
«Τη νύχτα που ο Φερνάντο Πεσσόα
συνάντησε τον Κωνσταντίνο Καβάφη»
Σύνοψη: Baptists at Our Barbecue rip Στις 21 Οκτωβρίου του 1929, το υπερωκεάνιο Saturnia ξεκινά από την Τεργέστη το ταξίδι του προς την Αμερική, μαζεύοντας μετανάστες από τα λιμάνια της Μεσογείου.
Ένας νεαρός Έλληνας που επιβιβάζεται στην Πάτρα θα γίνει μάρτυρας μιας απρόσμενης συνάντησης: μια νύχτα, σ’ αυτό το πλοίο που κουβαλά τα όνειρα του Νέου Κόσμου, θα λάβει χώρα η εξίσου ονειρική αλλά και πραγματική συνάντηση δυο μεγάλων ποιητών του αιώνα που πέρασε: του Φερνάντο Πεσσόα και του Κωνσταντίνου Καβάφη.
Άποψη:
Ο τίτλος της ταινίας θα μπορούσε να ήταν: «Τη νύχτα που το ντοκιμαντέρ συνάντησε τη μυθοπλασία». Ο Στέλιος Χαραλαμπόπουλος προσπάθησε με αρωγό τη φαντασία να βρει έναν σύνδεσμο στις ζωές και το έργο δύο μεγάλων ποιητών του 20ου αιώνα, και το βρήκε στο όνομα Καπόπουλος. Ο Αλεξανδρινός Κωνσταντίνος Καβάφης και ο Φερνάντο Πεσσόα από τη Λισσαβόνα, (με τους παράλληλους εαυτούς του) συναντιούνται στην πραγματικότητα σε ένα κινηματογραφικό παραμύθι που καταφέρνει να είναι ικανοποιητικά πειστικό και ελκυστικό, ιδιαίτερα για τα ελληνικά δεδομένα. Η πρωτότυπη μουσική του Νίκου Κυπουργού λειτουργεί ευεργετικά στο κλίμα της ταινίας, το συναίσθημα και την χρονική τοποθέτηση (όπως και στο «Fugitive Pieces» που έπεται σύντομα). Η ποίηση αλλά και η ζωή των δύο ποιητών ξετυλίγονται σαν δύο κλωστές σε ένα κοινό κουβάρι. Με το τέχνασμα της συνάντησής τους, η αφήγηση αποκτά ενδιαφέρον και γλιτώνει τον θεατή από την πλήξη της άκρας φιλολογικής θέασης. Σε αυτό τον σκοπό και στην εξέλιξη της ιστορίας βοηθά σίγουρα η αναπαράσταση, που σε κάποια σημεία όμως γίνεται υπερβολική. Παράλληλα βαδίζει και η σκηνογραφία, που στο μεγαλύτερο μέρος της είναι πειστική, αν και σε κάποια σημεία πέφτει στο αμάρτημα του ετεροχρονισμού, και δεν είναι καθαρό αν αυτό που βλέπουμε είναι παρόν ή παρελθόν. Στο σύνολό του πάντως είναι ένα ευχάριστο ντοκιμαντέρ που ακροβατεί, ανάμεσα στον μύθο και την πραγματικότητα, χωρίς να κινδυνεύει να πέσει. Άλλωστε, λαμβάνοντας υπόψη τα ψέματα στην Τέχνη, ακόμη και του Πεσσόα, για τα κατασκευασμένα ετερώνυμά του, το «ψέμα» του σκηνοθέτη απενοχοποιείται και μπορεί να χαρακτηριστεί …«ποιητική αδεία».
