην εποχή μας.
***
Η Leila Ahmed γεννήθηκε το 1950 στο Κάιρο. Είναι καθηγήτρια στις έδρες Γυναικείων Σπουδών και Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
.
(Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Die Zeit» στις 8 Απριλίου 2016)
1. H Benazir Bhutto πρωθυπουργος του Πακισταν, χωρα πυρηνικο οπλοστασιο, αν και ειχε 8-ετεις σπουδες 1969 to 1973 στο Harvard ,
1973 εως 1977 στην Oxford) φορουσε ενα ειδος μαντηλας και ητο πανεμορφη. Αρα δεν ειναι η μαντηλα αλλα η θεση της γυναικας στην κοινωνια και η μεταχειριση των γυναικων ως πολιτες β’ κατηγοριας.
2. Μυθιστορηματικα ακομα και ελληνιδες φορεσαν την μαντηλα .
«Μόλις έφθασαν στα αεροδρόμια της ερήμου έμαθαν να χρησιμοποιούν μαντήλες Hermes […]
Οι chic μαντήλες Hermes ήταν βασικό αξεσουαρ στην ένδυσης των γυναικών στον μουσουλμανικό κόσμο, αν και στις χώρες αυτές οι μαντήλες ήταν ιδιαιτέρως χρήσιμες για την προστασία του προσώπου τους και της αναπνοής τους από το μαστίγωμα της άμμου.»
Αφωτίστου Φιλέλληνος, ΠΩΣ (ΔΕΝ) ΞΕΠΕΡΑΣΤΗΚΕ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ (ΜΑΣ;)
http://www.poiein.gr/archives/9988/index.html
3. Και ας μην ξεχναμε οτι η μαντηλα χρησιμοποιειται στην ερημο και απο αντρες, λ.χ. οι Τουαρεγκ.
Υπαρχουν διαφορα ειδη καλυματος προσωπου που επιβάλλεται στις γυναίκες να φορούν για θρησκευτικούς λόγους (για φωτογραφιες βλεπε λινκ)
1.hijab( comes from the Arabic for veil and is used to describe the headscarves worn by Muslim women). These scarves come in a myriad of styles and colours. The type most commonly worn in the West is a square scarf that covers the head and neck but leaves the face clear.
2. The al-amira is a two-piece veil. It consists of a close fitting cap, usually made from cotton or polyester, and an accompanying tube-like scarf.
3. The shayla is a long, rectangular scarf popular in the Gulf region. It is wrapped around the head and tucked or pinned in place at the shoulders.
4. The khimar is a long, cape-like veil that hangs down to just above the waist. It covers the hair, neck and shoulders completely, but leaves the face clear.
5.The chador, worn by many Iranian women when outside the house, is a full-body cloak. It is often accompanied by a smaller headscarf underneath.
6. The niqab is a veil for the face that leaves the area around the eyes clear. However, it may be worn with a separate eye veil. It is worn with an accompanying headscarf.
7.The burka is the most concealing of all Islamic veils. It covers the entire face and body, leaving just a mesh screen to see through.
http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/8641070.stm
ΥΓ Το αρχικο κειμενο της Leila Ahmed, μου φαινεται αδυναμο.
Απευθυνομαι στους πολυμαθεις ή αυτους που επιθυμουν να γινουν. Οι οποιοι εχοντας καλες σπουδες και σημαντικη/αξιολογη επαγγελματικη δραστηριοτητα καθε αλλο παρα μη σοβαροι ειναι.
Και πιστεψτε με -προσωπικα- εχω παρα πολλα κενα, ωστε να χαρακτηριστω πολυμαθης.