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Στέλιος Χαραλαμπόπουλος
Φωτογραφία: Δημήτρης Κορδελάς
Μουσική: Νίκος Κυπουργός
Μοντάζ: Σπύρος Κόκκας
Παίζουν: Μάκης Αρβανιτάκης (Κωνσταντίνος Καβάφης), Δημήτρης Οικονομίδης (Φερνάντο Πεσσόα), Όθων Μεταξάς (Βασίλης Καπόπουλος), Αιμίλιος Τσούβαλης (Βασίλης Καπόπουλος)
Αφήγηση: Μηνάς Χατζησάββας, Luis Lima Barreto, Όθων Μεταξάς
Συμπαραγωγή: EKK, ΕΡΤ Α.Ε., Graal, Αρκτος, Contracosta Producoes, ΡΙΚ
Παραγωγός: Θάνος Λαμπρόπουλος
35mm Εγχρωμο 90’
Ελλάδα/ Πορτογαλία/ Κύπρος 2007
Από 12 Μαρτίου στους κινηματογράφους.
Στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 2008 η ταινία απέσπασε:
– το Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποιότητας, &
– το Βραβείο Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου.
Στέλιος Χαραλαμπόπουλος
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956. Σπούδασε Οικονομικά και κινηματογράφο στην Ελλάδα, και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι. Υπήρξε εκδότης του περιοδικού τέχνης «Γραφή».
Το 1988 ίδρυσε μαζί με τον παραγωγό Θάνο Λαμπρόπουλο και τον διευθυντή φωτογραφίας Γιάννη Βαρβαρίγο, την ανεξάρτητη εταιρία κινηματογραφικής και τηλεοπτικής παραγωγής Περίπλους που ειδικεύεται σε ντοκιμαντέρ και ταινίες μυθοπλασίας.
Έχει συνεργαστεί με το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου
Φιλμογραφία:
2007. ΤΗ ΝΥΧΤΑ ΠΟΥ Ο ΦΕΡΝΑΝΤΟ ΠΕΣΣΟΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕ ΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΒΑΦΗ – THE NIGHT FERNANDO PESSOA MET CONSTANTINE CAVAFY
2007. ΜΕ ΛΙΓΟ ΦΩΣ ΣΤΟΥΣ ΩΜΟΥΣ-ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΚΑΝΑΣ – LIGHT ON MY SHOULDERS-MICHALIS GANAS
2006. ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΡΑΛΗΣ – YANNIS MORALIS
2001. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΣΤΡΩΜΑΤΟΣ-ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ – LOG BOOKS-GEORGE SEFERIS
2000. ΕΙΔΑΝ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΜΑΣ ΓΙΟΡΤΕΣ – MEDITERRANEAN STORIES
1996. ΑΔΗΣ – HADES
Δελτίο Τύπου:
ΤΗ ΝΥΧΤΑ ΠΟΥ Ο ΦΕΡΝΑΝΤΟ ΠΕΣΣΟΑ, ΣΥΝΑΝΤΗΣΕ ΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΚΑΒΑΦΗ
Η ποίηση, είναι ο τρόπος που εφευρίσκεις το Σύμπαν. Το αντικειμενικό, διαμέσου της υποκειμενικής παραβολής. Η μυθολογία της αλήθειας. Η εφεύρεση δια μέσο του ψέματος, της γνήσιας αλήθειας.
Όπως προτάσσει και ο Φεντερίκο Φελίνι: «Εγώ δεν γνωρίζω να σας πω τη βιογραφία μου. Αυτή, εάν υπάρχει, αποτελεί μια αέναη κατασκευή από τη στιγμή που γεννήθηκα, μέχρι τη στιγμή που θα πεθάνω». Ένα μυθοπλαστικό πόρισμα, που συμπορεύονταν με τους παράλληλους; βίους του Κωνσταντίνου Καβάφη και του Φερνάντο Πεσσόα. Το ζητούμενο για την Ιστορία, δεν είναι τι έχει ανακαλυφθεί γι’ αυτούς τους σηματοδότες της ποίησης του 20ου αιώνα, αλλά τι έχει μείνει ακόμη ανείπωτο. Συλλαβή τη συλλαβή, επανίδρυσαν στον Ενεστώτα χρόνο τους μύθους της ανθρώπινης σχετικότητας, εισάγοντας το λόγιο πνεύμα στο θαύμα του μοντερνισμού.
Ο Αλεξανδρινός Κωνσταντίνος Καβάφης, δύσθυμος παρατηρητής των πεπραγμένων μέσα από τον ακραιφνή σενσουαλισμό του, πέρασε τριάντα χρόνια στο αγγλοκρατούμενο Υπουργείο Δημοσίων Έργων της Αιγύπτου. Στο περιθώριο της κοπιαστικής γραφειοκρατίας μαστόρεψε 154 κείμενα, βυθομετρώντας κάθε λέξη, σμιλεύοντάς την ξανά και ξανά, όπως ένας γλύπτης επί το έργο.
Από την άκρη της Ιβηρικής χερσονήσου, στην πάλαι ποτέ κραταιά μητρόπολη της αποικιοκρατίας Λισσαβόνα, ο Φερνάντο Πεσσόα ένας κρυπτικός συμβολιστής, έγραφε χείμαρρους λέξεων χωρίς καμία τακτοποίηση. Άνθρωπος φτιαγμένος από χαρτί, ισχνός και μυστηριώδης, μπόλιαζε τη μελάνη με μελαγχολικές ραψωδίες.
Τι κοινό είχαν; Αυτό που φοβάται η σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη κοινότητα του μεταμοντερνισμού: την ατόφια μυθοπλασία. Η αλήθεια μασκαρεμένη μπροστά στον παραβολικό καθρέπτη της. Η κατασκευή φανταστικών ηρώων που ανάγονται σε ρεαλιστικούς προσδιορισμούς. Η διανόηση που δεν λογαριάζει κανόνες και αποκαλύπτει τις πολλαπλές πραγματικότητες. Μα, όλα αυτά έχουν κοινό σημείο εκκίνησης την πλατωνική σκέψη. Ίχνη της ελληνιστικής σκέψης.
Σαν ώριμο απόσταγμα της πολιτισμικής κληρονομιάς ή σαν σαρδόνια ειρωνεία της τύχης ένας Έλληνας κινηματογραφιστής, ο Στέλιος Χαραλαμπόπουλος εμπνεύστηκε να εικονογραφήσει τους δυο μεγιστάνες της ποίησης, στον ίδιο φιλμικό χωροχρόνο.
Ο κινηματογράφος ας μη ξεχνάμε ότι εφευρέθηκε σαν προϊόν της βιομηχανικής επανάστασης. Ήταν λοιπόν μια κατασκευή, μια συνοδεία εικόνων, όπου κατείχε το χαρακτηριστικό της αναπαράστασης. Στην αφηγηματική του μορφή στόχος του παραμένει η εξόρυξη των βασικών συναισθημάτων όπως φόβος, συγκίνηση, χαρά, έκπληξη, δηλαδή ταύτιση με τους επί της οθόνης υποκρινόμενους χαρακτήρες των ηρώων. Γι’ αυτό μια ακόμη βιογραφική προσέγγιση των συγκεκριμένων ποιητών, θα ήταν καταδικασμένη, λόγω της πολυδιάσπασης των θεατών στις δικές τους προσεγγίσεις, αλλά και στην ίδια την αδυναμία του μέσου να χωρέσει εντός του, τον Καβάφη και τον Πεσσόα, στον Α΄ και Β΄ ανδρικό ρόλο. Ο σκηνοθέτης έτσι θα περιοριζόταν σε μια επιδιαιτησία της πλοκής, παρακολουθώντας απλά τη ροή των πραγμάτων.
Σε αντιστροφή όλων αυτών ο Σ. Χαραλαμπόπουλος, παρουσιάζεται σαν το τρίτο ενεργό, πρόσωπο μιας Συμφωνίας που διαχέεται από την Ιστορία, τη μνήμη και τις νότες της ποιητικής γραφής. Τοποθετεί υπαινικτικά τα εξής ερωτήματα: μυθοπλασία ή αντικειμενικότητα; Μυθιστόρημα ή ντοκουμέντο; Ποια τα όρια; Μήπως δεν υπάρχουν και εντέλει οι ρίζες του ενός, παρεισφρέουν στο χωράφι του άλλου; Δυστυχώς η πλειονότητα των σύγχρονων ταινιών μυθοπλασίας, με σκοπό να ξεπεράσουν το δείκτη της μετριότητας, παίρνουν αληθινά γεγονότα και τα εικονογραφούν. Ο Στέλιος Χαραλαμπόπουλος, το ανατρέπει και αυτό με την κατασκευή ενός ντοκιμαντέρ που επικαλείται ξεκάθαρα, μυθολογικά στοιχεία. Η αλήθεια ως μύθευμα και το ακριβώς αντίθετο.
Ο Φερνάντο Πεσσόα κάνοντας την «Αυτοψυχογραφία» του αναφέρει: «Ο ποιητής είναι ένας ψεύτης. Γνωρίζει πολύ καλά το ρόλο που έχει αναθέσει στον εαυτό του, όπου μπορεί άνετα να υποκριθεί τον πόνο. Και μάλιστα να είναι τόσο καλός σε αυτό, όπου τον νιώθει στ’ αλήθεια».
Ο φαταλιστικός υπαρξισμός του Κωνσταντίνου Καβάφη, θα προσυπέγραφε αυθορμήτως αυτές τις σκέψεις.
Άραγε τι τροπή θα έπαιρνε μια φυσική συνάντηση των δυο; Θα αναγνώριζε ο ένας τον άλλο; Θα συνομιλούσαν ευθέως με τις αυθύπαρκτες υποστάσεις τους ή με ετερώνυμα, που και αυτά υπήρξαν ισοϋψής προσωπικότητες; Κάτι κρύβεις, κάτι φανερώνεις, αυτό αποτελεί το αίνιγμα της τέχνης, αλλά και του κινηματογράφου. Για τον μανιώδη ταξινομητή και αρχιτέκτονα 10σύλλαβων ή 17σύλλαβων στίχων Καβάφη, όπου παράλλασσε ελληνιστικούς μύθους, το ετερώνυμο ενδέχεται. Για τον πεισειθανάτιο Πεσσόα, όπου βασανιζόταν από κρίσεις ταυτότητας και την αίσθηση της αποτυχίας, τα ετερώνυμα υπήρξαν αδιαμφισβήτητο γεγονός. Οι μελετητές του έχουν ανασύρει 72 ετερώνυμα από όλη του τη ζωή. Τα πλέον διάσημα, που σημάδεψαν το κύριο σώμα της δουλειάς του ήταν: ο Αλμπέρτο Καέιρο, ο Αλβάρο Ντε Κάμπος και ο Ρικάρντο Ρέις.
Ο πρώτος δεν πιστεύει σε τίποτα, παρά μόνο στην ύπαρξη. Βλέπει τον κόσμο με τα γουρλωμένα μάτια ενός μικρού παιδιού. Ο δεύτερος ομολογεί πως ο καλύτερος τρόπος για να ταξιδέψεις, είναι να αισθανθείς. Πιστεύει πως σε κάθε γωνιά της ψυχής του στέκονται άμβωνες διαφορετικών Θεών. Ο δε τρίτος βλέπει τη ζωή από μια απόσταση, χωρίς να την κρίνει διότι πολύ απλά, δεν έχει τίποτε να πει. Το τόξο της νόησης μπορεί να τεντωθεί τόσο, ώστε να διαμορφώσει τα φανταστικά σχήματα, να έχουν αληθινή υπόσταση. Ακριβώς όπως οι υπολογισμοί της γεωμετρίας.
Στην ταινία το τρίγωνο Καβάφης-Πεσσόα-Χαραλαμπόπουλος, παρουσιάζεται σκαληνό που έχει δυο εφαπτόμενες: το υπερωκεάνιο, «Σατούρνια» δηλαδή «Δίας» και τον Βασίλη Καπόπουλο από την Αρκαδία.
Οι δυο δημιουργοί, εμπνέονται συχνά, πυκνά από τους ατέρμονους κύκλους του θαλάσσιου ορίζοντα που τους περιβάλλει. Η αυγή του 20ου αιώνα προσφέρεται για ανακαλύψεις ρηξικέλευθων θεωριών, ριζοσπαστικών ιδεών και όσον αφορά τις μετακινήσεις, νέους κόσμους. Αυτός ο Νέος Κόσμος, που έρχεται από τη Δύση και σαγηνεύει με την παρθένα του γεωγραφία, εξάπτει και τους δυο πρωταγωνιστές του πνεύματος.
Αν θα συναντιόντουσαν ποτέ, θα ήταν στην κουπαστή ενός καραβιού που θα τους μετέφερε στην Αμερική. Έγινε αυτό το ταξίδι ποτέ; Η απάντηση βρίσκεται στο ότι η μετακίνηση δεν χρειάζεται φυσικό ή τηλεπαθητικό τρόπο. Βγαίνει αυθόρμητα μέσα από την αναζήτηση και τις ματαιώσεις αυτής.
Από την άλλη μεριά ο Βασίλης Καπόπουλος, γραικός και γνήσιο τέκνο της λαϊκής τάξης θα μπορούσε να παραστεί ως ο ουδέτερος παρατηρητής και διαμεσολαβητής αν χρειαστεί, ενός τεράστιας σημασίας, ιστορικού γεγονότος. Το πρόσωπο, ο θεατής και το σκαρί ταυτόχρονα που θα συναξάριζε στο ίδιο τραπέζι, για ένα χρονικό διάστημα, τον Κωνσταντίνο Καβάφη και τον Φερνάντο Πεσσόα.
Παράξενο πράγμα οι επιθυμία του μυαλού. Οι διάδρομοι της σκέψης. Ανεξιχνίαστα φαινόμενα και όμως τραγικά απτά. Η εξαιρετική ταινία του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου, μας οδηγεί στους μυστικούς κήπους ενός παιχνιδιού, που παίζεται με φανερά χαρτιά: αυτό της ποίησης. Οι λέξεις είναι οι πρωταγωνιστές, η μυθοπλαστική σκιαγράφηση. Από πίσω τους, η αλήθεια των προσώπων και των προσωπείων τους. Ο νατουραλισμός της φαντασίας. Δυο μυθογράφοι που έπλασαν με τη σκέψη τους ξανά την Ιστορία. Η de facto αλήθεια του κατασκευαστικού ψέματος. Η προσποίηση της αληθινής τέχνης.
Μια ταινία που η πλοκή της είναι το άχθος της ποίησης.
Καλημέρα. Ο ετεροχρονισμός που επισημαίνει ορθώς η κυρία Άντυ Δημοπούλου, καθώς και η συνάντηση ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας είναι απολύτως θεμιτά και ελκυστικά στα πλαίσια της μεταμοντέρνας κινηματογραφίας. Προσωπικά απόλαυσα την ακροβασία του σεναριογράφου-σκηνοθέτη μεταξύ πραγματικού και φανταστικού. Με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο. Γιατί, εν τέλει, τι είναι πραγματικό και τι φανταστικό στην Τέχνη; Τι είναι πραγματικό και τι φανταστικό στη ζωή; Μακάρι να πληθαίνουν παρόμοιες ταινίες. Συγχαρητήρια στην Άντυ Δημοπούλου για το κατατοπιστικό άρθρο της!
Σε ένα φιλμ στο οποίο διαβάζονται ποιήματα, πολλά θα είχε η μυθοπλασία να προσφέρει: θεματική ροή, λόγου χάρη, ή θεματική συνάφεια. Επιτονισμό της ποιητικής θεματικής από την περιρρέουσα κατάσταση (προσόν του μύθου, νομίζω, η κατάσταση). Ενέργεια τροφοδοσίας της ελλοχεύουσας κατατονικότητας.
Ίσως σφάλλω προσμένοντας ταχύτητα (ή, έστω, την ένταση της ταχύτητας) εκεί που σχεδόν πάντοτε βρίσκει καταφύγιο η στατικότητα και η χαμηλότονη εκφορά.
Αγαπητοί: πέραν της “Θαλασσινής Ωδής” θεωρώ τον Πεσσόα έναν δημιουργό που λειτούργησε στο mainstream του μοντερνισμού, και μάλιστα προφανέστατα υποδουλωμένο στην αδυναμία κατάκτησης ενός υπαρξιακού οράματος – εξίσου απέτυχε και ο Καβάφης επ’ αυτού.
Η “Θαλασσινή Ωδή” έκαμε μια ορισμένη διαφορά και ήταν ίσως το μοναδικό του κείμενο όπου “έδειξε τους πρώτους φρονιμήτες”. Βεβαίως όλα αυτά υπό το καθεστώς της πλήρους υστέρησης της υποτιθέμενης καθολικότητας του μοντερνισμού ο οποίος υπήρξε εκεί που ακόμη και σήμερα οι περισσότεροι θεωρούν που ίσως δεν υπήρξε.
(Δεν μίλησα για την ταινία, να με συγχωρέσετε, βρήκα την αφορμή περί Πεσσόα.)
Γιατί η διαφορά η τρομερή εστάθηκε ότι οι ποιητές, που μοιάζαν την αλήθεια, είπανε ψέμματα.
Εγώ όμως, που μοιάζει με τα ψέμματα, έζησα την αλήθεια
Δημήτρης Λιαντίνης ΓΚΕΜΜΑ
Εδώ, στα νότια, ο καιρός σήμερα είναι καλός. Ηλιοφανής, με λίγα σύννεφα και ψύχρα. Η μέρα έχει μεγαλώσει και θ’ αλλάξει τέλος του μήνα η ώρα, Η Άνοιξη μπαίνει και το Καλοκαίρι έρχεται… Δεν έχω δει την ταινία και δεν θ’ αναφερθώ στο είδος – άμα τη δω και αν, τα λέμε.
Δεν μπορώ να κρύψω όμως ότι, στα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν διάβαζα την αυτοβιογραφία του Λαπαθιώτη (έστω και μέχρι το 1917, όταν συμπλήρωνε τα 29 χρόνια του βίου του), σκέφτηκα ν’ αποτυπώσω γραπτώς εκείνη την πραγματική συνάντηση, που h μοναδική μαρτυρία είναι του Λαπαθιώτη, εντελώς λακωνική, συμπληρωμένη με λόγια, αισθήσεις και την κατάσταση… Έτσι όπως εγώ την υπέθετα, με το δικό μου πρίσμα, εκείνη την εποχή.
Σχετικά πρόσφατα ανακάλυψα, ότι όχι μόνον τούτο έχει συμβεί αλλά και παρασταθεί πολλαπλά, το 2008. Αυτό δεν μ’ εμποδίζει να καλλιεργήσω τη μανιέρα μου! Μ’ ένα έτος περίπου διαφορά, στην Αλεξάνδρεια συνηπήρξε και ο Ε.Μ. Φόστερ – επιφανής Άγγλος μυθιστοριογράφος. Επομένως, γιατί να μην προστεθεί (έστω και λίγο ετεροχρονισμένα) τούτο το πρόσωπο – προσφιλές στην ομήγυρη!
Καλή η μυθοπλασία, ως μέθοδος, αρκεί να μην υπερβαίνει το μέτρο (ή το πληθωρικό εγώ) των δημιουργών. Ο Χένρι Τζέιμς, στην «Τέχνη της Μυθοπλασίας», καθόρισε ως κομβικό σημείο το point of view – το σημείο θέασης των πραγμάτων. Από κει εξαρτάται, πάντοτε…
Καλησπέρα.
Κε Μίχο, σίγουρα η επιλογή του νεαρού Έλληνα μετανάστη δεν πιστεύω πως έγινε τυχαία από τον σκηνοθέτη. Όσα λέγονται στην ταινία αλλά και όσα μπορούν να γεννηθούν στη σκέψη μας από τους κατάλληλους συνειρμούς δικαιολογούν απολύτως την επιλογή του σαν συνδετικό κρίκο των δύο ποιητών.
Όσον αφορά στο μύθο, είναι παραπάνω από θεμιτός τόσο στη ζωή, πόσο μάλλον στην Τέχνη και δη στον κινηματογράφο.
“Πώς θα αντέξεις δίχως μύθο
την αλήθεια αυτού του κόσμου”;
στίχοι: Άλκης Αλκαίος
από τις “Πυραμίδες”.
Στα της ταινίας, πιστεύω πως θα μπορούσε ίσως να πάει ακόμη πιο μακριά τη χρήση του μύθου ο σκηνοθέτης, αν ξέφευγε τελείως από το ντοκιμαντέρ κι έκανε ένα φιλμ σαν τον “Μύθο του 1900”, του Giuseppe Tornatore, για τον πιανίστα Danny Boodman T.D. Lemons 1900. Χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια ότι δεν μιλούμε κι εδώ για μια πολύ καλή ταινία.
Και για όσους ενδιαφέρονται, παρέλειψα στο αρχικό κείμενο να αναφέρω πως η ταινία θα κυκλοφορήσει τον Μάιο σε dvd από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
Ο Καβάφης, σε πολλά του ποιήματα κάνει την υπέρβαση του διδακτισμού του, φτάνοντας στην ατοπία. Επιτυγχάνει την αυθεντική πολλαπλότητα, το μεταξύ. Υπερβαίνει τη Διάζευξη και φτάνει στο ζωντανό σώμα της Ιστορίας.
Όχημά του, η ειρωνεία και η υπόκριση. Η κωμικοτραγικότητα της ύπαρξης και το πανίσχυρο Ίσως της “ένδοξης” αλήθειας.
Για τον Καβάφη έγραψε με αποκαλυπτικό, κατα τη γνώμη μου, τρόπο ο Δ. Λιαντίνης στο κεφάλαιο “Οι Είρωνες” της Γκέμμας.
κ. Τόλια, αυτή η τελευταία φράση του Λιαντίνη με έχει απασχολήσει για το νόημά της. Εσείς τι λέτε πως ήθελε να πει;
Πίσω απ’ όλα αυτά πάντως κρύβεται ένας Σωκράτης. Πάντα ένας Σωκράτης…
Για τον κεντρικό πυρήνα αυτής της δημοσίευσης θα ήθελα να συνεισφέρω και αυτό:
“Για το πρόβλημα του ηθοποιού”
“Το πρόβλημα του ηθοποιού με έχει απασχολήσει τον πιο πολύ καιρό.”
Friedrich Nietzsche
Εισαγωγή στοχασμού 361, La gaya scienza.
Να υποθέσω -μια και το δεύτερο κείμενο το βρήκα κι εδώ http://www.myfilm.gr/article4458.html
ότι η Άποψη ανήκει στην κυρία Δημοπούλου, και το Δελτίο Τύπου που έπεται, στον σκηνοθέτη;;
Αυτό το δελτίο τύπου έτσι με τα μικρά του “μαργαριταράκια” χωμένα (χαμένα;) μέσα στις βαθυστόχαστες κουβέντες του, είναι έναυσμα για πολλές σκέψεις σχετικά με την προχειρότητα που διανέμεται κάτι στον τύπο και στο διαδίκτυο, για να διαβαστεί.
Αφορμή για να αναδυθούν και πάλι προγενέστερες σκέψεις σχετικά με κείμενα- ποιήματα- ιστολόγια κλπ. πολλών που ασχολούνται με την γλώσσα, μη αγαπώντας την όμως επαρκώς ώστε να την κατέχουν.
(μην στέλνετε εις το πυρ το εξώτερον τους φιλολόγους, το κενό που θα αφήσουν πίσω τους θα είναι υπερμέγεθες. Για την ακρίβεια, θα στραβωθούμε)
Κάτι ακόμα σημαντικό
(για τις ανορθογραφίες και κάποιες εννοιολογικές ασυμβατότητες λέξεων, άλλη φορά και εάν)
Λέει:
-«Σατούρνια» δηλαδή «Δίας»
Λάθος
Ο Saturn είναι ο Κρόνος (Saturnus των ρωμαίων)
ο πατέρας του Δία που -σαφώς θυμάστε- έτρωγε τα παιδιά του.
(όπως τρώει εμάς ο Χρόνος)
Ακόμα και στο ηλιακό σύστημα, άλλος ο Κρόνος με τους εντυπωσιακούς δακτυλίους του κι άλλος ο Δίας που είναι ο μεγαλύτερος πλανήτης (όπως ο Ζεύς επεκράτησε εκθρονίζοντας τον πατέρα του, άρα εφάνη ισχυρότερος –μεγαλύτερός του)
Saturnia σημαίνει Κρονία (επίθετο: Saturnius-a-um)
Saturnia, η Κρονία Ήρα, κόρη κι αυτή του Κρόνου ως γνωστόν (έτσι λεγόταν και αρχαία ιταλική πόλις επί του Καπιτωλίνου λόφου)
Με άλλα λόγια το όνομα του υπερωκεανίου συμβολίζει ίσως (και φέρνει συνειρμικά) αυτήν την ανακατάταξη του χρόνου (-Κρόνου), την κοινή στιγμή που επιτρέπει στους δυο ποιητές να συναντηθούν.
ο συμβολισμός και στο 3ο πρόσωπο της ιστορίας -τον Καπόπουλο- όπως διαβάζω από Αρκαδία ερχόμενος (και καταγόμενος)
et in Arcadia ego…
(μόνον από εκεί, από αυτήν την μυθική Αρκαδία, θα μπορούσε να σταθεί στο ύψος τους)
Εύρημα αυτό…
Καλημέρα σας και προσωπικό καλό πρωινό στον Γιάννη Λειβαδά.
1. Aνέκαθεν θεωρούσα άστοχο τον συσχετισμό Πεσσόα-Καβάφη. Φιλολογικά ατοπήματα που δικαιολογούν παχυλούς μισθούς καθηγητάδων και μεταπτυχιακών δελφίνων.
2. Το κινηματογραφικό γεγονός και ο παραλληλισμός των δύο ποιητών μεσω αυτού με αφήνει παγερά… ΑΔΙΑΦΟΡΟ… όπως λέει και ο Εγγονόπουλος στο Μπολιβάρ-Ένα ελληνικό ποίημα.
3. Ο Γιάννης Λειβαδάς διαβάζοντας την “Θαλλασσινή Ωδή” στην αγγλική της μετάφραση… απεφάνθει!
4. Θα μπορούσα να καταγράψω πληθώρα βιβλίων του Antonio Nogueira Fernado Pessoa (1888-1935) στο πρωτότυπο, στην ισπανική και ελληνική γλώσσα, αλλά θα αρκεστώ αναφέροντας: α)” Η ΩΡΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΟΛΟΥ ” β) ” Ο ΑΝΑΡΧΙΚΟΣ ΤΡΑΠΕΖΙΤΗΣ ” και γ) “Ο ΝΑΥΤΙΚΟΣ “.
5. Το μπαούλο των ετερώνυμων ακόμα μελετάται.
Ευχαριστώ για τη φιλοξενία
Με εκτίμηση
Κώστας Ρεούσης & Υ.Φ.Λ.
!*!
Ve de longe a vida.
Nunca a interrogues.
Ela nada pode
Dizer-te. A resposta
Esta alem dos Deuses.
Ricardo Reis
Για την αντιγραφή
Κώστας Ρεούσης
!*!
είμαι πολύ μακριά στον περίεργο χρόνο που έλαβαν δράση όλα αυτά, θεωρώ ότι η ποίηση είναι μαγεία ακριβώς γιατί εγκολπώνεται τον προσωπικό προβληματισμό και ανοίγει προσωπικές διόδους προς διερεύνηση του ”μέρους και του όλου”.
Για να γράφει στίχους ο ποιητής, αυτο συμβαίνει πως κάτι λείπει από την ζωή του. Αυτή Η σοφή ρήση -θέση του Πεσσόα που ακούγεται προς το τέλος του φιλμ, αποτελεί κατ εμέ τον καλύτερο ορισμό αλλά και λογο ύπαρξης της μυθοπλασιας